Pomnik Chopina w Gödöllő, aut. Margó Ede, 1929
Licencja: CC BY 3.0, Źródło: Digitális Képarchívum (DKA), Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Chopin w Budapeszcie
Pomnik Chopina w Parku Czajkowskiego w Budapeszcie, 1961, fot. Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Chopin w Budapeszcie
Pomnik Chopina w Parku Czajkowskiego w Budapeszcie, 1961, fot. Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Chopin w Budapeszcie
Popiersie Fryderyka Chopina w Budapeszcie, fot. Akela3, 2012
Licencja: CC BY 3.0, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Chopin w Budapeszcie
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001861-P/150526

Chopin w Budapeszcie

Identyfikator: POL-001861-P/150526

Chopin w Budapeszcie

Podczas pobytu w Paryżu Fryderyk Chopin zaprzyjaźnił się z wybitnym węgierskim kompozytorem Ferencem Lisztem. Trudno jednoznacznie ocenić, jaki wpływ na zainteresowanie Węgrów muzyką Chopina miał fakt przyjaźni z „narodowym kompozytorem". Niemniej, w stolicy Węgier możemy spotkać się ze specjalną estymą do upamiętniania naszego wybitnego rodaka. Propagatorem jego twórczości, także w Budapeszcie, był sam Liszt.

Najbardziej znanym i najciekawszym pod względem artystycznym jest niewątpliwie pomnik w Gödöllő autorstwa węgierskiego rzeźbiarza Ede Margó z 1929 r., powstały w wyniku konkursu ogłoszonego w połowie lat 20. XX w. przez władze Budapesztu. Rzeźba Chopina miała stanąć w ogrodzie Horváth-kert, jednak charakter dzieła, w którym obok Chopina widzimy parę młodych, nagich ludzi - kobietę i mężczyznę, pogrążonych w ekstatycznym, na poły erotycznym, na poły muzycznym, tanecznym uniesieniu, a może ekstatycznym omdleniu, wzbudziła kontrowersje.  Początkowo odmówiono zakupu dzieła i wystawienia go na widok publiczny. Być może nie tylko „obsceniczność”, ale też secesyjna stylistyka, mocno zapoźniona pod koniec lat 20. była powodem odmowy. Ostatecznie jednak w roku 1931 miasto pomnik zakupiło, a jego brązowy odlew umieszczono z dala od centrum miasta, na placu Szent László w dzielnicy Kőbánya. Pomnik Chopina pomimo innej kompozycji może być inspirowany rzeźbą Chopina w parku Monceau w Paryżu. 

W 1948 r. pomnik zapewne uznano za zbyt wulgarny i niepasujący do socjalistycznej estetyki i zdemontowano, planując użycie go - wraz z innymi - na pomnik Stalina. Na szczęście Ferenc Pálfalfi, założyciel i prezes węgierskiego Towarzystwa im. Fryderyka Chopina, dowiedział się o tym i ukrył rzeźbę. Nie wiadomo kiedy dokładnie pomnik znalazł się w pałacu Károlyi, później w Muzeum Kiscelli, następnie siedzibie Galerii Budapesztu w Sülysáp i wreszcie Ogrodzie Rzeźb Szentendre.12 grudnia 1983 r. pomnik ustawiono w parku przy szkole muzycznej w Gödöllő noszącej imię Fryderyka Chopina. W 2009 r. podjęto decyzję o konserwacji, którą zakończono w 2010 (dzięki wsparciu finansowemu miasta Gödöllő oraz Instytutu Polskiego w Budapeszcie), kiedy to został ponownie odsłonięty. Zmieniono wówczas lokalizację, początkowo usytuowany był na dziedzińcu szkoły, obecnie znajduje się przed wejściem.

Pomnik przedstawia Fryderyka Chopina siedzącego przy fortepianie, skupionego na grze. Głowa kompozytora jest delikatnie pochylona nad instrumentem, a ręce aktywnie zaangażowane w grę spoczywają na klawiaturze. Ubrany jest w długi płaszcz, którego zarysowane linie podążają za kształtem ciała. Obok Chopina znajduje się naga para - kobieta i mężczyzna, w dynamicznym układzie. Mężczyzna jest pochylony do przodu, z tułowiem lekko skręconym w stronę kobiety. Jego lewa noga jest wyciągnięta do tyłu, a prawa, na której spoczywa większość jego ciężaru, zgięta w kolanie. Lewa ręka skierowana do tyłu, a prawa uniesiona jest do wysokości ramion i zgięta w łokciu, skierowana ku kobiecie, na dłoni spoczywa jego głowa. Kobieta klęczy z boku, z lewą nogą lekko cofniętą, głowę ma odchyloną, a włosy swobodnie opadają na plecy. Ręce uniesione do przodu. Pomnik znajduje się na granitowym cokole na którym od frontu napis CHOPIN. Ede Margó wykonał również popiersia Chopina.

Drugi budapesztański pomnik Chopina powstał na początku lat 60. XX w. i znajduje się w ówczesnym Parku Czajkowskiego w X dzielnicy. Park powstał z przekształcenia terenu wokół dawnej willi Dreher. Później nazwę terenu zmieniono na Park Czajkowskiego, gdzie znajduje się między innymi muszla koncertowa oraz pomniki znanych kompozytorów, w tym Fryderyka Chopina. Wapienna rzeźba została odsłonięta w 1961 r., a jej autorem jest węgierski rzeźbiarz János Konyorcsik. 

Trzecim, a zarazem najwcześniejszym śladem związanym z Chopinem jest rzeźba Richarda Fürediego „Polonez”, ustanowiona w 1866 r. w sali koncertowej Vigadó. Upamiętnia ona koncerty Polonezów Chopina, które były wykonywane przez Liszta. Ten węgierski kompozytor nie tylko napisał książkę poświęconą Chopinowi, ale również miał podarować Muzeum Narodowemu marmurową rzeźbę lewej ręki Chopina. Zamówił też u szwajcarskiego artysty Antoine'a Bovy'ego w 1837 r. płaskorzeźbiony portret Chopina, który ma się dzisiaj znajdować w Muzeum Liszta.

W gmachu Akademii Muzycznej znajduje się brązowy portret Chopina, którego autorem jest Ksawery Dunikowski. Natomiast Szigfrid Pongracz (1872-1929) jest autorem biustu Chopina, który znajduje się w Węgierskiej Galerii Narodowej. Natomiast pomnik z 2011 r. znajduje się Horváth-kert w dzielnicy Krisztinaváros, gdzie pierwotnie miał stanąć pomnik Ede Margó. Jest to replika popiersia kompozytora z 1899 r. autorstwa Bolesława Syrewicza, który stoi w Ogrodzie Luksemburskim w Paryżu.

W 2023 r. w Budapeszcie ustawiono „inteligentną ławkę”, która nie tylko mierzy temperaturę i zanieczyszczenie powietrza, ale także umożliwia odsłuchanie fragmentów utworów Chopina i Liszta.

Osoby powiązane:

Słowa kluczowe:

Publikacja:

30.08.2024

Ostatnia aktualizacja:

30.08.2024

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Chopin w Budapeszcie Fotografia przedstawiająca Chopin w Budapeszcie Galeria obiektu +3
Pomnik Chopina w Gödöllő, aut. Margó Ede, 1929
Fotografia przedstawiająca Chopin w Budapeszcie Fotografia przedstawiająca Chopin w Budapeszcie Galeria obiektu +3
Pomnik Chopina w Parku Czajkowskiego w Budapeszcie, 1961, fot. Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Chopin w Budapeszcie Fotografia przedstawiająca Chopin w Budapeszcie Galeria obiektu +3
Pomnik Chopina w Parku Czajkowskiego w Budapeszcie, 1961, fot. Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Chopin w Budapeszcie Fotografia przedstawiająca Chopin w Budapeszcie Galeria obiektu +3
Popiersie Fryderyka Chopina w Budapeszcie, fot. Akela3, 2012

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz