Pomnik Prof. Stanisława Zubera w Albanii, 2011, aut. Mumtas Dhrami, fot. Dorota Janiszewska-Jakubiak, 2011, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Pomnik prof. Stanisława Zubera w Albanii
Tablica pamiątkowa Stanisława Zubera w Tiranie, fot. Lajsikonik, 2022
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Pomnik prof. Stanisława Zubera w Albanii
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001823-P/150379

Pomnik prof. Stanisława Zubera w Albanii

Identyfikator: POL-001823-P/150379

Pomnik prof. Stanisława Zubera w Albanii

Popiersie profesora Stanisława Zubera - polskiego geologa zamęczonego przez reżim Hodży - zostało odsłonięte w albańskim mieście Kuçova przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego Bogdana Zdrojewskiego. W uroczystościach, które odbyły się 17 października 2011 r., uczestniczył prezydent Albanii Bamir Topi, minister turystyki, kultury, młodzieży i sportu Aldo Bumci, ambasador RP w Tiranie Irena Tatarzyńska oraz władze miasta. Pomnik został dofinansowany ze środków MKiDN oraz MSZ. Autorem wykonanego w brązie popiersia jest wybitny albański rzeźbiarz profesor Mumtas Dhrami.

Stanisław Zuber (ur. 14 października 1883 we Lwowie, zm. w 1947 w Tiranie) - polski geolog, specjalista geologii złóż ropy naftowej, a także geologii regionalnej i surowcowej Albanii.

Studiował we Lwowie i w Krakowie. Jeszcze jako student opublikował w 1914 r. pierwszą pracę naukową. Wiosną 1915, po zajęciu Lwowa, został wywieziony w głąb Rosji. Osiedlił się w Baku, gdzie znalazł zatrudnienie jako geolog w polskiej firmie naftowej. Pracował tam w latach 1915-1923. Poszukiwał złóż ropy naftowej na Kaukazie Wschodnim i w południowo-wschodniej części Morza Kaspijskiego, w rejonie Baku. Badał też m.in. wulkany błotne. Wyniki prac opublikował w ZSRR i w Polsce, po powrocie w 1923. W 1924 r. obronił we Lwowie pracę doktorską na temat wulkanów błotnych. Na XIV Międzynarodowym Zjeździe Geologii w Madrycie w 1926 zreferował swoje opracowania dotyczące geologii złóż ropy naftowej w rejonach Ponto-Kaspijskich, wulkanów błotnych i fliszu Karpat. 

W tym samym roku podczas międzynarodowego zjazdu naftowego w Bukareszcie wygłosił referat o migracji ropy naftowej. Obecni na zjeździe przedstawiciele firm i spółek naftowych zauważyli w Zuberze utalentowanego geologa. W efekcie przewodniczący delegacji włoskiej, senator i przemysłowiec Puppini, podpisał z nim umowę o zatrudnieniu w spółce naftowej AIPA (Azienda Italiana Petroli Albania) dla prowadzenia prac poszukiwawczych w Albanii, we Włoszech i w Czarnogórze. Po habilitacji na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1927 r. Zuber wyjechał do Włoch, skąd pojechał do Albanii, gdzie objął stanowisko głównego geologa spółki AIPA z siedzibą w miejscowości Kuçova (Kuczowa). Badał rejony Kuçova-Lushnja, Murriz-Pekisht i Patos-Cakran-Selenica. Wyniki badań prowadzonych na włoskich terenach koncesyjnych wysyłał do Rzymu. Pozytywnie oceniał m.in. perspektywy odkrycia roponośnych i gazonośnych terenów w południowej części Albanii, co wkrótce potwierdziły wiercenia. Dzięki jego wysiłkom Albania ma obecnie dwa miasta przemysłu naftowego: Kuçovę i Patos. Złoża roponośne Kuçovy okazały się tak duże, że zaopatrywały Włochy w II wojnie światowej w paliwo.

Do 1935 profesor Zuber często wyjeżdżał do Polski, gdzie otrzymał tytuł „docenta”. Jednocześnie prowadził badania geologiczne we Włoszech, w centralnej i południowej części Półwyspu Apenińskiego, na Sycylii i w okolicach Neapolu. Brał również udział w licznych międzynarodowych zjazdach i sympozjach nauk o Ziemi, dotyczących zwłaszcza geologii złóż ropy naftowej (Paryż, Waszyngton, Rzym, Liège, Londyn itd.). Po 1935 osiedlił się w Albanii na stałe i poświęcił się badaniu geologii kraju, szczególnie występowania ropy naftowej, gazu ziemnego, asfaltu naturalnego, minerałów rudonośnych i wody pitnej. Badał też stratygrafię i tektonikę trzeciorzędu, co stworzyło podstawy wiedzy o albańskim neogenie. Opracował również mapę tektoniczną Albanii w skali 1:4 000 000, mapę geologiczną Albanii w skali 1:200 000 i mapę minerałów Albanii w skali 1:300 000.

Napisał liczne relacje, sprawozdania i projekty; opracował także liczne przekroje i mapy geologiczne w skali 1:50 000, aż do skali 1:10 000; ich ogólna liczba dochodzi do 450. Z kolei lista publikacji wydanych w różnych czasopismach świata zawiera 62 tytuły. Po wojnie, w latach 1945 i 1946, Stanisław Zuber był dobrze traktowany przez władze komunistyczne w Albanii i nie stawiano mu przeszkód w pracy. W 1946 przedstawił m.in. w Ministerstwie Gospodarki raport na temat złóż rud metali w Albanii wschodniej i północno-wschodniej, wyznaczając lokalizację kopalń, które zostały uruchomione w następnych dekadach. Na początku czerwca 1947 Zuber został aresztowany i oskarżony o kolaborację, sabotaż i szpiegostwo. Był poddawany torturom w celu wymuszenia zeznań. Zmarł podczas śledztwa w więzieniu w Tiranie. Fakt jego śmierci w więzieniu nie był znany w Albanii do kwietnia 1991 r., kiedy o sprawie napisał w czasopiśmie „Rilindja Demokratike” pisarz i publicysta Petro Marko.

W 1992 r. pośmiertnie otrzymał albańskie odznaczenie Męczennikowi za Demokrację.

Departament Dziedzictwa Kulturowego w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2011 r. zadeklarował kwotę 12 000  euro, która za pośrednictwem Ambasady RP w Tiranie posłużyła realizacji  pomnika profesora Zubera. Napis na pomniku jest dwujęzyczny. 

W Tiranie znajduje się natomiast ulica i tablica upamiętniające Stanisława Zubera. 

Osoby powiązane:

Czas powstania:

2011

Twórcy:

Mumtas Dhrami (rzeźbiarz; Albania)

Publikacja:

04.09.2024

Ostatnia aktualizacja:

22.10.2024

Opracowanie:

Dorota Janiszewska-Jakubiak
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Pomnik prof. Stanisława Zubera w Albanii Fotografia przedstawiająca Pomnik prof. Stanisława Zubera w Albanii Galeria obiektu +1
Pomnik Prof. Stanisława Zubera w Albanii, 2011, aut. Mumtas Dhrami, fot. Dorota Janiszewska-Jakubiak, 2011, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Pomnik prof. Stanisława Zubera w Albanii Fotografia przedstawiająca Pomnik prof. Stanisława Zubera w Albanii Galeria obiektu +1
Tablica pamiątkowa Stanisława Zubera w Tiranie, fot. Lajsikonik, 2022

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz