Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001680-P/149274

Kasa Oszczędności w Stanisławowie

Identyfikator: POL-001680-P/149274

Kasa Oszczędności w Stanisławowie

Kasa Oszczędności była pierwszą nowoczesną instytucją finansową miasta Stanisławowa. Założona z końcem 1867 roku z inicjatywy członków rady miasta: przyszłego dyrektora Kasy Oszczędności Kasiela Kielera, adwokata Karola Kwiatkowskiego i przedsiębiorcy Seliga Rubinsteina mieściła się pierwotnie w pomieszczeniach rady miejskiej w ratuszu. 

Po piętnastu latach owocnego działania zarząd kasy podjął decyzję o wybudowaniu własnej siedziby. Wykupiono grunt na skrzyżowaniu ulic Kazimierzowskiej i Rogulskiego i ogłoszono konkurs architektoniczny. Rozpisano go w 1882 roku na łamach czasopisma Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie „Dźwignia”, wobec czego zasięg tego przedsięwzięcia sięgał na całą Galicję. W wyniku konkursu jury, w skład którego wchodził Julian Zachariewicz (przyszły architekt krajowej Galicyjskiej Kasy Oszczędności we Lwowie wzniesionej w1890 roku) wyłoniono zwycięzcę –-  architekta i przedsiębiorcę budowlanego Rajmunda Meusa, którego działalność przełomu wieków i początku wieku XX związana była głównie z Krakowem. Szybko rozpoczęto budowę, która zajęła dwa lata. W  1884 budynek Kasy Oszczędności stanął frontem do ulicy Kazimierzowskiej. Dwukondygnacyjny przykryty wysokim francuskim dachem budynek kasy był w ówczesnym  Stanisławowie jednym z najokazalszych budynków.  Jego cokół zdobiła rzadko spotykana, nawiązująca do świetności włoskiego palazzo rustyka diamentowa. Ściany parterowe zdobiły podłużnie boniowane regularne ciosy, spoczywające jedne na drugich. Piętro kasy zdobią pilastry, które jednocześnie flankują półkoliste okna.  

Na osi głównej budynku, na tle wysokiego zadaszenia, „ukoronowanego” ażurową metalową balustradą, umieszczona została wykonana w 1884 roku utrzymana w akademickiej manierze rzeźba alegoryczna dłuta Tomasza Dykasa, wówczas jeszcze stosunkowo mało znanego twórcy, który jednak otrzymał pierwszą nagrodę w dwóch kolejnych konkursach na pomnik Mickiewicza w Krakowie w 1882 i 1885 roku. Stanisławowska kompozycja składająca się z dwóch zwróconych ku sobie plecami powściągliwych postaci kobiecych, symbolizujących pracę i oszczędność, osadzona na niewielkim szczycie z niegdyś pozłoconym napisem: „Kasa Oszczędności”.  

Z okazji 25-lecia działalności Kasy stanisławowski dziennikarz i literat Władysław Ciesielski porównywał architekturę jej budynku do stylu miejskich budynków belgijskich ze względu na regularność ich podziału, który zastosowano także w fasadach krajowej Kasy Oszczędności we Lwowie. Wzięto tu pod uwagę również kształty okien, wzniosłość dachu z symetrycznie rozstawionymi igłówkami (względnie wazonami) oraz alegoryczną grupę rzeźbiarską w centrum kompozycji gmachu.  

Kolejne lata świetności przyniosły rozbudowę kasy. Dobudowa przeprowadzona w latach 1894-1896 wzdłuż ulicy Rogulskiego ściśle utrzymana w stylistyce istniejącego budynku, przekształciła ją w jednolitą stylistycznie bryłę w kształcie litery „L”.  

W 1910 roku budynek przeszedł kolejny gruntowny remont. Wówczas odbyła się modernizacja wszystkich komunikacji budynku oraz wprowadzono nowe elementy do wystroju wnętrz. Główna sala operacyjna oraz sień wejściowa obłożone zostały boazerią  z czeskiego marmuru. Olbrzymie okno głównej klatki schodowej otrzymało secesyjny witraż z motywami kwiatów polnych, wykonany w Krakowskim Zakładzie Witrażów S.G. Żeleńskiego. Nowe lastriko podłogowe wykonała stanisławowska firma Dominika Serafiniego. Biura i sale upiększone specjalnie zamówionymi obrazami wyposażone były w nowe umeblowanie. 

Budynek Kasy Oszczędności cudem nie ucierpiał w I wojnie światowej, w mocno zdewastowanym Stanisławowie. W okresie II Rzeczpospolitej Polska Kasa Oszczędności prosperowała pod tym samym adresem. Budynek przetrwał drugą wojnę światową. W ZSRR został siedzibą Banku Oszczędności, a dziś tu przy ulicy Hetmana Mazepy 14 mieści się Narodowy Bank Oszczędności Ukrainy. 

Lokalizacja: ul. Hetmana Mazepy 14, Stanisławów, Ukraina 

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1884

Twórcy:

Rajmund Meus (architekt; Kraków)(podgląd)

Słowa kluczowe:

Publikacja:

29.09.2024

Ostatnia aktualizacja:

17.11.2024

Opracowanie:

Żaneta Komar
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz