Willa dr. Lucjana Skupiewskiego, Bukareszt (Rumunia), fot. Andrzej Dubicki, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie
Sarkofag Zofii Potockiej, Muzeum Narodowe Historii Rumunii w Bukareszcie, Rumunia, fot. Klaudia Kowalczyk, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie
Pomnik Dinicu Golescu, Włodzimierz Hegel, 1908, Bukareszt (Rumunia), fot. 2010
Licencja: domena publiczna, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie
Pomnik bohaterów 1848 r., Włodzimierz Hegel, 1901, Bukareszt (Rumunia)
Licencja: domena publiczna, Źródło: Wikipedia, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie
Nagrobek Aurelii Borowskiej, katolicki cmentarz Bellu w Bukareszcie, Rumunia, fot. Klaudia Kowalczyk, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie
Nagrobek rodziny Skupiewskich, katolicki cmentarz Bellu w Bukareszcie, Rumunia, fot. Klaudia Kowalczyk, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie
Józef Brandt „Tatarzy ścigani przez polską kawalerię”, Muzeului Colecțiilor de Artă w Bukareszcie, fot. Klaudia Kowalczyk, 2023
Licencja: domena publiczna, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie
Popiersie Jana Pawła II, Mirsad Begić, ok. 2011, Bukareszt (Rumunia), fot. Julia Pac, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie
Willa dr. Lucjana Skupiewskiego, Bukareszt (Rumunia), fot. Andrzej Dubicki, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002592-P/190119

Polskie ślady w Bukareszcie

Identyfikator: POL-002592-P/190119

Polskie ślady w Bukareszcie

1. Renesansowy nagrobek z 1583 r., według jednej z hipotez upamiętniający Zofię Potocką, odnaleziono we wsi Cetatea de Baltă (okręg Alba). Obiekt, stanowiący przykład sztuki sepulkralnej związanej z elitą magnacką Rzeczypospolitej Obojga Narodów, znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego Historii Rumunii (Muzeul Național de Istorie a României) w Bukareszcie.

2. Ziegfried Kofszynski (1858-1932) - polski architekt, absolwent Politechniki Lwowskiej (1872-1876), sprowadzony do Rumunii przez Johannesa Schultza (1844-1926), głównego architekta zamku Peleș w Sinaia. Od 1888 r. mieszkał na stałe w Bukareszcie, gdzie zaprojektował szereg ważnych obiektów architektury publicznej i prywatnej.
Wybrane realizacje:
• Dom własny przy ul. Popa-Chitu 3 (1892) - wspólnie z Aloisem Peschem, inspirowany akademizmem wiedeńskim (brak informacji o realizacji).
• Dom Alexandru Barbu przy ul. Popa Soare 38 (1892) - projekt wspólnie z Aloisem Peschem.
• Dom I. Alexiego przy ul. Polonă (ok. 1900) - sygnowany wyłącznie przez Kofszynskiego.
• Bliźniacze domy przy ul. Jean Louis Calderon 48 i 50 - neogotycka architektura rezydencjonalna. Nr 48 mieści obecnie siedzibę Związku Architektów Rumunii.
• Dom Nicu N. Negriego przy ul. Slătineanu 16 (1912) - wspólnie z Constantinem Cretzoiu, styl eklektyczny.
• Dom dr. Gheorghe Nanu przy ul. Icoanei 50 (1911-1914) - klasyczny „hôtel particulier”.
• Dom Grigore Popescu przy ul. Iuliu Valaori 13 (1927) - w stylu neorumuńskim.
Realizacje użyteczności publicznej:
• Restauracja Caru’ cu Bere (1897-1899) - projektowana wspólnie z Aloisem Peschem dla Nicolae Mircei, z pełnym udziałem Kofszynskiego w koncepcji wystroju wnętrz (meble, boazerie, malowidła ścienne). Główna sala i aneks prowadziły do piwnic z beczkami wina, a na piętrach mieściły się apartamenty właściciela i pracowników. Elewacja łączyła styl neogotycki, neoklasyczny i elementy romantyzmu niemieckiego. W latach 1909-1922 Kofszynski opracował projekt rozbudowy zespołu o skrzydło przy ul. Lipscani (nr 4-6), obejmujący nowe sale restauracyjne, klatki schodowe i pomieszczenia komercyjne. Projekt nowego budynku z 1924 r. nie został zrealizowany w pełni, ale dokonano szeregu przebudów integrujących oba skrzydła. Obiekt funkcjonował nieprzerwanie, przeszedł nacjonalizację w 1948 r., a po restytucji został odrestaurowany i ponownie otwarty w 2006 r. Cały zespół został wpisany do rejestru zabytków (B-II-m-B-19728 i B-II-a-B-19017).
• Fabryka powozów Rieber przy ul. Romulus 15 (ok. 1900) - zespół w stylu neogotyckim.
• Pałac Poczty Głównej w Bukareszcie (1894-1900) - współpraca z Alexandru Săvulescu nad wnętrzami i detalem.
• Ratusz w Buzău (1899-1903) - kontynuacja projektu po śmierci Săvulescu.
• Kościół Amzei (1898-1901) - udział w projekcie i dekoracji architektonicznej.
• Pałac Sprawiedliwości i Administracji w Jassach (1906-1925) - członek zespołu Iona D. Berindeya.
• Cazinoul din Constanța (1909-1910) - współpraca z Danielem Renardem.
• Zespół edukacyjno-socjalny w Mărăști (1919-1927) - m.in. Szkoła Królowej Marii, sierocińce, kościół, parki i mauzoleum.

Styl i cechy twórczości:
Ziegfried Kofszynski łączył w swoich projektach elementy neogotyku, eklektyzmu wiedeńskiego i stylu neorumuńskiego. Jego architekturę cechują monumentalność, wieże, ząbkowania, asymetria elewacji, loggie, schody o charakterze reprezentacyjnym oraz bogata dekoracja florystyczna. W ostatnim okresie twórczości wyraźnie dążył do adaptacji stylu narodowego rumuńskiego.

Zmarł w Bukareszcie w 1932 r.

3. Józef Skupiewski w Bukareszcie (od 1885 r.)
Józef Skupiewski (1846-1910), absolwent Szkoły Głównej w Warszawie (1868), osiedlił się w Bukareszcie w 1885 r. jako dziennikarz prasy francuskojęzycznej. Był członkiem Partii Narodowo-Liberalnej, znanym z kontrowersyjnych publikacji i pojedynków. W tym samym czasie w Bukareszcie działał rysownik Witold Piekarski, karykaturzysta aktywny do I wojny światowej.

4. Włodzimierz Hegel (um. Wladimir C. Hegel) - rzeźbiarz Pomnika Obrońców i wybitny twórca w Rumunii, urodził się 13 kwietnia 1838 r., zmarł w 1918 r. w Bukareszcie. Był wnukiem Józefa Hegla i synem Konstantego Hegla. Rzeźbiarz i grawer z wykształcenia, studiował najpierw w Niemczech, a następnie w Paryżu, w prestiżowej École des Beaux-Arts.

W 1885 r. osiedlił się w Bukareszcie, a od 1890 r. rozpoczął działalność dydaktyczną, ucząc nieodpłatnie w Szkole Sztuk i Rzemiosł. Uzyskał także obywatelstwo rumuńskie. Po śmierci Iona Georgescu w 1898 r. został profesorem rzeźby w Szkole Sztuk Pięknych w Bukareszcie, a także nauczał w Seminarium Nauczycielskim i Szkole Malarstwa Ateneum. Jednym z jego uczniów był Constantin Brâncuși.

Był autorem wielu pomników i rzeźb publicznych, zarówno w Bukareszcie, jak i innych miastach Rumunii. Jednym z jego najważniejszych dzieł jest Pomnik Obrońców w Bukareszcie, jedno z najwybitniejszych upamiętnień wydarzeń rewolucji 1848 r.

Pomnik Obrońców w Bukareszcie (1899-1901)
Pomnik został wykonany w latach 1899-1901 i od samego początku pełnił funkcję zarówno artystyczną, jak i patriotyczną. Upamiętnia walkę obrońców Bukaresztu z wojskami osmańskimi 13 września 1848 r., w szczególności starcie z dywizją dowodzoną przez Cherima Paszę.

W 50. rocznicę tych wydarzeń powołano komitet inicjatywny, który zainicjował budowę pomnika. 16 czerwca 1898 r. położono kamień węgielny, a prace powierzono Włodzimierzowi Heglowi, profesorowi w Szkole Sztuk Pięknych oraz Szkole Sztuk i Rzemiosł. Publiczna prezentacja projektu umożliwiła zebranie funduszy.

Gipsowy model przechowywano w rotundzie Ateneum Rumuńskiego. W 1902 r. Hegel zaprezentował marmurową miniaturę pomnika w Oficjalnym Salonie, gdzie została odnotowana w katalogu pod numerem 180.

Pomnik wzniesiono na skrzyżowaniu ulic Uranus i Fonteriei, w miejscu dawnych koszar i pola bitwy z 1848 r. Był to jeden z pierwszych odlewów artystycznych wykonanych w Bukareszcie, w miejscowej Szkole Sztuk i Rzemiosł. Brązowa figura stanęła na cokole z czerwonego granitu sprowadzonego ze Szwecji.

Pomnik mierzy około 2,5 m i przedstawia uskrzydloną alegorię Zwycięstwa, wspierającą rannego żołnierza. Na frontowej stronie cokołu umieszczono tablicę z brązu z napisem: „Obrońcom 13 września 1848 r. - Wdzięczny naród rumuński, MDCCCC”.

Tablicę otaczają symbole: hełm, kompozycja heraldyczna oraz orzeł z rozpostartymi skrzydłami. Na tylnej stronie cokołu znajduje się napis w języku rumuńskim: „Dla upamiętnienia walki stoczonej w tym miejscu przez obrońców Bukaresztu, dowodzonych przez kapitana Zăgănescu, oraz II Batalionu z 2. pułku liniowego, pod dowództwem pułkownika Radu Golescu, przeciwko dywizji armii tureckiej dowodzonej przez Cherim Paszę”.
Pomnik został otoczony niskim, metalowym ogrodzeniem, mającym chronić ga przed uszkodzeniami. W latach 80. XX w., w związku z budową Domu Republiki (obecnie: siedziby parlamentu Rumunii), pomnik został usunięty ze swojego pierwotnego miejsca. Dopiero 13 września 1990 r. powrócił do przestrzeni publicznej - został ustawiony przed dzisiejszym hotelem JW Marriott. Z powodu braku możliwości odzyskania oryginalnego cokołu zastosowano okładzinę z trawertynu, co spotkało się z krytyką ze strony konserwatorów i urbanistów.

Inne dzieła Włodzimierza Hegla
Drugim ważnym dziełem pomnikowym Hegla jest pomnik Constantina Alexandru Rosettiego, odsłonięty w 1903 r. w Bukareszcie. Kolejną realizacją był pomnik Dinicu Golescu zrealizowany we współpracy z Carolem Storckiem i Dimitrie Mireą (popiersia synów: Ștefana, Nicolae, Radu i Alexandru). Jest to brązowa fiigura na cokole z piaskowca.

Do jego dorobku należą także inne prace umieszczone w przestrzeni publicznej w Bukareszcie:

- popiersie poety Mihaia Eminescu, umieszczone w głównej alei przed Ateneum Rumuńskim;
- statua „Sprawiedliwość” wykonana dla Pałacu Sprawiedliwości w Bukareszcie;
- dwie rzeźby alegoryczne, przedstawiające „Prawo” i „Literaturę”, wykonane dla Academia Mihăileană;
- portret V.A. Urechii, przekazany w 1901 r. Ateneum Rumuńskiemu;
- popiersie byłego dyrektora Kolei Rumuńskich (CFR) ustawione na dziedzińcu Szkoły Mostów i Dróg.

5. Tadeusz Ajdukiewicz - działalność w Rumunii (1902-1904, 1904)
Tadeusz Ajdukiewicz (1852-1916), polski malarz akademicki, osiadł czasowo w Bukareszcie w 1904 r. na zaproszenie króla Karola I, dla którego wykonał oficjalne portrety. W latach 1902-1904 stworzył alegoryczny fryz „Cztery pory roku” w sypialni księżniczki Marii (późniejszej królowej) w zamku Pelișor. Jego dzieła z tego okresu znajdują się w Narodowym Muzeum Sztuki, Muzeum Cotroceni oraz w zamku Peleș.

6. Obraz Józefa Brandta w Muzeului Colecțiilor de Artă (przed 1915 r.)
W zbiorach Muzeului Colecțiilor de Artă w Bukareszcie znajduje się obraz Józefa Brandta „Tatarzy ścigani przez polską kawalerię”. Praca ta reprezentuje typową dla artysty tematykę batalistyczną z udziałem konnicy i wojsk tatarskich.

7. Willa Lucjana Skupniewskiego oraz rodzinny pomnik nagrobny
Lucjan Skupiewski (1876-1949), syn Józefa, był absolwentem liceum im. Gheorghe Lazăra w Bukareszcie i w 1902 r. uzyskał doktorat z medycyny na Uniwersytecie Bukareszteńskim. Specjalizował się w ginekologii i chirurgii. Od 1914 r. prowadził działalność polityczną w ramach Partii Narodowo-Liberalnej, pełnił funkcję zastępcy burmistrza Bukaresztu oraz zasiadał w rumuńskim parlamencie, głównie w senacie (lata 30.). Zajmował się m.in. zwalczaniem chorób zakaźnych i alkoholizmu. Utrzymywał kontakty z władzami II RP - m.in. z Józefem Piłsudskim i Ignacym Mościckim. Z Piłsudskim spotkał się trzykrotnie podczas jego wizyt w Rumunii (1922, 1928, 1931) oraz prawdopodobnie w 1934 r. w Moszczanicy koło Żywca. Mimo naturalnej asymilacji zachował tożsamość polską - w domu Skupiewskich mówiono po polsku. Jego pierwszą żoną była Zofia z Ajdukiewiczów, córka malarza Tadeusza Ajdukiewicza, który czasowo przebywał w Bukareszcie i malował tam m.in. portrety rumuńskiej pary królewskiej. Po rozwodzie Skupiewski ożenił się z Eleną Laptev. Zmarł w 1949 r., jego ciało skremowano w krematorium Cenușa. Symboliczny grób znajduje się w rodzinnej kwaterze na cmentarzu Bellu.
Dom przy ul. Grigore Mora 6, wzniesiony ok. 1900 r. w stylu narodowym rumuńskim, został nabyty przez Skupiewskiego w 1933 r. i był jego ostatnim miejscem zamieszkania. Położony w dzielnicy Aviatorilor, znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie ambasady RP, funkcjonującej w tym samym miejscu od 1928 r. Skupiewski posiadał także domy letniskowe w Sinaia i Techirghiol.
Na katolickim cmentarzu Bellu w Bukareszcie znajduje się grób rodziny Skupiewskich. Pochowano tam również pułkownika Wincentego Jasiewicza - dowódcę 2. Pułku Ułanów Grochowskich i zięcia Lucjana Skupiewskiego, zmarłego w 1941 r. Jasiewicz przybył do Bukaresztu z powodu choroby i pozostawał pod opieką teścia. Kornelia Jasiewicz, jedyna córka Lucjana i Zofii, zmarła w 1965 r. w Warszawie.

8. Nagrobek Aurelii Borowskiej (1938-1941)
Na cmentarzu Bellu znajduje się także zniszczony nagrobek Aurelii Borowskiej, pochodzący z lat 1938-1941. Obiekt nie posiada dokładniejszych danych identyfikacyjnych, stanowi jednak potwierdzenie dalszej obecności grobów polskich w przestrzeni sepulkralnej stolicy Rumunii.

9. Popiersie Jana Pawła II (2011)
Popiersie św. Jana Pawła II autorstwa Mirsada Begicia, słoweńskiego rzeźbiarza pochodzenia bośniackiego, zostało odsłonięte 1 sierpnia 2011 r. na placu im. Jana Pawła II w pobliżu Nuncjatury Apostolskiej w Bukareszcie. Upamiętnia ono wizytę papieża w Rumunii w dniach 7-9 maja 1999 r. Na cokole znajduje się cytat z Ewangelii św. Jana (J 17,21): „Ut unum sint”.


 

Twórcy:

Józef Brandt (malarz; Polska, Niemcy)(podgląd), Włodzimierz Hegel (rzeźbiarz; Rumunia)(podgląd), Mirsad Begić (rzeźbiarz; Słowenia, Bośnia i Hercegowina), Carol Storck (rzeźbiarz; Rumunia), Dimitrie Mirea (rzeźbiarz; Rumunia)

Publikacja:

07.04.2025

Ostatnia aktualizacja:

18.04.2025
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Galeria obiektu +8
Willa dr. Lucjana Skupiewskiego, Bukareszt (Rumunia), fot. Andrzej Dubicki, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Galeria obiektu +8
Sarkofag Zofii Potockiej, Muzeum Narodowe Historii Rumunii w Bukareszcie, Rumunia, fot. Klaudia Kowalczyk, 2023
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Galeria obiektu +8
Pomnik Dinicu Golescu, Włodzimierz Hegel, 1908, Bukareszt (Rumunia), fot. 2010
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Galeria obiektu +8
Pomnik bohaterów 1848 r., Włodzimierz Hegel, 1901, Bukareszt (Rumunia)
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Galeria obiektu +8
Nagrobek Aurelii Borowskiej, katolicki cmentarz Bellu w Bukareszcie, Rumunia, fot. Klaudia Kowalczyk, 2023
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Galeria obiektu +8
Nagrobek rodziny Skupiewskich, katolicki cmentarz Bellu w Bukareszcie, Rumunia, fot. Klaudia Kowalczyk, 2023
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Galeria obiektu +8
Józef Brandt „Tatarzy ścigani przez polską kawalerię”, Muzeului Colecțiilor de Artă w Bukareszcie, fot. Klaudia Kowalczyk, 2023
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Galeria obiektu +8
Popiersie Jana Pawła II, Mirsad Begić, ok. 2011, Bukareszt (Rumunia), fot. Julia Pac, 2023
Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Fotografia przedstawiająca Polskie ślady w Bukareszcie Galeria obiektu +8
Willa dr. Lucjana Skupiewskiego, Bukareszt (Rumunia), fot. Andrzej Dubicki, wszelkie prawa zastrzeżone

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz