W tym wpisie prezentujemy listę obiektów związanych z polskim dziedzictwem kulturowym, znajdujących się w zbiorach Muzeum Sztuki Nowoczesnej (San Francisco Museum of Modern Art - SFMOMA). Zestawienie to powstało na podstawie publicznie dostępnych informacji w katalogach muzealnych oraz niezależnych ustaleń autora. Ma ono charakter wstępny i planowana jest jego dalsza aktualizacja oraz weryfikacja.

Naszym celem jest nie tylko dokumentacja obecności tych dzieł w kolekcji muzeum, ale również – w przyszłości – rozszerzenie bazy o informacje dotyczące ich proweniencji (pochodzenia), historii wystawienniczej oraz szczegółowe analizy artystyczne.

Ze względu na obowiązujące przepisy prawa autorskiego nie możemy publikować reprodukcji większości dzieł. Tam, gdzie jest to możliwe, udostępniamy jednak linki do oficjalnego katalogu muzealnego, który zawiera obrazy lub dodatkowe informacje.

O ile nie zaznaczono inaczej, obiekty w chwili publikacji nie były eksponowane i znajdowały się poza galeriami wystawienniczymi. Warto pamiętać, że nawet dzieła oznaczone jako „na ekspozycji” mogły zostać zdjęte i mogą być czasowo niedostępne.

Dokładamy wszelkich starań, aby prezentowane informacje były rzetelne i aktualne. Niemniej muzealne kolekcje ulegają zmianom – jeśli zauważysz nieścisłości lub zmiany w statusie obiektów, prosimy o kontakt.

San Francisco Museum of Modern Art (SFMOMA) jest jednym z najważniejszych muzeów sztuki nowoczesnej na świecie, znane z ambitnych wystaw i wyjątkowej kolekcji dzieł sztuki współczesnej. Jego historia to opowieść o dynamicznym rozwoju, pasji dla sztuki oraz nieustannej ewolucji w odpowiedzi na zmieniające się potrzeby i gusta społeczeństwa.

SFMOMA zostało założone w 1935 r. jako jedno z pierwszych muzeów sztuki nowoczesnej w Stanach Zjednoczonych. Pomysłodawcami jego powstania byli m.in. Grace L. McCann Morley, pierwsza dyrektor muzeum, oraz grupka entuzjastów sztuki, którzy zauważyli rosnące zainteresowanie nowoczesnymi formami artystycznymi. Muzeum początkowo mieściło się w niewielkim budynku na Union Square w centrum San Francisco. Choć przestrzeń była ograniczona, SFMOMA szybko zdobyło uznanie dzięki ambitnym projektom. W latach 40. i 50. XX w. muzeum ugrutnowało swoją pozycję dzięki prezentacji prac takich artystów, jak Jackson Pollock, Mark Rothko, a  w latach 60. m.in. Andy Warhol, wprowadzając lokalną publiczność w świat nowoczesnych trendów artystycznych.

W 1995 r. muzeum zdecydowało się na radykalną zmianę. Zostało przeniesione do nowego budynku zaprojektowanego przez słynnego architekta Mario Botta. Nowa siedziba, zlokalizowana na Yerba Buena Gardens, była przykładem nowoczesnej architektury i innowacyjnych rozwiązań przestrzennych. W ciągu kilku lat stała się ikonicznym miejscem, które przyciągało miłośników sztuki z całego świata. W 2016 r. SFMOMA zakończyło monumentalną rozbudowę, która niemal podwoiła powierzchnię wystawienniczą muzeum. Nowa przestrzeń, zaprojektowana przez firmę architektoniczną Snøhetta, wzbogaciła muzeum o dodatkowe galerie, sale wystawowe oraz udogodnienia dla odwiedzających. Ta rozbudowa nie tylko zwiększyła możliwości prezentacji dzieł sztuki, ale także umożliwiła muzeum dalsze rozwijanie swojej różnorodnej kolekcji i organizowanie jeszcze bardziej ambitnych wystaw. Obecnie SFMOMA jest uznawane za jedno z czołowych muzeów sztuki nowoczesnej na świecie. Jego kolekcja obejmuje prace od początku XX w. do współczesnych dzieł sztuki, obejmując różnorodne media, takie jak malarstwo, rzeźba, fotografia, wideo i instalacje. Muzeum słynie z innowacyjnych wystaw oraz zaangażowania w sztukę współczesną, dostosowując się do zmieniających się trendów i tematów społecznych.

Zbiory SFMOMA są wynikiem starannie przemyślanej strategii zakupów oraz darowizn. Muzeum systematycznie pozyskuje nowe dzieła, które wzbogacają kolekcję i odzwierciedlają aktualne trendy i rozwój sztuki. Muzeum często w swoich wystawach oraz profilu kolekcji odnosi się do tematów społecznych, politycznych i kulturowych, które są istotne w kontekście sztuki współczesnej. Wiele prac w kolekcji odnosi się do kwestii tożsamości, globalizacji, polityki i innych kluczowych zagadnień współczesnych. Muzeum angażuje się w dyskusje na temat roli sztuki w społeczeństwie oraz jej wpływu na społeczne i polityczne kwestie. 

Kolekcja muzeum obejmuje kluczowe ruchy artystyczne XX i XXI w., takie jak m.in. abstrakcjonizm, ekspresjonizm abstrakcyjny, pop-art, minimalizm i sztuka konceptualna. Częścią tej obszernej kolekcji są prace takich artystów, jak Jackson Pollock, Andy Warhol, Mark Rothko czy Cindy Sherman. Ważną częścią kolekcji jest również współczesna fotografia - muzeum posiada jedną z najważniejszych kolekcji fotografii na świecie, obejmującą zarówno klasyków, jak i współczesnych artystów. Dzieła Ansel Adamsa, Dorothei Lange i Diane Arbus są kluczowymi elementami tej kolekcji, która bada ewolucję i wpływ fotografii na sztukę i kulturę. Innym ważnym obszarem jest sztuka interaktywna i multimedialna. Muzeum podejmuje kwestię tego, jak nowe media wpływają na sposób, w jaki artyści tworzą i prezentują swoje dzieła, oraz jak wpływają na doświadczenie widza.

W zbiorach muzeum znalazły się prace polskich artystek i artystów:

Magdalena Abakanowicz, „Four on the Bench”, 1990, juta, żywica, drewno i stal, 181 × 228  × 100, praca eksponowana jest obecnie (2024) na  szóstym piętrze w ramach ekspozycji „Sztuka niemiecka po 1960 r.”, https://www.sfmoma.org/artwork/FC.682.AE

Mirosław Bałka, „Historia”, 1988, gips, juta, słoma, stal, ceramika,  cm 190 × 50 cm × 50 cm, https://www.sfmoma.org/artwork/2000.38.a-c/

Wojciech Fangor, „M 63”, 1969, olej na płótnie, 143 x 143, https://www.sfmoma.org/artwork/77.98/, zobacz więcej o pracy w katalogu poloniki

Witold Janowski, „Czerwona Pustynia”,  1966, 97 × 66 cm, https://www.sfmoma.org/artwork/2000.535

Jerzy Jaworowski, „Skłóceni z życiem (Misfits)”, 1962, plakat, 84 x 58 https://www.sfmoma.org/artwork/2000.536/