Kazimierz Stanisław Gzowski (1813-1898) (ang. sir Casimir Gzowski), uczestnik Powstania Listopadowego w 1830 roku, zmuszony do opuszczenia Ojczyzny, najpierw znalazł się w Stanach Zjednoczonych, a później w Kanadzie. Dzięki swojej pracy i społecznemu zaangażowaniu zyskał tytuł „wielkiego budowniczego Kanady”. W najróżniejszych książkach i opracowaniach naukowych zawsze podkreślano, że „osobiste cechy Gzowskiego, umiejętności zawodowe i przywiązanie do spraw publicznych na ziemi adopcyjnej uczyniły go jednym z czołowych obywateli Dominium Kanady drugiej połowy XIX wieku”.

Inż. Kazimierz Stanisław Gzowski przeniósł się ze Stanów Zjednoczonych do Kanady w roku 1841, najpierw służbowo do nadzoru budowy w Kingston w Onatrio, następnie za namową ówczesnego gubernatora Kanady, Charlesa Bagota, objął posadę rządowego inżyniera w służbie kanadyjskiej. Koordynował budowę tzw. Drugiego Kanału Wellandzkiego, który zapewnił Wielkim Jeziorom dostęp do Atlantyku. Zajmował się też projektowaniem oraz budową sieci drogowej i kolejowej, mostów, portów, kanałów oraz szlaków wodnych.

W 1847 roku zrezygnował z pracy rządowej i rozpoczął prywatną praktykę inżynierską. Został jednym z najbardziej znanych i cenionych budowniczych mostów, dróg, linii kolejowych i portów na terenie całej Kanady. Był współtwórcą centralnego systemu transportowego w tym kraju, jednym z założycieli Instytutu Inżynieryjnego Kanady, twórcą kanadyjskiego Związku Strzeleckiego, przedsiębiorcą, politykiem, prawnikiem, filantropem, działaczem społecznym… Zorganizował pierwsze kanadyjskie wyścigi konne, założył pierwszy klub myśliwski, a także pierwszy klub strzelecki Rifle Association of Ontario.

Jednak jednym z największych osiągnięć polskiego inżyniera było wybudowanie w 1873 roku mostu kolejowego International Railway Bridge, który połączył Kanadę ze Stanami Zjednoczonymi. Wybudowany w ciągu rekordowego czasu (3 lata) przez Kazimierza Gzowskiego i Davida Lewisa MacPhersona – jak na ówczesne czasy – był szczytem osiągnięć technicznych. Konstrukcja ta, łącząca Fort Erie w Ontario i Buffalo w Stanach Zjednoczonych, składa się z trzech części, ma 1113 metrów długości i jest do dzisiaj używana do transportu kolejowego.

Dziełem Gzowskiego są także najważniejsze odcinki kanadyjskiej linii kolejowej Grand Trunk Railway, biegnącej z Montrealu do granicy amerykańskiej oraz z Toronto do Detroit.

W roku 1879 otrzymał tytuł Honorowego Adiutanta Królowej (ADC). 11 lat później został pasowany na rycerza i otrzymał szlachecki przydomek „sir”.

Przez wiele lat zasiadał w Senacie Uniwersytetu w Toronto. Jeden z założycieli Wycliffe College, przez 15 lat pełnił funkcję przewodniczącego rady. Na krótko przed śmiercią został poproszony przez władze w Ottawie o objęcie funkcji administratora prowincji Ontario podczas choroby jej gubernatora, sir George’a Kirkpatricka.

Gzowski w swojej działalności nie ograniczał się wyłącznie do obowiązków zawodowych. Jako osobisty przyjaciel i wielbiciel pierwszego premiera Kanady sir Johna A. MacDonalda był blisko związany z Partią Konserwatywną, choć nigdy aktywnie nie angażował się w politykę. Żarliwy zwolennik imperialnej jedności, należał do służby ziemskiej obrony Kanady i milicji narodowej. Z usług milicji skorzystał w 1885 roku w Niagarze, gdzie w obrębie słynnego wodospadu były tylko stare budy i stragany. Wtedy też premier prowincji Ontario powołał go na stanowisko przewodniczącego Niagara Falls Commission, którą to funkcję pełnił w latach 1885-1893. Zażywny pułkownik, który okolice wodospadu znał jak mało kto, gdyż dziewięć lat wcześniej budował tu most kolejowy, przerzucając go nad rwącą rzeką Niagarą wartko zabrał się do robienia porządku. W ciągu tylko jednego dnia milicja oczyściła brzeg ze „szpetoty”. A w ciągu miesiąca na miejscu targowiska posadzono dziesiątki drzew, krzewów ozdobnych i kwiatów. Brudny, zaniedbany teren nad wodospadem Kazimierz Gzowski przekształcił w Park im. Królowej Wiktorii. W podzięce za tę pracę, a także inne zasługi naszego rodaka dla brytyjskiej Korony, rząd Ontario, jeszcze za jego życia, wyniósł go na piedestał. W tym samym parku upamiętniono go kamiennym popiersiem, a w kilkadziesiąt lat później, rząd prowincji Ontario uhonorował tablicą z informacją o jego życiu i zasługach dla Kanady.

Dzisiaj spadkobierca instytucji The Niagara Park Commission, na której czele stał nasz rodak, podaje, że co roku Niagarę odwiedza około czternastu milionów turystów. Spacerując nad brzegiem rzeki Niagara, mogą zatrzymać się przy pamiątkowej tablicy poświęconej twórcy parku Kazimierzowi Gzowskiemu.

Lokalizacja: przy trasie spacerowej do wodospadów Niagary, Niagara Falls, Ontario.

Ku pamięci Kazimierza Stanisława Gzowskiego w parku nad jeziorem Ontario w Toronto nazwanego Sir Casimir Gzowski Park wzniesiono w 1968 roku okazały pomnik (patrz: Kazimierz Gzowski – inżynier-wizjoner). Z kolei w Parku Gzowskiego w Kitchener w 1972 roku odsłonięto ogromny głaz ważący 11 ton z tablicą poświęconą naszemu rodakowi. Pomysł upamiętnienia tego wybitnego inżyniera kanadyjskiego polskiego pochodzenia wprowadził w czyn sekretarz Inżynierów Zawodowych Ontario Norman Kudrenecky. W uroczystości odsłonięcia tablicy wzięli udział przedstawiciele rządu federalnego, Kongresu Polonii Kanadyjskiej i lokalnych organizacji polonijnych.

Lokalizacja: Gzowski Park, między ulicami Westmount West i Chopin, Kitchener, Ontario.

Dokonania i zasługi Kazimierza Stanisława Gzowskiego dla prowincji Ontario upamiętniono także w St. Catharines. W 1998 roku, w 100-lecie jego śmierci, w mieście tym odsłonięto kamienny obelisk z wyrytymi dokonaniami Polaka. Z czasem po przekonaniu rady miejskiej w St. Catharines przez wspólnotę polską, małą parcelę, na której wzniesiono pomnik, nazwano Sir Casimir Gzowski Park.

Lokalizacja: Sir Casimir Gzowski Park, między ulicami Niagara, Currie i Garnet, St.Catharines, Ontario.

Gzowskiemu poświęcono też w Ontario kilka nazw geograficznych, oficjalnie naniesionych na mapy Kanady, w tym między innymi: Gzowski Canton (okręg), Gzowski Creek (rzeka), Gzowski Lake (jezioro) oraz wiele nazw ulic.

Ten wielki Polak i Kanadyjczyk zmarł 18 sierpnia 1898 roku w Toronto i został pochowany w pięknym rodzinnym mauzoleum, położonym na wzgórzu z widokiem na wąwóz, na anglikańskim Cmentarzu Św. Jakuba.

Lokalizacja: Cmentarz Św. Jakuba, 635 Parliament Street, Toronto, Ontario.