Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku, fot. Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Archiwum Fundacji Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924, fot. Paweł Hulka-Laskowski, 1937-1938, domena publiczna
Źródło: Paweł Hulka-Laskowski, „Śląsk za Olzą”, Katowice 1938.
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: NGR-017468-P/141524

Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku

Cmentarz w Karwinie (dzielnica Doły)
Identyfikator: NGR-017468-P/141524

Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku

Mogiła w formie dużego pola grobowego w narzucie prostokąta ze ścianą wolnostojącą na cokole. Kwatera ujęta opaską przechodzącą u wezgłowia w ścianę. Ściana tylna na cokole stanowi podstawę pod osiem płyt zespojonych zaprawą cementową o powierzchni groszkowanej ujętych gładką opaską. Naroża ściany tworzą niewielki uskok, który został wykorzystany na ustanowienie pojedynczych obelisków górujących nad całością założenia. Obeliski opracowywane w podobny sposób jak płyty, zakończone pyramidionem. Naroża ściany zaokrąglone powyżej cokołu pokryte boniowaniem pasowym o licu chropowatym. Zwieńczenie nakryte płytą, pośrodku nieznacznie wypiętrzoną. W obrębie pola od frontu po środku muru przytwierdzona przy pomocy czterech bolców prostokątna tablica inskrypcyjna. Po środku przy górnej krawędzi tablicy wypukłorzeżbione dwa młotki górnicze skrzyżowane ze sobą, pokryte złotą farbą, poniżej ryta inskrypcja(1) wypełniona złotą farbą. Przed murem w obrębie opaski znajduje się 12 jednakowych mogił ziemnych, każda ujęta betonową opaską u wezgłowiu zwieńczona prostopadłościennym cokołem na którym ustawiono opartą o betonową podpórkę marmurowe tablice z ryta inskrypcją(2-13). 

Inskrypcja:

1. PAMÁTCE OBĚTÍ / KATASTROFY NA DOLE UNRA DNE 12. DUBNA 1924 / A OBĚTÍ ZACHRANNĚ PRÁCE / PAMIĘCI OFIAR / KATASTROFY NA SZYBIE UNRRA Z DNIA 12 KWIETNIA 1924 / ORAZ OFIAR AKCJI RATUNKOWEJ / VĚNUJI: / POŚWIĘCAJĄ: / OSTRAVSKOKARVINSKĚ DOLY – NÁR. PODNÍK. //.

2. ZIGMONT / SMIGA / ✶1. 5. 1892 / ✝ 12. 4. 1924 //.

3. ALOIS SZUSTER / ✶ 18. 7. 1890 / ✝ 12. 4. 1924 //. 

4. KAREL STAWARSKI / ✶ 18. 8. 1904 / ✝ 12. 4. 1924 //.

5. JAN GODULA / ✶ 25. 4. 1896 / ✝ 12. 4. 1924 //.  

6. JOSEF / SZKLORZ / ✶ 20. 10. 1891 / ✝ 12. 4. 1924 //.

7. JAN / WIONIC / ✶ 9. 11. 1904 / ✝ 12. 4. 1924 //. 

8. JOSEF / PIPREK / ✶ 9. 8. 1892 / ✝ 12. 4. 1924 //.

9. ANTONIN / POPEK /  ✶ 19. 4. 1900 / ✝ 12. 4. 1924 //.                                

10. JOSEF / MACH / ✶ 12. 3. 1890 / ✝ 12. 4. 1924 //. 

11. PAWEŁ / BRACHACZEK / ✶ 23. 2. 1883 / ✝ 12. 4. 1924 //.

12.JAN / ZIEMNIOK / ✶ 31. 7. 1880 / ✝ 15. 8. 1924 //. 

13. FELIX / HALAMA / ✶ 18. 12. 1886 / ✝ 17. 7. 1924 //. 

Czas powstania:

ok. 1924-1925

Lokalizacja nagrobka:

sektor numer 10 (karwina) nagrobek numer 91

Wymiary:

319 x 1087 x 280 cm

Materiały:

marmur, beton/żelbeton, piaskowiec, skały magmowe ciemne (bazalt, diabaz, gabro, monzonit i inne)

Informacje dodatkowe:

1. Pomnik ma obecnie zmienioną formę, jest to efekt renowacji przeprowadzonej przez Kopalnie Ostrawsko-Karwińskie w latach 70. lub. 80. XX wieku. Usunięto wówczas oryginalny (zapewne słabo zachowany napis wykonany z metalowych liter wmontowanych w ścianę pomnika, treść napisu nie jest zachowana na podstawie materiału ikonograficznego wnosić można, że na środkowym panelu znajdował się napis wspominający katastrofę, a po jego prawej stronie w dwóch kolumnach, a po lewej w jednej nazwiska poległych) zastępując go tablicą z czarnej skały magmowej. Zmieniono również formę upamiętnienia poszczególnych górników. Pierwotnie były to opaski (zapewne wykonane równiez z piaskowca). 

2. Historia katastrofy. Znajdująca się w Karwinie Kopalnia Gabriela na początku lat 20. XX w. należała do największych w regionie, a jej dobowe wydobycie było na poziomie ok. 2000 ton. W roku 1924 doszło w niej do potężnej katastrofy.
Już 11 kwietnia 1924 r. w godzinach porannych w miejscu zapadnięciu się przodka, wykryto ogień. Aby wyeliminować zagrożenie postanowiono zagrożony obszar zamknąć trzema wałami. Ich budowa była stosunkowo prosta, dlatego zasadniczą część prac zakończono po paru godzinach w nocy 12 kwietnia.  Niestety tego samego dnia, niedługo przed południem, nastąpił potężny wybuch, który nie tylko zniszczył wały, ale również spowodował dalsze zniszczenia oraz skażenie terenu gazami powybuchowymi. W wyniku wybuchu ucierpiało przede wszystkim 15 górników pracujących przy umacnianiu wałów oraz 6 innych znajdujących się w pobliżu, tylko dwie z tych osób udało się uratować. 
Nie był to jednak koniec problemów, po południu przybyły oddział ratownictwa górniczego wszedł do kopalni gdzie wykrył wysokie stężenie CO, co wraz z wynikami kolejnych próbek wskazujących m.in. na wysoką zwartość metanu świadczyło o zagrożeniu wybuchem oraz tlącym się w kopalni pożarze. Próby odpowietrzenia szybów przy pomocy wentylatorów przerwał potężny wybuch, który miał miejsce o godz. 14:10. Jak zeznawali świadkowie słup ognia osiągnął wysokość nawet 30 metrów. Siła eksplozji była tak duża, ze przewróciła wieżę górniczą, spowodowała znaczne szkody w budynkach, a przede wszystkim raniła kolejnych 8 osób. 
W efekcie zdecydowano o całkowitym zamknięciu 5 szybów i pomimo szybkiego ugaszenia ognia, doszło do kolejnych wybuchów. Tym razem jednak, dzięki zamkniętym włazom, nie stanowiły one zagrożenia na zewnątrz. Łącznie było ich 24. Od czerwca 1924 rozpoczęto prace przy rewitalizacji kopalni. Ze względu na dalsze zagrożenie wybuchem oraz wysokie stężenie szkodliwych gazów ich prowadzenie było niezwykle trudne, znaczną część prac prowadzono w maskach tlenowych. Pomimo podjętych szeregu zabezpieczeń w trakcie prac zginęło dwóch kolejnych górników. 
Potężne wybuchy całkowicie zniszczyły znajdujący się we wnętrzu kopalni sprzęt górniczy, jednak struktura szybu nie była w znaczącym stopniu uszkodzona. Prace udało się zakończyć w maju 1925 roku, a następnie rozpocząć wydobycie., którego poziom sprzed awarii osiągnięto w roku 1927. Kopalnia czynna była do roku 2004.  

Stan zachowania:

porosty, wtórne malatury, dobry

Słowa kluczowe:

Data wykonania dokumentacji:

2023

Publikacja:

31.10.2023

Karta założona przez:

dr Marta Wiraszka

Opracowanie / zatwierdzenie:

Bartłomiej Gutowski
rozwiń
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku, fot. Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924, fot. Paweł Hulka-Laskowski, 1937-1938, domena publiczna
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej Fotografia przedstawiająca Grobowiec ofiar katastrofy górniczej z 1924 roku Galeria obiektu +16
Grobowiec ofiar katastrofy górniczej, fot. autorzy karty, 2023

Projekty powiązane

1
  • Grobowiec ofiar katastrofy górniczej
    Inwentaryzacja cmentarzy św. Michała i cmentarza przy kościele św. Franciszka w Rydze Zobacz