Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002062-P

Kościół Parafialny pw. św. Anny w Lipowcu

Lipowiec | Ukraina | obwód lwowski | rejon jaworowski
Lipowice, ukr. Липовець
Identyfikator: POL-002062-P

Kościół Parafialny pw. św. Anny w Lipowcu

Lipowiec | Ukraina | obwód lwowski | rejon jaworowski
Lipowice, ukr. Липовець
Warianty nazwy:
Cerkiew Ofiarowania Najświętszej Marii Panny

Lipowiec (inna nazwa Lipowice) to wioska leżąca około 10 km na północny wschód od Drohobycza. Wzmianki historyczne mówią o władaniu tym dobrem przez ród Jaksmanickich w wiekach XVI i XVII. Pierwotnie była to jednostka administracyjna tak niewielka, że swojej odrębnej parafii nie posiadała, podlegając pod kościół w Rychcicach. Pierwszy znaczący obiekt sakralny powstał w początkach XX wieku, kiedy to Jan hrabia Tarnowski wybudował drewniany kościółek obsługiwany przez księży z wyżej wspomnianych Rychcic albo Sambora.

Obiekt murowany wzniesiono w latach 1912-1914. Architektonicznie miał przypominać cerkiew we Wróblewicach. Została również wybudowana prowizoryczna plebania, zaplecze gospodarcze oraz ochronka prowadzona przez siostry ze Zgromadzenia Służebniczek Najświętszej Panny Marii ze Starej Wsi. Lipowiec miał więc czasowo dwa kościoły, choć ten nowy był jeszcze niegotowy do użytku. W czasie I wojny światowej właśnie ten nowy nieurządzony i niewyposażony kościół został trafiony dwunastoma pociskami. Zniszczono dach, mury i dzwonnicę.

Po wojnie przeprowadzono remont zarówno „starego”, jak i nowego obiektu. Postawiono też nową, murowaną plebanię i dom katolicki. Na początku lat 20. XX w. murowany obiekt został poświęcony, a drewniany przeniesiony do Wacowic.

W Lipowcu powstała parafia, która ostatecznie dorobiła się statusu stałej i nieusuwalnej w drugiej połowie lat 30. Pierwszym proboszczem był ksiądz Tomasz Sapyta. Nowa parafia objęła nie tylko sam Lipowiec, ale również Raków, Bojary, Słońsko i Wróblewice.

Niestety, chwilę później nastała II wojna światowa. Wprawdzie sam obiekt szczególnie nie ucierpiał, ale po zakończeniu konfliktu i zmianach geograficzno-ustrojowych ostatni miejscowy proboszcz, ksiądz Franciszek Bardzik, wyjechał do Polski, zabierając ze sobą część wyposażenia. Parafię opuściły również siostry zakonne, przenosząc się do Starej Wsi. Budynek zamknięto i urządzono w nim magazyn szkolny. Gdy Ukraina odzyskała niepodległość, obiekt został przejęty przez grekokatolików i konsekrowany jako cerkiew w roku 1992. Współcześnie budynek przerobiono zgodnie z architekturą kościołów wschodnich. Warto jednak zaznaczyć, że nie został on zdewastowany jeśli chodzi o ingerencję w bryłę i najważniejsze cechy. Być może wiąże się to z faktem, iż rokokowy styl korespondował z cerkiewną estetyką. A może pierwotny zamysł, jakoby oryginalny obiekt miał powstać na wzór cerkwi we Wróblewicach, wystarczająco mocno rezonował na poziomie estetycznym?

Architektura
Kościół położony jest na skraju wsi. Otacza go kameralnie zagospodarowana przestrzeń z rzadką, niską zabudową. Obiekt stoi na wydzielonym placu ogrodzonym siatką. Ogólny styl budowli można określić jako dyskretne nawiązanie do późnego rokoko. Bryła składa się z trójprzęsłowej nawy oraz znacznie węższego i niższego prezbiterium zamkniętego trójbocznie. Po bokach prezbiterium znajdują się dobudówki. Kościół zbudowano z cegły na kamiennej podmurówce i otynkowano. Elewacje zewnętrzne obiega cokół i profilowany gzyms. Jednokondygnacyjna fasada składa się z trzech osi i zwraca uwagę podniesionym szczytem. Środkowa część została ujęta w prostokątną ramę zwieńczoną trójkątnym przyczółkiem. Szczyt zamknięto łukiem nadwieszonym i wykończono czterema ornamentalnymi wazonami oraz krzyżem. Jego centralną część stanowi okienko zamknięte odcinkowo.

Na pozostałych elewacjach obiektu występują proste podziały ramowe. Po drugiej stronie względem fasady zastosowano trójkątny szczyt nawy z trzema małymi okrągłymi okienkami. Nawę zwieńczono dwuspadowym dachem, a prezbiterium wielospadowym. Nad aneksami zastosowano dachy pulpitowe. Wszystkie pokryte są blachą. Na wschodnim krańcu nawy (czyli przeciwległym do fasady) umieszczono wieżyczkę na sygnaturkę z arkadową latarnią.

We wnętrzu uwagę zwraca przede wszystkim artykulacja wnętrza nawy, która została przeprowadzona za pomocą lizen, czyli mówiąc prościej zdobień i wzmocnień w stylu pilastrów, ale bez bazy i bez głowicy. Prezbiterium nakryto sklepieniem krzyżowym. Arkada tęczowa (łuk oddzielający część nawy głównej od prezbiterium) ma wykrój półkolisty.

W obiekcie dominują prostokątne okna zamknięte półkoliście. Różnią je jednak wymiary. Przykładowo prezbiterium od strony wschodniej doświetlone jest przez duży otwór okienny, a po bokach przez mniejsze. W nawie okna umieszczono wysoko, niemal pod gzymsem. Otwory wejściowe i od frontu i od zakrystii prostokątne, zamknięte łukiem odcinkowym. Chór muzyczny wbudowany w zachodnie przęsło nawy (czyli bliżej fasady) dostępny jest przez klatkę schodową.

Osoby powiązane:
Czas powstania:
1914
Bibliografia i archiwalia:
  • Światosław Lenartowicz „Kościół parafialny pw. św. Anny w Lipowcu.” W: „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. 1: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego T. 6.” Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 1998, 115-120.
Publikacja:
19.07.2024
Ostatnia aktualizacja:
19.07.2024
Opracowanie:
Michał Dziadosz
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz