Zespół trzech rzeźb z dawnego zespołu dworsko-parkowego w Hołobach (lokalizacja przybliżona), fot. ok. 1900, domena publiczna
Źródło: Archiwum prywatne
Fotografia przedstawiająca Pałac, kościół i zabytkowe figury w Hołobach (Ukraina)
Rzeźba z dawnego zespołu dworsko-parkowego w Hołobach (lokalizacja przybliżona), fot. 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Repozytorium Instytutu Polonika
Fotografia przedstawiająca Pałac, kościół i zabytkowe figury w Hołobach (Ukraina)
Pałac w Hołobach (Ukraina), fot. ok. 1930, domena publiczna
Źródło: Archium prywatne
Fotografia przedstawiająca Pałac, kościół i zabytkowe figury w Hołobach (Ukraina)
Pałac w Hołobach (Ukraina), fot. ok. 1930, domena publiczna
Źródło: Archium prywatne
Fotografia przedstawiająca Pałac, kościół i zabytkowe figury w Hołobach (Ukraina)
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001737-P/150092

Pałac, kościół i zabytkowe figury w Hołobach (Ukraina)

Identyfikator: POL-001737-P/150092

Pałac, kościół i zabytkowe figury w Hołobach (Ukraina)

Hołoby - wieś istniejąca przynajmniej od XV w., znana m.in. z istniejącego w niej dworu Kozińskich, uległa całkowitemu zniszczeniu w wyniku działań wojennych na początku XVIII w. Nową wieś założono kilka kilometrów na południe od dawnej lokalizacji. To wówczas rozpoczęto budowę pałacu i kościoła. Mieczysław Orłowicz tak go opisywał: „Niegdyś dobra Wilgów, Podhorodeckich i Ronikierów, później częściowo rozparcelowane między Czechów. Obecnie dobra p. Mianowskiej. Restauracja Adamczyka, pokoje gościnne u Lejkacha i Szafira (z rest.). Główną ozdobą wsi jest kościół o krzyżowym założeniu, barokowy, wzniesiony w r. 1711-28 przez Józefa Jeruzalskiego, podstolego podlaskiego. Wieża uszkodzona przez Niemców w czasie wojny. Wewnątrz freski rokokowe, również częściowo zniszczone. Obok probostwo o wyglądzie staropolskiego dworu z połowy XVIII w., z podwójnie łamanym dachem i budynkiem mieszkalnym, przerobionym z bramy wjazdowej do nieistniejącego już pałacu Ronikiera. Cztery figury z r. 1711, z nich jedna uległa zniszczeniu w czasie wojny. Obok wsi kolonia zamieszkała przez 70 rodzin Niemców i Mazurów”.

Pałac

W Hołobach znajdował się również pałac rodziny Jaruzelskich, jego budowę rozpoczęto około 1711 r. z inicjatywy właściciela dóbr - Józefa Jaruzelskiego. Kolejnym właścicielem był  wojewoda czernichowski i senator Rzeczypospolitej Ludwik Wilga (1750-1797). Rozbudował rezydencję, wzniósł nowe budynki gospodarcze, a także budynek bramny z ogrodem zimowym. Wilga założył także nowy park ze stawem. Był również fundatorem cerkwi pw. św. Jerzego. Po jego śmierci pałac przeszedł na własność jego córki Ludwiki Józefy, która wyszła za Kajetana Bożydara Podhorodeńskiego (zm. po 1824), pułkownika w powstaniu kościuszkowskim, majora 3. Pułku Przedniej Straży Buławy Polnej Koronnej w 1791 r. Za ich czasów, podczas wojny francusko-rosyjskiej w pałacu usytuowana została siedziba marszałka polnego Karla Filipa Schwarzenberga (1771-1820). Kolejnym właścicielem wsi i pałacu został ich syn, który zaangażowany w sprawy narodowe mało dbał o rodową posiadłość i ta powoli ulegała zniszczeniu. Według niepotwierdzonych informacji pałac spłonął ok. 1870 r. Być może wówczas nabyty został przez rodzinę Ronikierów. Na początku wieku XX pałac był własnością Marii Podlewskiej z domu Ronikier. To z jej inicjatywy został odbudowany lub przebudowany, dobudowana została szklarnia, założony został ogród zimowy. Jej dziedziczką była Maria Stanisława Podlewska-Mianowska, która była właścicielką pałacu do II wojny światowej.

Po zakończeniu II wojny światowej obiekt służył między innymi jako dom kultury, szpital wojskowy, a później cywilny, a także jako przedszkole lub sierociniec. W latach 80. pałac przekazany został miejscowemu kołchozowi „Przyjaźń”. Po rozpadzie Związku Radzieckiego rozgrabiono jego pozostałości.

Kościół

Około roku 1700  rozpoczęto budowę kościoła, która została przerwana w 1708 r. w wyniku działań wojennych. Ponowną budowę, prawdopodobnie w nowej lokalizacji, rozpoczęto około 1711 r. z inicjatywy Józefa Jaruzelskiego. Ze względu na rozmiar prac budowlanych ich zakończenie nastąpiło dopiero w 1728 r. Kolejny właściciel wsi Ludwik Wilga planował, że kościół będzie miejscem rodowych pochówków. Ufundował dwie boczne kaplice. Jednak 24 kwietnia 1731 r. w wyniku uderzenia pioruna kościół spłonął. Odbudowa trwała siedem lat. Wnętrza świątyni zyskały rokokowy wystrój autorstwa morawskiego artysty Josepha Prechtla (1737-1799), autora m.in. malowidła ściennego w Beresteczku z przedstawieniem Zesłania Ducha Świętego (1777-1778) czy malowideł w kościele w Brahiłowie. W Hołobach był on autorem zarówno polichromii, jak i obrazów do ołtarzy. Konsekracja kościoła miała miejsce w 1802 r. Świątynia uległa uszkodzeniu podczas I wojny światowej, w okresie międzywojennym podjęto restaurację kościoła. Restauracja fresków Prechtla wykonana została w 1938 r. przez Jerzego Ostrowskiego. Po II wojnie światowej kościół przeznaczony został na magazyn nawozów, co doprowadził do jego zniszczenia.

Zespół trzech rzeźb z dawnego zespołu dworsko-parkowego w Hołobach  

W dawnym centrum wsi Hołoby, niedaleko kompleksu pałacowego, znajduje się interesujący zespół rzeźbiarski. Został on wzniesiony na początku XVIII w., najprawdopodobniej w roku 1711, z inicjatywy Józefa Jaruzelskiego, podskarbiego podlaskiego. Rzeźby przedstawiają Najświętszą Marię Pannę oraz dwóch świętych Kościoła katolickiego - św. Jana Nepomucena (z prawej strony) i św. Antoniego Padewskiego (z lewej strony). Osadzone są na wysokich cokołach, zwieńczonych czterospadowymi dachami pokrytymi dachówką. Rzeźby boczne sięgają do wysokości około 5 metrów, a środkowa do około 10 metrów. Kolejny zespół figur zjnajdował się natomiast w sąsiedniej wsi Puszynie (Pohinky), wzdłuż dawnej drogi do Kowla. Od XVIII stulecia odbywała się dwa razy do roku - 15 sierpnia oraz 8 września - procesja  z klasztoru unickiego w Puszynie do Hołoby, podczas której zatrzymywano się przy rzeźbach. 

W trakcie I wojny światowej rzeźba Matki Boskiej została uszkodzona. W roku 2023 Instytut Polonika przeprowadził restaurację dwóch pozostałych.

Czas powstania:

od ok. 1711

Słowa kluczowe:

Publikacja:

08.09.2024

Ostatnia aktualizacja:

16.09.2024

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Pałac, kościół i zabytkowe figury w Hołobach (Ukraina) Fotografia przedstawiająca Pałac, kościół i zabytkowe figury w Hołobach (Ukraina) Galeria obiektu +3
Zespół trzech rzeźb z dawnego zespołu dworsko-parkowego w Hołobach (lokalizacja przybliżona), fot. ok. 1900, domena publiczna
Fotografia przedstawiająca Pałac, kościół i zabytkowe figury w Hołobach (Ukraina) Fotografia przedstawiająca Pałac, kościół i zabytkowe figury w Hołobach (Ukraina) Galeria obiektu +3
Rzeźba z dawnego zespołu dworsko-parkowego w Hołobach (lokalizacja przybliżona), fot. 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Pałac, kościół i zabytkowe figury w Hołobach (Ukraina) Fotografia przedstawiająca Pałac, kościół i zabytkowe figury w Hołobach (Ukraina) Galeria obiektu +3
Pałac w Hołobach (Ukraina), fot. ok. 1930, domena publiczna
Fotografia przedstawiająca Pałac, kościół i zabytkowe figury w Hołobach (Ukraina) Fotografia przedstawiająca Pałac, kościół i zabytkowe figury w Hołobach (Ukraina) Galeria obiektu +3
Pałac w Hołobach (Ukraina), fot. ok. 1930, domena publiczna

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz