Andrzej Mynarski to Kanadyjczyk polskiego pochodzenia, pilot RCAF podczas II wojny światowej, strzelec pokładowy bombowca Lancaster KB-726 VR-A, odznaczony Krzyżem Victorii – najwyższym i najbardziej prestiżowym odznaczeniem za żołnierską odwagę i szlachetność w obliczu walki z wrogiem, przyznawany Brytyjczykom i żołnierzom Sił Zbrojnych Wspólnoty Commonwealth. Mynarski był pierwszym członkiem Kanadyjskich Sił Powietrznych, który otrzymał to odznaczenie pośmiertnie za akt bohaterstwa podczas II wojny światowej.

Andrzej Karol Mynarski (Andrew Charles „Andy” Mynarski) urodził się w Winnipegu 14 października 1916 r. Był synem polskich emigrantów spod Lublina. Miał pięcioro rodzeństwa, dwóch braci i trzy siostry. Kształcił się w szkołach podstawowych: King Edward, Isaac Newton oraz w St. John’s Technical School. Po śmierci ojca, aby pomóc utrzymać rodzinę, przez cztery lata pracował jako kuśnierz w Winnipegu. Marzył jednak o lotnictwie.

W listopadzie 1941 r. wstąpił do Królewskich Kanadyjskich Sił Lotniczych (RCAF). Szkolenie na strzelca bombowca odbył w Calgary, Edmonton oraz w McDonald. W grudniu 1942 roku został wysłany do Anglii, gdzie w październiku 1943 roku otrzymał przydział do 9. Dywizjonu RCAF, a w marcu 1944 roku do 419. Dywizjonu RCAF, w którym objął stanowisko górnego strzelca bombowca Lancaster.

12 czerwca 1944 roku załoga Mynarskiego wystartowała do swojej czwartej misji na nowym bombowcu wyprodukowanym w Kanadzie – Lancaster Mk-X z numerem bocznym KB-726 VRA. Była to jednocześnie trzynasta misja Mynarskiego z obecną załogą. Cel lotu stanowiło zbombardowanie terenów kolejowych w miejscowości Cambrai we Francji. Niestety, tuż przed wykonaniem zadania samolot został zaatakowany przez niemiecki myśliwiec Ju-88. Nastąpiły trzy eksplozje i oba silniki po lewej stronie Lancastera stanęły w ogniu. Kapitan wydał rozkaz opuszczenia płonącego samolotu. Gdy członkowie załogi szczęśliwe ewakuowali się z bombowca, w tylnej wieżyczce strzelniczej został zatrzaśnięty i nie mógł się wydostać strzelec Pat Brophy. Wtedy na pomoc przyjacielowi ruszył podporucznik Mynarski. Andrzej chwycił za toporek i nie zważając na płomienie, pospieszył na ratunek. Nie udało mu się uwolnić przyjaciela, który ciągle do niego krzyczał: „Wyskakuj!” Polak jednak nie chciał zostawić Pata i waląc toporkiem w drzwi wieżyczki, chciał za wszelką cenę go uwolnić. Po nieudanych próbach, wycofał się jednak, stanął na baczność, zasalutował, oddając hołd przyjacielowi i wyskoczył z płonącego samolotu. Od palącego się kombinezonu zajął się spadochron. Spadając, Mynarski stanowił jedną kulę ognia. Kiedy znalazł się na ziemi był tak poparzony, że w kilka dni później zmarł i został pochowany na cmentarzu komunalnym w Meharicourt niedaleko Amiens we Francji.

Strzelec Pat Brophy natomiast cudem ocalał. Zestrzelony samolot spadł na wysokie drzewo i roztrzaskał się, uwalniając Pata. Kilka miesięcy później tak skomentował bohaterstwo Mynarskiego: „Zawsze będę wierzył, że Bóg ocalił mnie po to, abym mógł opowiedzieć światu, co widziałem i jak dzielnym był człowiek, który ryzykował i stracił życie by ratować przyjaciela”.

Na wniosek dowódcy bombowca, Arta de Breyne’a, dowództwo Królewskich Sił Powietrznych (RCAF) i Brytyjskich Sił Powietrznych (RAF) zdecydowało o przyznaniu Andrew Mynarskiemu pośmiertnie niezwykle prestiżowego odznaczenia – Krzyża Victorii, będącego wyrazem najwyższego uznania i bohaterstwa wyrażanego jako „przykładna odwaga i szczególny akt poświęcenia w obliczu wroga”. Mynarski był pierwszym pilotem Kanadyjskich Sił Powietrznych, który otrzymał to odznaczenie podczas II wojny światowej.

12 grudnia 1946 r. ten niezwykle rzadko przyznawany order został wręczony przez gubernatora prowincji Manitoby, J.A. McWilliamsa, matce Andrzeja, Stanisławie Mynarskiej. Krzyż Wiktorii Mynarskiego został przekazany przez jego rodzinę Dowództwu Powietrznemu w 1989 roku i jest wystawiony w holu wejściowym w Pokoju Pamięci Mynarskiego w Kwaterze Głównej 1. Kanadyjskiej Dywizji Powietrznej w Winnipeg (gdzie znajduje się wiele innych rodzinnych pamiątek). W Dywizjonie 419 w CFB Cold Lake znajduje się oryginalny toporek, którym Mynarski próbował uwolnić uwięzionego w wieżyczce strzelniczej przyjaciela.

W 1973 r. Andrew Charles Mynarski został uhonorowany i uroczyście wprowadzony do kanadyjskiej Galerii Sław Lotnictwa. Dzisiaj należy do grona tych Kanadyjczyków, którzy znaleźli się w panteonie bohaterów Kraju Klonowego Liścia. Jego imieniem nazwano kilka szkół, w tym m.in. gimnazjum w Winnipegu, w północnej Manitobie – sieć trzech jezior, w CFB Penhold – park, a na największym cmentarzu weteranów w Pointe Claire w Quebecu, gdzie alejki nazwane są na cześć wybitnych kanadyjskich weteranów, jedna z nich nosi nazwę „Mynarski”. Natomiast w pięćdziesiątą rocznicę śmierci pilota w Parku Kildonan w Winnipegu, w pobliżu, gdzie dorastał, odsłonięto obelisk z pamiątkową tablicą, a w 2005 r. w Wielkiej Brytanii, w bazie bombowców RAF-u w Middleton St. George, gdzie służył, wzniesiono statuę bohaterskiego pilota, wyrzeźbioną przez Keitha Maddisona.

11 listopada 2006 r. w stolicy Kanady, Ottawie, w pobliżu monumentalnego pomnika ofiar wszystkich wojen, w których brali udział kanadyjscy żołnierze, odsłonięto popiersie Mynarskiego. Jest ono częścią miejsca pamięci czternastu osób uhonorowanych za ich osobisty i wybitny wkład w historię wojskowości Kanady. Natomiast w dniu 12 czerwca 2015 r. w parku Vimy Ridge Memorial w Winnipegu miało miejsce uroczyste odsłonięcie pomnika Andrew Charlesa Mynarskiego, który wzniesiony został według projektu kanadyjskiego rzeźbiarza Charliego Johnstona.

Na cześć polsko-kanadyjskiego pilota wybudowano jeden z dwóch na świecie bombowców z czasów II wojny światowej zdolnych do lotu, zrekonstruowano go z oznaczeniami jego samolotu. Mynarski Memorial Lancaster znajduje się w Canadian Warplane Heritage Museum w Mount Hope niedaleko Hamilton w Ontario.

Lokalizacja: Popiersie por. Andrew Charles „Andy” Mynarskiego, przy skrzyżowaniu Wellington Str. z Algin Str., Ottawa, prowincja Ontario, Kanada. Kamienny obelisk, Park Kildonan, Winnipeg, prowincja Manitoba, Kanada. Canadian Warplane Heritage Museum, 9280 Airport Road, Mount Hope, prowincja Ontario, Kanada