Jak pisze Anna Lewkowska, Jacek Lewkowski i Wojciech Walczak, „w czasie II wojny światowej na skraju Puszczy Grodzieńskiej, w okolicy wsi Surkonty, ukrywał się wraz ze swoim oddziałem AK ppłk. Maciej Kalenkiewicz ps. «Kotwicz». 21 sierpnia 1944 r. z trzech stron uderzyli na Surkonty Rosjanie - był to specjalny oddział pościgowy w sile batalionu. Oddział «Kotwicza» liczył 72 osoby. (...) Pod Surkontami zginęło 36 żołnierzy AK, co stanowiło 50 % składu oddziału. Poległ również dowódca, ppłk. Maciej Kalenkiewicz. (....) Poległych AK-owców okoliczna ludność chciała pochować na cmentarzu w pobliskich Pielasach, lecz ksiądz, Litwin, z obawy przed represjami ze strony Sowietów odmówił pochówku. W rezultacie mieszkańcy postanowili pogrzebać żołnierzy na starym cmentarzysku powstańczym z 1863 r. (...) W 1980 r. na miejscu grobu ppłk. Kalenkiewicza mieszkaniec Lidy położył kamień, będący fragmentem pomnika z dawnego cmentarzyska powstańców 1863 r. Było to jedyne oznaczenie cmentarza (...)." Od 1988 r. rozpoczęły się działania mające na celu upamiętnienie poległych. W 1991 r. poświęcono cmentarz. Ma on plan prostokąta i 160 m² powierzchni otoczonej kamiennym murem. Cytując wspomnianych autorów: „Na osi wejścia znajduje się pomnik w postaci kopca kamiennego, z prostokątną tablicą żeliwną i Krzyżem Virtuti Militari, kopiec zwieńczony prostym krzyżem żelaznym. Na tablicy napis: '«Żołnierzom Armii Krajowej Okręgów 'Nów' i 'Wiano' poległym za Polskę pod Surkontami 21 VIII 1944 r. i w Poddubiczach 19 VIII 1944 r.» Przy ogrodzeniu południowym znajdują się dwa rzędy betonowych krzyży, po 18 w każdym rzędzie - są to groby 36 partyzantów z oddziału (...) poległych w bitwie z wojskami NKWD pod Surkontami. Przy ogrodzeniu północnym usytuowanych jest 8 krzyży na nagrobkach symbolicznych żołnierzy AK poległych koło Poddubicz. (...) W inskrypcjach na cmentarzu ujęty jest tylko ppłk. Maciej Kalenkiewicz, na pozostałych krzyżach umocowane tabliczki z napisem «Nieznany Żołnierz». Na terenie cmentarza znajduje się ponadto nagrobek Franciszka Wojnicza, żołnierza VI Bat. 77 PP poległego pod Pietrykanami 24 grudnia 1944 r. Z dawnego cmentarza zachował się tylko jeden nagrobek, usytuowany w południowo-zachodnim narożniku, z częściowo nieczytelną inskrypcją: «(…) Łunkiewicza z 1870 r.» (…) Stan zachowania cmentarza bardzo dobry- cmentarz pod opieką Związku Polaków na Białorusi.” 

W sierpniu 2022 r. media przekazały informację o dewastowaniu cmentarza przez miński reżim. Jak czytamy na internetowej stronie Polskiego Radia: „«Cmentarz żołnierzy AK w Surkontach jest dewastowany przez służby mińskiego reżimu. Mylą się bardzo ci co myślą, że uda się wykorzenić ludzką pamięć o bohaterach. Reżim zapłaci za te akty barbarzyństwa» - napisał na Twitterze Jasina. O tym, że do takiej rozbiórki dochodzi przy użyciu ciężkiego sprzętu, napisał w czwartek białoruski dziennikarz Tadeusz Giczan. Informacje o tym zdarzeniu przekazał też w czwartek portal Glos znad Niemna. «Według uzyskanych przez nas informacji, dewastacja cmentarza przypomina zakrojoną na szeroką skalę operację specjalną. (...)» - czytamy na portalu. W końcu lipca portal Glos znad Niemna informował, że władze białoruskie zburzyły pomnik na zbiorowym grobie żołnierzy Armii Krajowej w Stryjówce w obwodzie grodzieńskim. Wcześniej w Mikuliszkach w obwodzie grodzieńskim zrównana z ziemią została kwatera żołnierzy AK, poległych w 1944 r.; nie pozostał żaden z 22 krzyży postawionych w tym miejscu pamięci. Po reakcji polskiego MSZ, które nazwało to działanie «aktem bestialstwa», podważającym wzajemne zobowiązania w zakresie ochrony miejsc pamięci, białoruski resort dyplomacji odpowiedział, że w danym miejscu nie ma «zarejestrowanych miejsc pochówku». W związku z tą sytuacją do MSZ wezwano chargé d’affaires Białorusi, któremu przekazano ostry protest w związku ze zniszczeniem cmentarza w Mikuliszkach. Białoruskie media niezależne informowały również o przypadkach zniszczenia innych polskich miejsc upamiętnienia." (por. https://www.polskieradio.pl/399/7977/Artykul/3025743,Kolejny-akt-panstwowego-terroryzmu-Stanislaw-Zaryn-o-dewastacji-cmentarza-AK-w-Surkontach)