W tekście opisany jest zamek w Nieświeżu w gubernii mińskiej powiecie słuckim. Od 1533 r. miejscowość ta związana była z Radziwiłłami. Opisany jest sam zamek oraz kwestia śmierci ostatniego ordynata, Dominika Radziwiłła, która „położyła kres świetności grodu” (Źródło: „Tygodnik Illustrowany”, Warszawa 1882, Seria 3, T:13, s. 186, za: Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego).

Uwspółcześniony odczyt tekstu

Zamek w Nieświeżu

Zamek w Nieświeżu, o jego dziejach i zabytkach, pisaliśmy już niejednokrotnie. Opisywali go obszernie w naszym „Tygodniku” ś.p. Syrokomla, F. M. Sobieszczański i Felicyan Suryn w swoich „Listach z podróży”. Dając więc obecnie widok tamecznego zamku od strony wewnętrznej, nadmieniamy tylko za „Starożytną Polską”, że Nieśwież, położony w gub. mińskiej, pow. słuckim, od r. 1533 był głównym miastem ordynacji książąt Radziwiłłów, opasanym wałem, w znacznej części zabudowanym i wielu pięknymi gmachami kościelnemi zdobnym. 

Zamek, chociaż stylem budownictwa niezależający się, z powodu jednak rozległości swojej zwracający uwagę, leży obok miasta, obwarowany wałami i oblany stawami, do rzeki Uszy uchodzącymi, a z miastem groblą tylko jest połączony. Śmierć ostatniego ordynata, Dominika Radziwiłła, w r. 1813 nastąpiona, położyła koniec świetności grodu, który osamotniony i opuszczony, jedyny ślad dawnego znaczenia swego zachował w pięknych kościołach i zamku, dzisiaj w połowie tylko mieszkalnym i odartym ze wszystkiego, co dawniej jego bogactwo i przepych stanowiło. Tak to przemija wielkość tego świata!…