Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002066-P/162367

Kościół parafialny pw. św. Kazimierza w Nowoszycach

Identyfikator: POL-002066-P/162367

Kościół parafialny pw. św. Kazimierza w Nowoszycach

Zarys historyczny
Nowoszyce leżą około 18 km na południowy wschód od Sambora. Pierwsze wzmianki o tej miejscowości pochodzą już z XIV wieku. Wiadomo też, że w roku 1508 wieś należała do Hryćka Nowoszyckiego, a w roku 1589 do Agnieszki Pletyckiej i Adriana Kunata. W XVII wieku znów wróciła pod władanie Nowoszyckich, ale także Horodyskich. Wieś od zawsze należała do parafii w Dublanach, ale w latach 20. XX wieku zaczęto starania o utworzenie odrębnej jednostki.

W połowie dekady z inicjatywy Zofii (z Żółkiewskich) i Włodzimierzowi Strzeleckich powstał kościół, ale sam budynek to przecież nie wszystko. Konsekracja miała miejsce w roku 1926, ale przez pierwszych kilka lat obiekt stał pusty. Dopięcie spraw formalnych wydawało się być aktem niezbędnie potrzebnym, choć zajmowało bardzo dużo czasu.

Motywacją władz był nie tylko wektor religijny, ale również polityczny. Jak przytacza Ewa Herniczek twierdzono, że „w interesie utrwalenia i wzmocnienia polskości w tym zakątku, otoczonym zewsząd żywiołem ukraińskim, leży jak najszybsze kreowanie parafii rzymskokatolickiej”. Odrębną jednostkę dla wiernych wydzielono dopiero w roku 1936. Powstała wówczas parafia nieusuwalna, która objęła swoimi wpływami Brodnicę, Byków, Dorożów, Łużek Dolny, Ortynice i Prusy.

W roku 1938 okazało się, że dach kościoła został źle wykonany, wiec podjęto niezbędny remont. Niestety już rok później wybuchła II wojna światowa i obiekt został zamknięty. Do roku 1957 pełnił funkcję składu i magazynu kołchozowego. Prawdopodobnie wyposażenie zostało przewiezione do Sambora. Pod koniec lat 80. XX wieku pożar strawił dach kościoła i od tej pory budynek niszczeje, pozostając ruiną.

Architektura
Kościół w Nowoszycach to obiekt neobarokowy, charakterystyczny dla lat 20. XX wieku. Pod pewnymi względami przypomina projekty Wawrzyńca Dayczaka. Uwagę w tym względzie zwraca szczególnie fasada podobna do kościoła w Rudnej. Obiekt usytuowany jest na wzgórzu, z dala od wsi, przy drodze między Prusami i Nowoszycami. Jednoprzęsłowe prezbiterium z półkolistą absydą zwrócono na północny wschód. Jest ono węższe od trójprzęsłowej nawy stanowiącej główną część kościoła. Od południowego wschodu do prezbiterium przylega zakrystia. Większość głównych okien ma kształt prostokąta zaokrąglonego na górze. Na chórze muzycznym występują okienka owalne i prostokątne, a w zakrystii prostokątne.

Fasada jest jednoosiowa i jednokondygnacyjna. Uwagę zwraca wyrastająca z niej wieża na planie kwadratu. Poprzedzona jest ona jednak malowniczym szczytem o wklęsło-wypukłym wykroju z okrągłym otworem okiennym. Po drugiej stronie, nad prezbiterium i plebanią analogicznie zaoblone zwieńczenie zakończone jednak trójkątnym szczytem. Hełm wieży jest dzwonowaty, pokryty blachą i zwieńczony kutym żelaznym krzyżem. Po drugiej stronie, nad prezbiterium również znajduje się krzyż w zwieńczeniu.

Elewacje boczne nawy i prezbiterium opięte są przyporami i zwieńczone profilowanym gzymsem. Dachy znajdujące się nad nawą, prezbiterium i zakrystią są dwuspadowe. Z kolei dach apsydy zaprojektowano w formie wycinka stożka. Wszystkie były kryte dachówką. Na szczycie prezbiterium znajduje się krzyż.

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1925

Twórcy:

Władysław Derdacki (architekt; Lwów, Śląsk)(podgląd)

Bibliografia i archiwalia:

  • Ewa Herniczek „Kościół pw. św. Kazimierza w Nowoszycach. W: Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej.” Cz. 1: „Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego’ T. 6. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 1998, s. 141-144.

Publikacja:

19.07.2024

Ostatnia aktualizacja:

25.10.2024

Opracowanie:

Michał Dziadosz
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz