W sercu 8. dzielnicy Paryża, w publicznym parku Monceau, którego historia sięga drugiej połowy XVIII w., znajduje się sześć pomników wybitnych pisarzy i muzyków powstałych w belle époque. Jednym z nich jest marmurowy monument polskiego kompozytora i dawnego mieszkańca francuskiej stolicy, Fryderyka Chopina (1810-1849). Usytuowany nieopodal rogatki Nicolasa Ledoux, pośród rozłożystych krzewów, w narożniku ogrodu angielskiego, przyciąga uwagę spacerowiczów lirycznością kompozycji.

Tło historyczne powstania pomnika - „statuomania”

Pomnik Chopina w parku Monceau powstał na przełomie XIX i XX w., w epoce „statuomanii” - okresie III Republiki Francuskiej, charakteryzującym się dużą skłonnością władz oraz oddolnych inicjatyw społecznych do stawiania posągów postaci ważnych dla kultury i historii Francji w przestrzeni publicznej w celu oddaniu hołdu „istotom [...] których zasługa była osobista (nie odziedziczona) i świecka (nie kanonizowana)” - jak pisał Maurice Agulhon. Do lat 30. XIX w. stawianie posągów służyło przede wszystkim określonym grupom odbiorców - arystokracji albo żołnierzom. Zmiana grupy docelowej odbiorców na ogół mieszkańców kraju wiązała się z przesunięciem akcentu w tworzeniu pomników na wymiar ideologiczny i polityczny, a także z poszerzeniem kręgu osób zaangażowanych w proces ich tworzenia i inauguracji. Nowa formuła stawiania pomników zakładała udział i współpracę oddolnie działających mecenasów, komisji, subskrybentów oraz odgórnie zaangażowanych lokalnych władz.

Historia inicjatywy utworzenia pomnika Fryderyka Chopina

Pomysł utworzenia pomnika Chopina zrodził się w latach 90. XIX w. W 1895 r. powołano komitet, którego celem było wzniesienie monumentu projektu francuskiego rzeźbiarza Jacquesa Froment-Meurice’a (1864-1947) w Parku Monceau. Jednak z powodu wewnętrznych konfliktów w komisji dotyczących formy i lokalizacji pomnika, ówczesna subskrypcja zakończyła się niepowodzeniem. W 1899 r. zorganizowano kolejną zbiórkę publiczną - tym razem na realizację projektu innego francuskiego rzeźbiarza, Georgesa Dubois (ok. 1850-1934). Niespodziewany sukces finansowy przedsięwzięcia umożliwił pogodzenie zwaśnionych grup w obrębie komisji i realizację dwóch pomników - jednego projektu Froment-Meurice’a w Parku Monceau oraz drugiego, według projektu Dubois, w Ogrodzie Luksemburskim (popiersie kompozytora zaginęło podczas II wojny światowej). 

Opis pomnika

Dekret zezwalający na usytuowanie pomnika autorstwa Jacquesa Froment-Meurice’a w Parku Monceau wydano 7 czerwca 1904 r. Rzeźbę odsłonięto 19 sierpnia 1906 r. Marmurowy monument, zatytułowany „Fryderyk Chopin i jego muza”, przedstawia kompozytora przy fortepianie oraz zasłuchaną, siedzącą u stóp fortepianu kobietę, alegorię Harmonii, prawą ręką przesłaniającą sobie oczy. Nad nimi z obłoków wyłania się uskrzydlona postać kobieca, sypiąca kwiaty, reprezentująca powstającą Muzykę. Nad fortepianem po prawej stronie widnieje inskrypcja: „A CHOPIN / 1810-1849".