👑 Bona Sforza – włoska królowa Polski i jej skarby! 🇮🇹

Czy wiesz, że dawno temu Polska miała królową z Włoch? 🌍 To była Bona Sforza! W 1518 roku, mając 22 lata, poślubiła króla Zygmunta Starego.👴

Włoszczyzna w naszej kuchni 🍅🥕

Bona przywiozła do Polski różne włoskie zwyczaje. Chociaż to nie ona sprowadziła do Polski najlepiej nam znaną włoską potrawę, czyli pizze 🍕 (o historii pizzy kilka słów przeczytasz na dole strony), za to dzięki niej popularne stały się pochodzące z Włoch warzywa i owoce. Dzięki niej mamy dziś w zupie marchewkę, pietruszkę, pora i selera, czyli tzw. włoszczyznę! 🥣 A pomidory? Ich popularność też zawdzięczamy je Bonie! 🍅 Nie była pierwszą Włoszką, którą przyjechała do Polski, więc i te pyszne warzywa czasem pojawiały się w Polsce, ale dzięki niej na stałe zagościły w polskiej kuchni. 

Królowa, która kochała sztukę i zabytki 🏰🎨

Bona uwielbiała sztukę i piękne budowle. 🏛️ Zapraszała do Polski włoskich architektów, artystów i muzyków. 🎵 Dzięki niej powstało wiele wspaniałych zabytków, które możemy podziwiać do dziś! 😍

Gian Jacopo Caraglio i magiczna kamea 💎

Jednym z artystów, których Bona sprowadziła do Polski, był Gian Jacopo Caraglio (to z języka włoskiego więc czytamy to troszkę inaczej mniej więcej tak - Dżan Jakopo Karalio). 👨‍🎨 Wykonał on dla królowej piękną kameę. Przedstawia ona portret Bony i jest prawdziwym dziełem sztuki! 🖼️ Kamea z Boną jest wyjątkowa – ma tylko 3,1 cm wysokości i 2,2 cm szerokości, ale zadziwia ilością szczegółów! 🔍

Co to właściwie jest kamea? 🤔

Ta mało popularna nazwa, to określenie na pewien specjalny rodzaj rzeźby nazywany płaskorzeźbą (a jak chcesz dowiedzieć się, co to jest płaskorzeźba to zerknij na dół strony), który zrobiony jest w jakimś cennym, czyli szlachetnym kamieniu. Często była noszona jako ozdoba

Gdzie można ją zobaczyć? 🗽

Ta niezwykła kamea znajduje się teraz w słynnym muzeum The Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku! 🏙️ Ale czasami wraca do Polski na specjalne wystawy, więc warto śledzić informacje o muzeach! 📰

Dlaczego to ważne? 🧐

Dzięki takim zabytkom możemy lepiej zrozumieć historię Polski i poznać osoby, które ją tworzyły. 🕰️ To jak podróż w czasie! 🚀

Bona Sforza to nie tylko królowa, która przywiozła do Polski włoskie smaki 🍝, ale także miłośniczka sztuki, dzięki której mamy dziś wspaniałe zabytki. Jeśli będziesz miał okazję, koniecznie zobacz kameę z jej portretem! 👀
 

Poznaj nowe słowa

Co to jest płaskorzeźba? 🤔

Wyobraź sobie, że rzeźbisz coś w miękkiej masie, na przykład w glinie. 👐

Płaskorzeźba to rodzaj rzeźby, ale nie takiej, którą można obejść dookoła. Nie jest trójwymiarowa jak figurka czy pomnik. 🗿

Zamiast tego, płaskorzeźba jest jak obrazek wyrzeźbiony na płaskiej powierzchni, na przykład na ścianie lub desce. 🖼️

Elementy płaskorzeźby lekko wystają lub wgłębiają się w tło, tworząc efekt trójwymiarowości. 🌟

To tak, jakbyś rysował obrazek, ale zamiast kredkami, używał dłutka i tworzył kształty, które są trochę wypukłe lub wklęsłe. ✏️➡️🔨

Gdzie można zobaczyć płaskorzeźby?

Na budynkach, które mają ozdobione ściany. 🏛️

W muzeach, gdzie są stare kamienne tablice z wyrzeźbionymi scenami. 🏺

Na pomnikach i kościołach, gdzie opowiadają historie za pomocą kamiennych obrazów. ⛪

Dlaczego płaskorzeźby są wyjątkowe?

Pozwalają artystom tworzyć piękne obrazy w kamieniu lub drewnie. 🎨

Są trwałe i mogą przetrwać setki lat, opowiadając historie z przeszłości. ⏳

A zatem...

Płaskorzeźba to jak obrazek wyrzeźbiony w kamieniu lub drewnie, gdzie kształty lekko wystają z tła. To sztuka łącząca rzeźbę z malarstwem! 🖌️🗿

A skoro o pizzy mowa to czy wiesz, że....

🍕 Skąd pochodzi pizza? Oto niesamowita historia! 🇮🇹 🇬🇷

Czy wiesz, że pizza ma bardzo ciekawą historię? 😊

Pizza z Włoch! 🇮🇹

Kiedy myślimy o pizzy, od razu przychodzi nam do głowy Włochy! 🇮🇹 To właśnie tam po raz pierwszy pojawiło się słowo "pizza". 📜 Znajdziemy je w dokumencie z 997 roku! 🗓️

W Neapolu jest restauracja o nazwie Antica Pizzeria Port'Alba, która działa od 1780 roku. 🍴 To najstarsza pizzeria na świecie, która wciąż serwuje pyszną pizzę! 🍕

Ale poczekaj! Grecja też tu się pojawia! 🇬🇷

Okazuje się, że początki pizzy sięgają Grecji! 😲 Tam pieczono pierwsze placki zwane "plangutos". 🫓

Co to były "plangutos"?

Cienkie ciasto 🍞

Na wierzchu różne dodatki, takie jak:

Oliwki 🫒

Czosnek 🧄

Zioła 🌿

Brzmi pysznie, prawda? 🤤

Podsumowanie:

Pizza narodziła się we Włoszech, ale jej korzenie sięgają Grecji. 🇮🇹❤️🇬🇷

Pierwsze pizze to były placki z różnymi smacznymi dodatkami. 🍅🧀

Dziś pizza jest uwielbiana na całym świecie! 🌍

Smacznego! 🍽️😋

Opr. Bartłomiej Gutowski