Informacja o obiekcie:
Cmentarz Zamarstynowski jest położony w północnej części Lwowa, w rejonie szczewczenkowskim (na Zamarstynowie). Najstarsza część jest cmentarzem miejskim, gdzie chowano polskich mieszkańców Zamarstynowa. Drugą część stanowi cmentarz żołnierzy i jeńców niemieckich, a trzecią cmentarz więźniów i pomordowanych w zamarstynowskim więzieniu, którzy spoczywają w mogiłach zbiorowych.

Po repatriacji Polaków w latach 1944-1946 polska część cmentarza zaczęła popadać w zapomnienie, mogiły ziemne zaczęły się zapadać, a grobowce niszczeć. W 1967 część cmentarza polskiego i mogiły zbiorowe splantowano przy użyciu ciężkiego sprzętu. Wybudowano tam szkołę, obiekty sportowe i garaże oraz willę kapitana KGB. Na części cmentarza posadzono sad. Dopiero w 1996 r. przeprowadzono pierwsze prace ekshumacyjne, ale znaleziono jedynie 20 ciał. Wkrótce prace przerwano, przewiduje się, że na obszarze 2,79 ha pochowano kilka tysięcy więźniów. W części cywilnej trudno jest określić liczbę zniszczonych nagrobków.

Cmentarz znajdujący się na rozwidleniu ul. Warszawskiej w Hołosku jest najmniej znanym w powszechnej świadomości cmentarzem we Lwowie, a jest położony około 20 min piechotą od równie zapomnianego cmentarza Zamarstynowskiego. Znajdują się tu groby mieszkańców okolicznej wsi (i nie tylko) oraz zbiorowa mogiła polskich żołnierzy walczących z Niemcami we wrześniu 1939 r.

Hołosko to wieś włączona do Lwowa w 1930 r. W dniach 15-16 września 1939 r. było miejscem dramatycznych walk o Lwów z udziałem 35 dywizji piechoty Wojska Polskiego. Pamiątkowa tablica na zapuszczonym cmentarzu mówi o 900 poległych. Na zbiorowej mogile imiennie oznaczono jedynie kilku żołnierzy poległych we wrześniu 1939 r. Stoi tam tylko metalowy krzyż.

Zrealizowane prace: 
Zadanie obejmuje prace porządkowe na zaniedbanych lwowskich cmentarzach rzymskokatolickich w Zamarstynowie i Hołosku Małym pod nadzorem konserwatorskim przez wolontariuszy z X L.O. im. I.J. Paderewskiego Akademickiego w Katowicach, studentów Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach i uczniów Liceum nr 10 im. Świętej Marii Magdaleny we Lwowie. 

Finansowanie: Program Instytutu Polonika „Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą – wolontariat” 

Więcej o projekcie: https://polonika.pl

• Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, realizacja w roku 2022.