Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: slow-000027-P/190378

Eugeniusz Chruścicki - malarz, grafik i rzeźbiarz

Identyfikator: slow-000027-P/190378

Eugeniusz Chruścicki - malarz, grafik i rzeźbiarz

W latach 1930-1937 kształcił się w Szkole Sztuk Pięknych im. W. Gersona u Edwarda Okunia i na wydziale sztuki sakralnej na Uniwersytecie Warszawskim. Na wystawie sztuki w Berlinie, w 1937 r., jego obraz „Książę Poniatowski na polowaniu” otrzymał wyróżnienie. W czasie wojny Chruścicki pracował jako rzeźbiarz w warsztacie Franciszka Strynkiewicza. Po upadku powstania sierpniowego, w którym brał udział, artysta wywieziony został do obozu w Sachsenhausen, potem trafił do Buchenwaldu. Po wyzwoleniu, pozostał w Niemczech do 1948 r., pracując jako malarz-scenograf w polskim teatrze dla uchodźców i dając lekcje rysunku.

Do Kanady artysta wyemigrował w 1948 r., z obowiązkiem pracy w fabryce, i równocześnie włączył się w działania artystyczne diaspory polskiej w Toronto. W 1950 r. był współzałożycielem grupy artystycznej Konfraternia Smocza Jama, dla której wykonywał prace malarskie i dekoracyjne do wieczorów poetyckich, imprez okolicznościowych i spektakli teatralnych. Artysta udzielał prywatnych lekcji malarstwa, stając się cenionym przez studentów nauczycielem, zwanym „Maestro”. Dziełem jego są polichromie kościelne m.in.: w St. John Polish National Catolic Church w Toronto, w Tottenham i w Oakville, w Stanach Zjednoczonych: w St. Stanislaus Cathedral w Scranton, w Penna i w Camden.

W 1959 r. Chruścicki zatrudniony został w telewizji CBC, w sekcji dekoracji scenicznych, gdzie stworzył niezliczoną ilość scenografii do sztuk, programów i widowisk telewizyjnych. Jego rysunki i grafiki zdobiły polonijną i kanadyjską prasę. W 1953 r. w Hart House, na wystawie sztuki religijnej, artysta prezentował projekty witraży. W ramach Tygodnia Polskiego, zorganizowanego w Toronto w 1957 r., Chruścicki pokazał swoje prace na zbiorowej wystawie prac polskich artystów. W 1964 r., w SPK w Toronto, artysta miał wystawę indywidualną. Z okazji obchodów Milenium w St. Catharines przygotowano wystawę sztuki polskiej, na której znalazły się prace Chruścickiego.

W Roku Kopernika, przypadającym w 1973 r., artysta namalował cztery portrety astronoma: jeden ofiarował McLaughlin Planetarium w Toronto, drugi Museum Science and Technology w Ottawie, trzeci Lakehead University w Thunder Bay, a czwarty Royal Canadian Astronomical Society w Ottawie. W 1975 r., z okazji otwarcia Sir Nicholas Gallery, przygotowano wystawę polskich malarzy, w tym prac Chruścickiego. W 1977 r., w Toronto Public Library, prezentowana była wystawa 16 Polish-Canadian Artists, w której uczestniczył Chruścicki. W tym samym roku artysta pokazał w Credit Union serię obrazów „Nasze dziedzictwo” - prace o tematyce historycznej: portrety szlachciców i wodzów polskich, pejzaż i polskie dworki.

Na wystawę zbiorową Polonia Jutra - Polonia of Tomorrow, Chruścicki namalował romantyczny olej „Chopin’s Mazurkas”. W 1981 r., artysta ofiarował dwie prace na aukcję dzieł sztuki na pomoc Polsce. W 1983 r., w Credit Union, zaprezentowana została batalistyczna seria „Król Sobieski pod Wiedniem”, zainspirowana rocznicą odsieczy wiedeńskiej. Polish-Canadian Sesquincentennial Art Exhibition, zorganizowana w 1984 r., w której Chruścicki uczestniczył, była okazją do konfrontacji twórczości artystów osiadłych w Kanadzie po wojnie z młodymi artystami-emigrantami „fali solidarnościowej”.

Chruścicki był kontynuatorem na gruncie kanadyjskim polskiej szkoły realizmu historycznego, którą połączył ze znakomitym warsztatem postimpresjonisty. W jego ujęciu portrety polskich bohaterów historycznych czy pejzaże polskie zyskiwały cechy uniwersalności i zachwycały paletą barw zamaszyście kładzionych na płótno. Artysta stworzył cykle obrazów poświęcone Polsce i Polakom: „Tańce polskie”, „Nasze dziedzictwo”, „Kaszuby”, „Polska w obrazach”, „Jan III Sobieski”. Autorstwa Chruścickiego są malowidła ścienne w dwóch polskich domach starości w Toronto: Copernicus Lodge i Wawel Villa oraz w budynku SPK. Rodzinie i przyjaciołom artysty udało się doprowadzić do wydania, po śmierci Chruścickiego, albumu „The Art of Eugene Chruścicki”, w którym, oprócz dokładnej charakterystyki twórczości pióra Andrzeja Pawłowskiego, zgrupowano większość prac malarza.

Praca w katalogu
Eugeniusz Chruścicki, „Chopin’s Mazurkas”, olej pokazany na wystawie Polonia Jutra-Polonia of Tomorrow, w 1978 r., co ważne jest ze względu na mocno polski, a zarazem uniwersalny wydźwięk dzieła. Polski krajobraz - łany zbóż rozciągające się aż po horyzont, błękitne niebo z obłokami. W centralnym punkcie obrazu czarna plama - fortepian i siedzący przy nim Chopin. Instrument i muzyk stanowią całość przez namalowanie ich w jednolitej czarnej tonacji, surrealistycznie, na środku pola. Ta czarna plama fortepianu i Chopina jest znakiem, symbolem muzyki Fryderyka, czerpiącej inspirację z polskiego folkloru, pejzażu i romantycznego ducha. Malarz zestawił ze sobą dwa style - realistycznie namalował pejzaż i konturowo, plakatowo, oddał instrument i muzyka oraz cień ich, kładący się na ziemi. Przez takie zestawienie olej Chruścickiego spełnia rolę plakatu operującego znakiem, który trzeba rozwinąć, gdyż jest wielowarstwowy.

Imię:

Eugeniusz

Nazwisko:

Chruścicki

Data urodzenia:

1914

Miejsce urodzenia:

Warszawa

Data śmierci:

1984

Miejsce śmierci:

Toronto

Wiek:

70

Zawód:

rzeźbiarz, malarz, grafik, pedagog, witrażysta, artysta malarz, dekorator, scenograf

Bibliografia i archiwalia:

  • Piotrowski R.A., Biographies of Polish Artists in Canada, Canadian Polish Research Institute, Toronto 1992, s. 26
  • Jurkszus-Tomaszewska J., „Kronika Pięćdziesięciu lat 1940–1990”, Toronto 1995, s. 46, 47, 49, 51, 52, 54, 55, 59, 61, 62, 64, 72, 80, 92, 96, 105, 106, 107, 108, 111, 115, 117, 134, 135, 163, 165, 176, 180, 183, 186, 187, 188, 192, 193, 199, 225, 226, 232, 233, 240, 298, 309
  • Katarzyna Szrodt, „Polscy artyści plastycy w Kanadzie 1939-1989”, Warszawa 2020
  • A. Wołodkowicz, „Polish Contribution to Arts and Sciencies In Canada”, Montreal 1969, s. 44
  • A. Pawłowski, „The Art of Eugene Chruścicki”, The Chruścicki Publishing Committee, Toronto 1987

Bibliografia uzupełniająca:

„Salon artystów malarzy w Toronto”, Związkowiec, marzec 1949 r.;
„Z wystawy malarstwa kościelnego w Toronto”, Związkowiec, luty 1953 r.;
„Sukces polskich artystów”, Związkowiec, marzec 1957 r.;
„Wystawa w SPK”, Związkowiec, styczeń 1964 r.;
„Festiwal Polskiej Kultury”, maj 1965 r.;
„Rok Kopernikowski”, Głos Polski, luty 1973 r.;
„Wystawa Eugeniusza Chruścickiego”, Związkowiec, listopad 1977 r.;
„Artist Eugene Chruścicki”, Toronto Star, lipiec 1984 r.;
„Przypomnienie Eugeniusza Chruścickiego - artysty”, Związkowiec, sierpień 1988 r.

Publikacja:

29.04.2025

Ostatnia aktualizacja:

29.04.2025

Opracowanie:

Katarzyna Szrodt
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Słownik artystek i artystów polskich w Kanadzie Zobacz