Nowy Dom Polski w Jerozolimie, fot. Mariola Serafin, 2022
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Dom Polski w Jerozolimie, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Domy Polskie w Jerozolimie
Nowy Dom Polski w Jerozolimie, fot. Mariola Serafin, 2022
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Dom Polski w Jerozolimie, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Domy Polskie w Jerozolimie
Wnętrze kaplicy Nowego Domu Polskiego w Jerozolimie, fot. Mariola Serafin, 2022
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Dom Polski w Jerozolimie, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Domy Polskie w Jerozolimie
Tablica upamiętniająca Armię Polską na fasadzie Nowego Domu Polskiego w Jerozolimie, fot. Mariola Serafin, 2022
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Dom Polski w Jerozolimie, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Domy Polskie w Jerozolimie
Tablica upamiętniająca weteranów 2 Korpusu Polskiego, Kombatantów oraz Polaków Sprawiedliwych wśród Narodów Świata w Domu Polskim w Jerozolimie, fot. Mariola Serafin, 2022
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Dom Polski w Jerozolimie, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Domy Polskie w Jerozolimie
Tablica upamiętniająca żołnierzy Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich w Nowym Domu Polskim w Jerozolimie, fot. Mariola Serafin, 2022
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Dom Polski w Jerozolimie, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Domy Polskie w Jerozolimie
Stary Dom Polski w Jerozolimie, fot. Mariola Serafin, 2022
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Dom Polski w Jerozolimie, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Domy Polskie w Jerozolimie
Stary Dom Polski w Jerozolimie, fot. Mariola Serafin, 2022
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Dom Polski w Jerozolimie, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Domy Polskie w Jerozolimie
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002154-P

Domy Polskie w Jerozolimie

Identyfikator: POL-002154-P

Domy Polskie w Jerozolimie

Europejscy pielgrzymi przybywali do Ziemi Świętej od czasów wypraw krzyżowych. Od połowy XIX w. w Jerozolimie zaczęły powstawać przedstawicielstwa dyplomatyczne i narodowe instytucje kościelne krajów europejskich. Wówczas zaczęto budować schroniska przeznaczone dla pielgrzymów. Polska, będąca pod zaborami, nie miała takich możliwości, dlatego pierwsze hospicjum powstało dopiero w XX w.

Stary Dom Polski
Stary Dom Polski powstał w 1908 r. z inicjatywy ks. Marcina Pinciurka. Kanonik zaangażował się w pozyskiwanie datków oraz działalność wydawniczą, celem uzbierania funduszy na budowę Domu Polskiego. W 1908 r. zakupił dom w Starym Mieście w Jerozolimie, niedaleko Bazyliki Grobu Pańskiego. Niewielki budynek wymagał dodatkowych prac, jednak w niedługim czasie zaczął być odwiedzany przez polskich pielgrzymów. Kanonikowi od początku przyświecała idea zabezpieczenie własności Domu Polskiego, tak aby stanowił miejsce „dla Narodu Polskiego”, pełniąc funkcję schroniska dla ubogich polskich pielgrzymów. W związku z odzyskaniem przez Polską niepodległości w 1918 r. ks. Pinciurek rozpoczął starania celem notarialnego przepisania Domu na rzecz kardynała-prymasa Polski, co ostatecznie miało miejsce w 1925 r. Tym samym zgodnie z wolą założyciela zabezpieczony został polski charakter tego miejsca.

Ks. Pincurek nadal był główną osobą sprawującą opiekę nad schroniskiem. Jednak urodzony w 1860 r. kanonik coraz bardziej podupadał na zdrowiu, co przekładało się na niszczenie Domu Polskiego. Ksiądz zmarł w 1930 r., a w niedługim czasie na jego miejsce przybyły siostry elżbietanki: s. Innocenta Gierszewicz, s. Augustyna Skibińska oraz s. Blanka Szwonka. Przełożona, którą została s. Innocenta zarządziła remont kaplicy pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej. Ołtarz ufundował konsul generalny Kazimierz Kurnikowski. Dzięki przeprowadzonym remontom w Domu Polskim na stałe mogło mieszkać sześć osób: dwóch pracowników konsulatu, trzy siostry oraz kapelan. Hospicjum dysponowało wówczas siedmioma pokojami gościnnymi przeznaczonymi dla pielgrzymów. Mimo iż siostry przeniosły się do sutereny Starego Domu, rezygnując z własnych pokoi na rzecz pielgrzymów, miejsc noclegowych było jednak zdecydowanie zbyt mało. W związku z tym s. Innocenta rozpoczęła zbieranie funduszy celem rozbudowania budynku oraz wzniesienia dodatkowego gmachu. Siostry organizowały zbiórki wśród pielgrzymów przyjeżdżających do Ziemi Świętej, wysyłały listy z prośbą o wsparcie przedsięwzięcia do Polonii amerykańskiej, prowadziły ambulatoria i produkowały własne leki.

Nowy Dom Polski
Starania sióstr zaowocowały zakupem działki o powierzchni 2200 m² w 1933 r. Inwestycja była jednak tak obciążająca, że przez następne kilka lat brakowało funduszy na rozpoczęcie jakichkolwiek prac budowlanych. Od 1936 r. nasilał się konflikt arabsko-żydowski, który negatywnie wpłynął na turystykę, a więc i funkcjonowanie Domu Polskiego, ale także na bezpieczeństwo mieszkających tam sióstr i przedstawicieli konsularnych. Wraz z wybuchem II wojny światowej do Jerozolimy zaczęli przybywać polscy uchodźcy, co uwidoczniło wielką potrzebę, jaką było wybudowanie nowego Domu Polskiego. Bezpośrednim impulsem do tego było rozlokowanie się w 1940 r. Brygady Strzelców Karpackich w oddalonym o 35 kilometrów Latrum. Plan architektoniczny nowego Domu Polskiego był konsultowany przez gen. Władysława Sikorskiego, bp. Józefa Gawlina oraz ks. płk. Jana Brandysa. Budowa ruszyła w 1940 r. Nieocenionej pomocy udzielili Karpatczycy, którzy mieli znaczący wpływ na finansowanie schroniska, ale także własnymi siłami budowali je oraz wykorzystywali wojskowe pojazdy do transportu materiałów budowlanych. Budowę zakończono w grudniu 1943 r. poświęceniem kaplicy pw. Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych. Na nowe hospicjum składało się 36 pokoi, kaplica, jadalnia, kuchnia i spiżarnia. Oba Domy Polskie były miejscem opieki duszpasterskiej, ale także stały się przestrzenią spotkań kadry oficerskiej. To właśnie w nowym Domu Polskim miały miejsce uroczystości żałobne po śmierci generała Władysława Sikorskiego w 1943 r. Siostry opiekowały się również licznymi przebywającymi wówczas w Jerozolimie polskimi uchodźcami.

Po wojnie
W 1947 r. część nowego Domu Polskiego została oddana na szpital dla chorych na płuca, a w innej jego części zamieszkał likwidacyjny sztab wojskowy przygotowujący żołnierzy do opuszczenia Palestyny. W 1948 r. wybuchła pierwsza wojna izraelsko-arabska. Niestety, oba Domy Polskie bardzo ucierpiały w wyniku tego konfliktu. Po zakończeniu wojny zawarto rozejm, który doprowadził do podziału Jerozolimy, w wyniku czego stary Dom Polski znalazł się w królestwie Jordanii, a nowy w Izraelu. Ciągłe napięcie między Jordanią a Izraelem całkowicie uniemożliwiło wzajemne kontakty Domów Polskich. Sytuacja trwała przez blisko 20 lat, do momentu scalenia Jerozolimy w 1967 r.

Współcześnie
Siostry elżbietanki do dziś prowadzą oba Domy Polskie, które mogą odwiedzać pielgrzymi indywidualni oraz grupy zorganizowane. Funkcjonowanie tych placówek zaświadcza o trudnych losach polskiego narodu, ale także stanowi świadectwo determinacji zarówno ks. Marcina Pinciurka, jak i sióstr elżbietanek. 

Czas powstania:
stary dom 1908, nowy dom 1933-1943
Bibliografia i archiwalia:
  • Mariola Serafin, „Domy Polskie w Jerozolimie”, „Seminare” t. 43, 2022, nr 3, s. 179-193.
Publikacja:
22.08.2024
Ostatnia aktualizacja:
26.08.2024
Opracowanie:
Sandra Imko, Mariola Serafin
rozwiń

Załączniki

1
  • Artykuł naukowy Marioli Serafin „Domy Polskiej w Jerozolimie.” Seminare. Poszukiwania Naukowe, 2022 Zobacz
  • Projekty powiązane

    1
  • Katalog poloników Zobacz