W tekście przedstawiona jest wieś Niewierków, która leży na dawnej granicy gubernii wołyńskiej w powiecie rówieńskim. Jak podaje autor tekstu, była to własność książąt Lubomirskich. W artykule przedstawiona jest też historia wsi, sięgająca Jagiellonów oraz rodziny Zamojskich, która miała ją we władaniu w XV wieku. Później wieś przechodziła z rąk do rąk – w tekście wymienieni są kolejni polscy właściciele wsi, wspomniany jest także kościół parafialny w Niewierkowie (Źródło: „Tygodnik Illustrowany”, Warszawa 1871, Seria 2, T:8, s. 171, za: Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego).

Uwspółcześniony odczyt tekstu.

Opis Niewierkowa.

Na dawnej granicy guberni wołyńskiej, w powiecie rówieńskim, leży wieś Niewierków, doniedawna własności rezydencjalnej ks. ks. Lubomirskich. Szeregi domów i domków, aleje brzeżone włoskimi topolami, ogród angielski z kanałem, żywe ploty, parki, gaiki, stawy, strumienie składają tej magnackiej siedziby wnętrze, a wioska bujną swą roślinnością walczy o lepsze z sąsiednimi posiadłościami. Przerzyna to sioło trakt prywatny, którym ciągną ładowne wozy, z dostawą pszenicy i soli w krainę piskorzy. Kilka miasteczek rozsiada się w jego pobliżu, i z tego powodu lud tutejszy używa większych niż gdzie indziej dostatków i wygody. Niewierków liczy się do rzędu siół powstałych w pierwszych czasach władania Jagiellonów. W XV wieku posiadała majętność tę rodzina Zamojskich; następnie przechodziła ona z domu w dom, kolejno to podnosząc się, to upadając w znaczeniu. Pod koniec XVI wieku dziedzicami włości stali się Lubomirscy, na mocy zapisu uczynionego przez jedną z Zamojskich ks. Teresie Lubomirskiej, a w pół wieku potem na części jej osiadła szlachecka rodzina Rokszyckich, która siedzibie założonej przez siebie dała nazwę Roksowoli lub Rokszyckiej Woli. Mikołaj, podstoli trocki, zbudował na swej części w r. 1698 kościół drewniany z klasztorem, który uposażył hojnie, nadając mu poddanych, grunta i lasu kawał. Kościół ozdobił i umieścił w nim stary obraz Matki Boskiej Bolesnej, który wkrótce zasłynął cudami. Pod koniec XVIII wieku Niewierków był własnością Wyleżyńskich, od których nabył go Jan Stecki, chorąży w. kor., dziedzic sąsiedniego miasteczka Międzyrzecza, około r. 1790. W kilkanaście lat potem przeszedł raz jeszcze w dom Lubomirskich, wraz z córką jedyną Steckiego, Dorotą, ostatecznie zaś w r. 1850 stał się własnością Józefa Małyńskiego, marszałka, a po jego śmierci najmłodszego syna jego, Jana. Kościół istniejący dziś w tym siole jest fundacji Jana Steckiego i Barbary z Rojewskich Olizarowej, stolnikowej kijowskiej, która na dewocji przy nim życie zakończyła. Wzniesiony w miejscu dawnego w r. 1807, ma obszerną nawę, oświetloną kwadratowo-podłużnymi oknami, do której z obu stron przypierają niższe przybudowania. Zewnątrz ozdobiony jest gankiem o 4 kolumnach, dźwigających na swych barkach fasadę wyciętą w wielki trójkąt, i czterema narożnymi murami w kształcie wieżyc, dochodzącymi szczytem do wysokości nawy. Wnętrze jego jest ubogie, gzyms pospolitej roboty, gładkie słupy dźwigające chór, cztery filary dzielące kościół na trzy części i siedem ołtarzy - oto wszystko. Mówiąc o Niewierkowie, trudno nie odszkicować choć zlekka postaci zacnej jego uprzedniej właścicielki, ks. Doroty Lubomirskiej. Postać tę łagodną, słodką, pociągającą, ożywioną duchem chrześcijańskim pamięta każdy, kto znał tę okolicę przed dwudziestu kilku laty, nazwisko bowiem drugie tej zacnej niewiasty było: Miłosierdzie. Wyrzekając się wszelkiej wystawy w stroju, wszelkich zachcianek rodzących zbytek, a tak właściwych posiadaczom dóbr tej ziemi, wszystko co mogła zaoszczędzić obracała na jałmużnę i miłosierne uczynki, a niezadowolona doraźnymi datkami, złożyła fundusz w 1809 r. na utrzymanie 24 osierociałych dziewcząt, które pod jej okiem odbierały wychowanie i opatrzenie. Księżna Lubomirska umarła w Paryżu 23 maja 1854 r., wielbiona i żałowana od wszystkich co ją znali. Życiu zacnej tej kobiety, jeśliby zarzucić co można, to chyba że ustroiwszy moralny swój światek we wszystko co ludzie zowią cnotą i świętością, nie dopuszczała nigdy myśli występnej tam, gdzie nie było wyraźnego zbrodni znamienia, a tem samem nie była zdolną przygasić w zarodzie zła, które w większych zbiorowiskach ludności tak łatwo zaszczepia się i pleni, przez co niejednokrotnie doznała bolesnego zawodu. Napis jej grobowy streszczony został w tych dwóch chlubnych dla każdej kobiety słowach: „Matka ubogich”.