Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: slow-000010-P/190358

Roman Schneider - architekt, rzeźbiarz i ceramik

Identyfikator: slow-000010-P/190358

Roman Schneider - architekt, rzeźbiarz i ceramik

W latach 1906-1909 Roman Schneider uczył się w Zakopanem w Szkole Przemysłu Drzewnego, w sekcji rzeźby. Następnie podjął studia w Kunstgewerbeschule w Wiedniu pod kierunkiem wybitnego przedstawiciela wiedeńskiej secesji, prof. Josefa Hoffmanna, które ukończył w 1916 r. Kontynuował edukację na wydziale architektury w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, pracując równolegle, w latach 1920-1923, w Biurze Odbudowy Wawelu przy renowacji Kaplicy Zygmuntowskiej.

W 1923 r. poślubił Helenę Cholewińską, z którą miał córkę Annę, będącą jego jedynym dzieckiem (żona zmarła w 1928 r.). W latach 1926-1928 uczył rysunku i projektowania w Państwowej Szkole Przemysłowej Żeńskiej w Łodzi oraz w Państwowej Szkole Włókienniczej, a w latach 1928-1939 był asystentem profesora Wojciecha Jastrzębowskiego na ASP w Warszawie, w Pracowni Projektowania Brył i Płaszczyzn. Związał się ze Spółdzielnią Artystów Plastyków „Ład”. Z jego realizacji meblarskich warto wymienić biurko do gabinetu Prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego oraz dekorację wnętrza katedry Św. Jana w Warszawie na uroczystość pogrzebową marszałka Józefa Piłsudskiego (1935). W tym samym roku ożenił się z Marią Litauer.

Artysta współpracował z Grupą BLOK, był współzałożycielem dwutygodnika „Plastyka” (artykuł „O meblu”, 1936, nr 2) oraz pełnił funkcję komisarza wystaw zbiorowych: w Helsinkach (1936) i Bukareszcie (1937). Schneider otrzymał nagrodę Prezydenta Warszawy za projekty wnętrzarskie i meblarskie na wystawie w Instytucie Propagandy Sztuki oraz II nagrodę na międzynarodowym konkursie meblarskim koncernu Thonet-Mundus w Wiedniu. W 1935 r., za osiągnięcia w pracy pedagogicznej i artystycznej, na wniosek rektora ASP, artysta został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.

Na początku wojny Schneiderowie zostali aresztowani i osadzeni w więzieniu lwowskim. Roman w 1940 r. został wywieziony do łagru nad Morzem Białym. Oswobodzony na mocy amnestii, wstąpił do powstającej armii polskiej i w Jangi Jul (Uzbekistan) spotkał się z żoną, przybyłą z innego łagru. Wraz z Armią Andersa dotarli do Teheranu. Schneider zwolniony z wojska zaangażował się w organizację życia artystycznego: objął kierownictwo działu malarstwa Polskich Pracowni Artystycznych (Polskiej Wytwórni Artystycznej) i w latach 1943-1945 pełnił funkcję prezesa Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków w Iranie, który powstał z jego inicjatywy.

Schneider zrealizował na Bliskim Wschodzie kilka zamówień: zaprojektował wnętrza sali teatralnej (The Green Room Theater) dla Klubu Brytyjsko-Perskiego, wnętrza domu głównodowodzącego armii amerykańskiej oraz letni pałac i komplet mebli dla siostry szacha perskiego. W Libanie, w latach 1947-1948, prowadził kurs kompozycji brył i płaszczyzn w polskiej Szkole Malarstwa i Rysunku. Nie otrzymawszy pozwolenia na wyjazd do Wielkiej Brytanii, Schneiderowie w 1950 r. wyemigrowali do Kanady.

Roman został zatrudniony na Acadia University w Wolfville w Nowej Szkocji, gdzie wykładał kompozycję brył i płaszczyzn. Od 1952 r. pełnił funkcję dziekana wydziału projektowania w Ontario College of Art w Toronto. Uczył również ceramiki w letniej szkole Madoc Art Centre oraz kontynuował działalność pedagogiczną w Schneiders School of Fine Arts w Actinolite.

Na emigracji ceramika stała się dziedziną sztuki z pasją rozwijaną przez Schneidera. Jego prace uczestniczyły w wielu wystawach i wielokrotnie zdobywały nagrody. Po raz pierwszy w 1953 r. artysta prezentował swoją ceramikę na Canadian National Exhibition (CNE) w Toronto, w pawilonie „Poles in Canada”. W 1961 r. na CNE jego prace zdobyły pięć nagród w różnych kategoriach: praca dekoracyjna (I nagroda), praca użytkowa (honorowe wyróżnienie), praca rzeźbiarska (I nagroda), efekty glazurowe (III nagroda) oraz specjalne wyróżnienie dla ceramiki i rzeźby ceramicznej. W 1966 r. wszystkie cztery zgłoszone prace zdobyły nagrody: glazura (I nagroda), ceramika dekoracyjna (II nagroda), ceramika użytkowa (II nagroda) i rzeźba ceramiczna (III nagroda).

Roman Schneider tworzył różnorodną ceramikę - od przedmiotów użytkowych, jak talerze, dzbanki, misy, po fantazyjne obiekty afunkcjonalne. Eksperymentował ze szkliwem, czerpał inspiracje z greckich naczyń, polskich ludowych przedmiotów codziennego użytku, jak również poddawał się twórczej fantazji. Krytyka kanadyjska podkreślała oryginalność jego warsztatu, mistrzostwo techniczne oraz bogactwo pomysłów i rozwiązań formalnych.

Za swoją działalność artystyczną i społeczną w środowisku polonijnym Roman Schneider został w 1969 r. odznaczony przez rząd RP na uchodźstwie Złotym Krzyżem Zasługi. Dzieła jego ceramiki znajdują się w zbiorach Art Gallery of Northumberland, w instytucjach kanadyjskich oraz w rodzinnych zbiorach w Polsce. Od 1995 r., na Ontario College of Art and Design w Toronto, przyznawane jest stypendium Roman and Mary Schneider Foundation Scholarships w wysokości dwóch tysięcy dolarów, z preferencją dla studentów polskiego pochodzenia.

Prace w katalogu
Gallery of Northumberland (strona AGN Pernament Collection), ma w swoich zbiorach 35 obiektów ceramicznych, z czego dwanaście jest do wglądu na stronie galerii. Anioł - ceramicza figurka ze skrzydłami, waza - pokryta ażurową glazurą, trzy kubeczki do jajek, popielniczka, urna, wazon, naczynie z napisem Acadia Univ.1952, garnek z pokrywką, słoik z przykrywką, kogut szkliwiony. Oryginalny warsztat odwołujący się zarówno do polskich ludowych naczyń codziennego użytku, sięgający tradycji ceramiki starożytnej Grecji i Etrusków oraz odwołujący się do fantazji przy poszukiwaniu nowych form i zdobień. Artysta nieustannie eksperymentował z tworzywem, szukał różnorodnych możliwości wykorzystania glazury w wykończeniu i dekoracji.

Imię:

Roman

Nazwisko:

Schneider

Rodzice:

Ryszard i Michalina z Popielów

Data urodzenia:

05-02-1889

Miejsce urodzenia:

Stanisławów

Data śmierci:

20-08-1969

Miejsce śmierci:

Toronto

Wiek:

80

Zawód:

rzeźbiarz, architekt, ceramik , wykładowca, projektant, artysta plastyk, nauczyciel akademicki

Odznaczenia:

Srebrny Krzyż Zasługi, Złoty Krzyż Zasługi (1969)

Miejsce pochówku:

Toronto

Bibliografia i archiwalia:

  • Jurkszus-Tomaszewska J., „Kronika Pięćdziesięciu lat 1940–1990”, Toronto 1995, s. 51, 55, 61, 65, 79, 100, 102, 105, 131, 302, 315
  • Szrodt K., „Powojenna emigracja polskich artystów do Kanady - rozwój życia artystycznego w nowej rzeczywistości w latach 40. i 50. XX wieku”, Zeszyty Archiwum Emigracji, nr 12–13 (1–2), UMK, Toruń 2010, s. 257, 258
  • Katarzyna Szrodt, „Polscy artyści plastycy w Kanadzie 1939-1989”, Warszawa 2020
  • Jan W. Sienkiewicz, „Artyści Andersa, continuita et novita”, Warszawa 2014, s. 40, 41,42,44, 46, 93, 184
  • J. Kaczmarzyk-Byszewska, „Gościńcami Kanady, na tropach polskiej kultury”, Warszawa 2012, s. 89, 90
  • „Encyklopedia Polskiej Emigracji i Polonii”, Toruń 2005, t. IV, s. 353, 354, 355
  • J. W. Sienkiewicz, „Sztuka w poczekalni. Studia z dziejów plastyki polskiej na emigracji 1939-1989”, Toruń 2012, s. 75

Bibliografia uzupełniająca:

„Polacy wykładowcami w szkole dla artystów”, Związkowiec, lipiec 1955 r.;
„Wyróżnienie artysty Romana Schneidera”, Związkowiec, październik 1961 r.;
„Sukcesy polskich artystów”, Związkowiec, listopad 1961 r.;
„Nowa szkoła artystyczna pp.Schneiderów”, Związkowiec, lipiec 1963 r.;
„Sukces Romana Schneidera”, Głos Polski, październik 1966 r.;
„Polskie akcenty w sztuce kanadyjskiej”, Związkowiec, grudzień 1976 r.

Publikacja:

27.04.2025

Ostatnia aktualizacja:

27.04.2025

Opracowanie:

Katarzyna Szrodt
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Słownik artystek i artystów polskich w Kanadzie Zobacz