W północnym transepcie paryskiego Panteonu stoi pomnik „Pamięci artystów, których imiona zaginęły" francuskiego rzeźbiarza o polskich korzeniach Paula Landowskiego (1875-1961). Podejmując temat anonimowych twórców, których dzieła odegrały znaczenie w historii sztuki we Francji, Landowski wskazał na wykluczenia leżące u podwalin projektu Panteonu, koncentrujacego się na upamiętnieniu wyłącznie wybitnych jednostek, dających się sprowadzić do listy konkretnych nazwisk, zgodnie z koncepcją dziejów sztuki zaproponowaną w „Żywotach najsłynniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów" przez renesansowego pisarza Giorgia Vasariego. Tym samym zaproponował otwarcie przestrzeni gmachu na nie-wiedzę.

Praca przedstawia dwóch klęczących mężczyzn o atletycznych ciałach, trzymających ponad główami cenotaf pokryty trójpasmową płaskorzeźbioną dekoracją, utrzymaną w stylistyce średniowiecznej, z wizerunkami muzyków, tancerzy, architektów i rzeźbiarzy. W centrum dekoracji widnieje płomień (alegoria twórczej myśli), którego ogień jest podtrzymywany przez artystów. Na przedzie cenotafu, u stóp atlasów, znajduje się ryta inskrypcja: „AETERNI CUSTODIBUS IGNIS QUORUM SPLENDET OPUS NOMEN OBLIVIO TENE" (Dla strażników ognia wiecznego, których dzieło jest w chwale, a których imię zostało zapomniane). Wymiary pracy to: 3,4 m x 1,82 m x 1,18 m. Obiekt jest sygnowany i datowany na podstawie: „PAUL LANDOWSKI MDCCCCXIII".

Geneza powstania pomnika

Realizacja, zaprojektowana w 1910 r., była cześcią szerokozakrojonego zlecenia na wzbogaceniu dekoracji rzeźbiarskiej Panteonu, wystosowanego w 1909 r. przez ówczesnego podsekretarza stanu ds. sztuk pięknych Etienne'a Dujardina-Beaumetza. Zaledwie kilka prac z planowanego zbioru zostało ostatecznie odkutych w kamieniu. Wśród nich, oprócz alegorycznego pomnika pamięci artystów znajdujących się poza kanonem sztuki, znalazły się: pomnik Jeana-Jacques'a Rousseau autorstwa Alberta Bartholomé'a, rzeźba Mirabeau dłuta Jeana-Antoine'a Injalberta, monument Joanny d'Arc wykonany przez Paula Dubois oraz Mieszczanie z Calais Auguste'a Rodina. Celem powstania pomnika Landowskiego było uhonorowanie wkładu artystów w przestrzeni poświęconej ważnym dla kultury i historii Francji postaciom.

Odkuta w kamieniu z Euville w 1913 r. praca Landowskiego została zainstalowana pod kopułą Panteonu w 1914 r. Szkice rysunkowe i gipsowe bozetto do kompozycji można oglądać w Muzeum Paula Landowskiego w Muzeum Lat Trzydziestych w Boulogne-Bilancourt. Porównanie zachowanych prac wskazuje na stopniowe upraszczanie projektu przez jego autora.