Grób polskich lotników z września 1939 r. na cmentarzu miejskim, fot. MKiDN, 2023
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Grób polskich lotników z września 1939 r. na cmentarzu miejskim
Grób polskich lotników z września 1939 r. na cmentarzu miejskim, fot. MKiDN, 2023
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Grób polskich lotników z września 1939 r. na cmentarzu miejskim
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: WOJ-000600-W (SK-0102)

Grób polskich lotników z września 1939 r. na cmentarzu miejskim

Identyfikator: WOJ-000600-W (SK-0102)

Grób polskich lotników z września 1939 r. na cmentarzu miejskim

6 września 1939 r. samolot Lublin R-XIIID z 56 Eskadry Obserwacyjnej przydzielonej do lotnictwa Armii „Karpaty” (d. 56 Eskadra Towarzysząca 5 Pułku Lotniczego w Lidzie), którego załogę stanowili: kpr. pil. Marian Piasecki i por. obs. Edward Porada, wystartował z podrzeszowskiego lotniska w Mrowli z zadaniem rozpoznania terenu Słowacji. W rejonie Preszowa został on zaatakowany przez słowackie myśliwce Avia B-534 z 45 Eskadry Myśliwskiej (45 stíhací letka) i zestrzelony przez jednego ze słowackich pilotów, po czym zapalił się i rozbił w pobliżu wsi Ostrovany, na północny zachód od Preszowa. Obaj lotnicy zginęli na miejscu.
Po kilku dniach urządzono im pogrzeb i pochowano na cmentarzu miejskim w Preszowie we wspólnym grobie, na którym nie umieszczono danych personalnych. Dopiero w 1998 r. historycy z Preszowa ustalili nazwisko jednego z lotników – Edwarda Porady, po czym na grobie została umieszczona tabliczka z następującą inskrypcją: „Pilot por. Edward Porada, pozorovatel desatnik nieznany. 56 Polska Eskadra. Zestreleni pri obce Ostrovany 6 septembra 1939 r., letadlo R – XIII Lublin” [Pilot por. Edward Porada, nieznany kapral obserwator 56 Polskiej Eskadry. Zestrzeleni w pobliżu wsi Ostrovany 6 września 1939 r., samolot R-XIII Lublin].
W polskiej dokumentacji lotniczej - na liście strat polskiego personelu latającego z 1939 r. - przy nazwiskach członków załogi zestrzelonego samolotu widniał jedynie zapis: „nie powrócili z zadania”, zaś bliższe szczegóły dotyczące ich śmierci i pochówku nie były znane. Dzięki ustaleniom z 1998 r. grób został zlokalizowany i umieszczono wkrótce na nim oba nazwiska. Zostały one zapisane na szachownicy lotniczej umieszczonej na krzyżu. Obramowanie grobu było uzupełnione metalowym niskim ogrodzeniem w barwach biało-czerwonych.
Obecnie grób jest przebudowany – znajduje się na nim okazały pomnik z jasnego granitu wystawiony w 2019 r. w efekcie współpracy Konsulatu RP w Preszowie i Instytutu Pamięci Narodowej. Na pomniku wyryto w języku polskim i słowackim inskrypcję o następującej treści:
TU SPOCZYWAJĄ / POR. OBS. EDWARD PORADA / UR. 1910 / KPR. PIL. MARIAN PIASECKI / UR. 1916 / ZAŁOGA SAMOLOTU LUBLIN R.XIII D / Z 56. ESKADRY OBSERWACYJNEJ / POLSKIEGO LOTNICTWA WOJSKOWEGO / POLEGLI W BOJU POWIETRZNYM 6 IX 1939
Grób polskich lotników znajduje się w kwaterze G – pomiędzy kwaterami słowackich i niemieckich grobów wojennych.
Publikacja:
13.09.2023
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Grób polskich lotników z września 1939 r. na cmentarzu miejskim
    Katalog cmentarzy wojennych MKiDN Zobacz