Zarys historyczny

Miejscowość leży 12 km na wschód od znacznie większej Trembowli. Najstarsza historyczna wzmianka o Hleszczawie pochodzi z XVI w., ale warto odnotować, że na jej terenie znajduje się cmentarz kultury czerniachowskiej z III-IV w. n.e. Niewiele wiadomo na temat losów miejscowości. Informacje o jej właścicielach pochodzą z XIX w., kiedy to Hleszczawą władał Franciszek Korytkowski. Później majątek należał do rodziny Komarnickich, następnie do Zdzisława Ujejskiego oraz Bronisława Horodyskiego. W początkach XX w. wsią zarządzali Ujejscy i Horodyscy, a w dwudziestoleciu międzywojennym Maria Ujejska i Michał Szotarski.

W pierwszych latach XX w. mieszkańcy Hleszczawy podjęli starania o wzniesienie na terenie miejscowości obiektu sakralnego. Grunt pod jego budowę ofiarował miejscowy gospodarz Michał Kusztra. Większość prac budowlanych wykonali przyszli parafianie. W roku 1908 obiekt był niemal ukończony. Wtedy też miała miejsce konsekracja. Według niektórych źródeł w roku 1913 obiekt był już wykończony i przyzwoicie wyposażony.

Początkowo Hleszczawa podlegała pod parafię w Trembowli, później pod farę w Iwanówce Trembowelskiej. W roku 1929 mieszkańcy wsi wystosowali do konsystorza prośbę o utworzenie niezależnej jednostki na terenie miejscowości. Parafia została erygowana w roku 1938. W jej skład weszły Hleszczawa, Stadnica i Zofiówka.

Tuż przed końcem II wojny światowej ostatni proboszcz, ksiądz Kazimierz Białowąs, mieszkał w Trembowli, skąd dojeżdżał do swojej parafii. W Wielkanoc roku 1944 zbrodniarze z UPA zaatakowali wieś, a ksiądz Białowąs ukrył się z kilkoma osobami w piwnicy plebanii. Ukraińcy wrzucili do niej granaty i podpalili budynek. Ranny proboszcz jako jedyny ocalał i schronił się w Trembowli. W sumie zginęło tutaj 123 Polaków. Ci, którzy przeżyli, opuścili miejscowość w roku 1945 i wyjechali na ziemie zachodnie. Sowieci wykorzystywali kościół jako skład zboża miejscowego kołchozu. Sytuacja nie zmieniła się także po upadku ZSRR. W roku 1992 zawalił się jednak dach nad nawą. Wieża, która znajdowała się na froncie, zachowala się do dziś jedynie częściowo.

Achitektura

Obiekt położony jest w południowo-zachodniej części wsi. Składa się z trójprzęsłowej nawy oraz niższego i węższego, skierowanego na północ prezbiterium, które zamknięto prostą ścianą. Obok części ołtarzowej znajduje się zakrystia.

Od frontu do nawy przylegała dawniej wieża na rzucie prostokąta. Dziś zachowała się jedynie jej część. W przyziemiu znajduje się kruchta, a na piętrze chór muzyczny. Wieża flankowana jest przez niskie aneksy ze składzikiem i klatką schodową. Współcześnie ten fragment budowli stracił szczyt wraz z hełmem. Najwyższa, nieistniejąca już dziś partia składała się z dachu pokrytego blachą, drewnianej ażurowej nadbudówki z arkadami i stożkowego hełmu pokrytego blaszaną łuską w kształcie kwadratów. Całość wieńczyła gałka z podwójnym krzyżem. Zachowany do naszych czasów fragment wieży to kruchta i chór. Na osi elewacji znajduje się otwór wejściowy, powyżej zamknięte półkoliście okno prostokątne i okno koliste.

Elewacje zewnętrzne (z wyjątkiem wieży) umieszczono na cokole i zamknięto profilowanym gzymsem. Artykulacja nawy od środka przeprowadzona została za pomocą pilastrów na cokołach, które wspierały gurty zaostrzonego pseudosklepienia kolebkowego. Takie samo sklepienie znajdowało się w części ołtarzowej. Aneksy natomiast nakryto stropami. Arkada tęczy oraz arkada pomiędzy częścią nawową a chórem muzycznym są ostrołukowe. Pomiędzy nawą a kruchtą zastosowano arkadę odcinkową.

Poza oknem kolistym na froncie oraz w prezbiterium w obiekcie dominują otwory prostokątne, zamknięte półkoliście, obustronnie rozglifione. Na jednej ze ścian znajdowało się malowidło przedstawiające Wniebowzięcie Matki Boskiej w otoczeniu aniołów. Niestety brakuje informacji na temat jego aktualnego stanu.

Jak pisze Kinga Blaschke w swoim opracowaniu na temat obiektu, kościół znajduje się w stanie ruiny. Zachowane zostały wprawdzie mury obwodowe, ale brakuje dachów nad nawą i sklepień. Na miejscu nie przetrwały też żadne elementy wyposażenia.

Nazwa: kościół parafialny w Hleszczawie

Nazwa funkcjonująca obecnie: j.w.

Dział: architektura

Lokalizacja: Ukraina, obwód: tarnopolski , miejscowość: Hleszczawa

Autor: projekt na podstawie prac Tadeusza Obmińskiego

Data powstania: 1908 r.

Dane techniczne: obiekt murowany