Kułojłag to nazwa zespołu łagrów w ZSRR, zarządzanych przez NKWD. Na cmentarzach tego zespołu – Biereznikowskim, Koniecgorskim i Semenowskim – pochowano w czasie II wojny światowej co najmniej 120 Polaków. W 1997 r. władze rosyjskie przesłały do Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa listę 120 Polaków pochowanych na tych cmentarzach, bez wyróżnienia, kto gdzie został pochowany.

Cmentarz łagru Koniecgorskiego znajduje się w lesie, około 2,5 km od Roczegdy. Zesłańców grzebano tu w latach 1940-1942. Potem cmentarz zamknięto i droga do niego zarosła. Znane jest tylko jedno nazwisko pochowanego tu Polaka – był to Jan Szubert (zm. 9.06.1941). W czerwcu 1996 r. z inicjatywy Apolonii Sobolewskiej (siostry ww. zmarłego) na cmentarzu ustawiono pomnik ku czci Polaków pochowanych, zaginionych i zamordowanych w tym łagrze. Został on sfinansowany przez Radę OPWiM. Pomnik składa się z głazu narzutowego, stojącego za nim krzyża i betonowej płyty przed głazem. Na głazie umocowano tablicę inskrypcyjną z napisem: „Ojcom, braciom, synom… Wieczny pokój! Wieczna pamięć! Polakom, Rosjanom i wszystkim zmarłym w Koniecgorskim łagrze GUŁAGu. Rodacy z Polski. Roczegda, czerwiec 1996”. Poniżej znajduje się ten sam tekst w języku rosyjskim.



Opracowała T. Zachara / MKiDN, VI 2025