Adolf Ryszka, rzeźba bez tytułu, 1989, czerwony granit, Neumünster, jezioro Einfelder See, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Modyfikowane: tak, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską
Adolf Ryszka, rzeźba bez tytułu, 1989, czerwony granit, Neumünster, jezioro Einfelder See, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską
Adolf Ryszka, rzeźba bez tytułu, 1989, czerwony granit, Neumünster, jezioro Einfelder See, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską
Adolf Ryszka, rzeźba bez tytułu, 1989, czerwony granit, Neumünster, jezioro Einfelder See, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską
Rzeźba Adolfa Ryszki „Kompozycja” w Sankt Margarethen, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską
Rzeźba bez tytułu, autorstwa Adolfa Ryszki, powstała w 1991 roku, Sankt Margarethen, plener rzeźby kamiennej w kamieniołomach, fot. Kamahele, 2007
Licencja: CC BY 3.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską
Rzeźba Adolfa Ryszki „Haus der Meditation” w Jockgrim, fot. Kamahele, 2014
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską
Rzeźba Adolfa Ryszki „Milczący kamień” na szlaku rzeźby Schweinstal, fot. Kamahele, 2014
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską
Adolf Ryszka, bez tytułu, 1990, piaskowiec, Hořice, góra Gotarda
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską
Adolf Ryszka, „Kamień graniczny”, 1971, czerwony piaskowiec, w pobliżu miejscowości Sankt Wendel, tzw. Strasse der Skulpturen, fot. Andrzej Pieńkos, 2016
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską
Adolf Ryszka, „Kamień graniczny”, 1971, czerwony piaskowiec, w pobliżu miejscowości Sankt Wendel, tzw. Strasse der Skulpturen, fot. Andrzej Pieńkos, 2016
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską
Adolf Ryszka, „Kamień graniczny”, 1971, czerwony piaskowiec, w pobliżu miejscowości Sankt Wendel, tzw. Strasse der Skulpturen, fot. Andrzej Pieńkos, 2016
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską
Adolf Ryszka, „Kamień graniczny”, 1971, czerwony piaskowiec, w pobliżu miejscowości Sankt Wendel, tzw. Strasse der Skulpturen, fot. Andrzej Pieńkos, 2016
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską
Identyfikator: przew-000006-P/190222

Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską

AUSTRIA

Rzeźba Adolfa Ryszki „Kompozycja” w Sankt Margarethen
Sankt Margarethen im Burgenland 
1969

Rzeźba znajduje się na terenie pleneru rzeźby kamiennej w kamieniołomach w Sankt Margarethen im Burgenland, dokładny adres: Römersteinbruch, 7062 Sankt Margarethen im Burgenland. Powstała podczas sympozjum rzeźbiarskiego (Symposion Europäischer Bildhauer). Wykonana została z piaskowca, a jej wymiary to 175 cm wysokości i 325 cm szerokości.

Rzeźba Adolfa Ryszki w Sankt Margarethen
Sankt Margarethen im Burgenland
1991

Rzeźba bez tytułu. Znajduje się w plenerze rzeźby kamiennej w kamieniołomach Sankt Margarethen im Burgenland. Powstała w roku 1991, wykonana została z piaskowca i ma 3 m wysokości. 

CZECHY

Rzeźba plenerowa autorstwa Adolfa Ryszki w Hořice
Hořice
1990

Dzieło powstało w czasie jednego z międzynarodowych plenerów rzeźby kamiennej, często organizowanych w Europie Środkowej od lat 60. Na górze Gotarda znajduje się wiele realizacji poplenerowych. W Hořicach tradycja plenerów pielęgnowana była od dawna. Już w końcu XIX w. miasteczko stało się ważnym ośrodkiem rzeźby czeskiej, utworzono szkołę rzeźbiarską, do dziś znajdują się tu dzieła najwybitniejszych rzeźbiarzy czeskich wielu pokoleń, także plenerowe. Powstawaniu dzieła Ryszki telewizja praska poświęciła film dokumentalny „Metamorfozy kamene”. Rzeźbiarz brał udział w wielu tego rodzaju międzynarodowych plenerach, a wielkie realizacje w kamieniu stały się jednym z głównych nurtów jego twórczości. W przeciwieństwie do innych form w tych nieprzedstawieniowych pracach artysta poszukuje energii drzemiącej w materiale, wydobywa organiczne analogie tworzenia rzeźbiarskiego. Zwarty blok kamienia w Hořicach wyraża to najpełniej. W rzeźbach Ryszki widoczne są inspiracje twórczością Henry’ego Moore’a, podobne poszukiwanie monumentalnego kształtu, którego surowość łagodzi niemal zawsze organiczna opływowość form. Tu analogie owe są najwyraźniejsze. 

KANADA

Rzeźba Adolfa Ryszki „Pomiędzy” („Between”) w Vancouver
Vancouver
1975

Rzeźba powstała w 1975 r. w ramach International Stone Sculpture Symposium, wykonana jest z trawertynu tureckiego w formie dwóch oddzielonych od siebie kamiennych bloków. Rzeźby mają wysokość 110 i 80 cm. Artysta, mówiąc o swym dziele, wskazywał, że ma ono stanowić cząstkę jego osobowości pozostawionej w parku, przestrzeń relacji z wszystkimi, którzy tę rzeźbę zobaczą.

NIEMCY

Rzeźba Adolfa Ryszki na Skulpturenpark
Enzesfeld-Lindabrunn
1976

Wieloczłonowa rzeźba na terenie plenerów rzeźbiarskich Skulpturenpark. Obiekt z piaskowca o wymiarach ok. 20 x 20 m, usytuowany w zagłębieniu, stworzyli Adolf Ryszka, Gerhard Class i Hiromi Akiyama.

Rzeźba zwana „Wielorybem” autorstwa Adolfa Ryszki w Neumünster
Neumünster
1989

Polski rzeźbiarz pracował w Neumünster przez sześć tygodni letnich w 1989 r. Przybył na zaproszenie władz krajowych Szlezwiku-Holsztyna, by wziąć udział w sympozjum (Internationales Bildhauersymposion „Stein am Einfelder See”). Celem spotkania była wspólna praca artystów w twardym kamieniu, w nieustannym kontakcie z surową naturą tych okolic.

Dzieło Ryszki, zapraszanego na liczne sympozja rzeźbiarskie w Niemczech i innych krajach, uznano za najciekawsze spośród prac siedmiu rzeźbiarzy z kilku krajów. W albumie z pleneru znalazło się na okładce. Rzeźba umieszczona została na brzegu jeziora Einfelder See, częściowo w wodzie. Kamień „lekko uniesiony od załamania zaznaczonego prostą linią, umacnia się, wchodząc całym ciężarem na płaski blok spoczywający na brzegu. Zaskakujący pomysł [ułożenia kamieni] na wywołanie niepokoju u widza, który patrzy na bieg konturów i odczuwa ciężar materiału” - pisał o niej Bogusław Mansfeld w publikacji poświęconej twórczości Adolfa Ryszki. Rzeźba została ustawiona tak, by uzyskać efekt odbicia w wodzie, jej forma zmienia się też wraz ze zmianą poziomu wody. Wśród licznych realizacji Ryszki na plenerach międzynarodowych, głównie niemieckich, ta wyróżnia się szczególnie wrażliwością na warunki zewnętrzne: w zależności od stanu wody w jeziorze, w której się stale odbija, może wyglądać jak prosty głaz narzutowy bądź jak złożona struktura abstrakcyjnie postawionych bloków. W zasadniczo figuratywnej twórczości Ryszki kamień z Einfelder See należy do form najprostszych i zarazem najmniej czytelnych, jeśli chodzi o analogie w naturze. Jest przy tym realizacją najpełniej wpisaną w kontekst miejsca. 

Rzeźba Adolfa Ryszki „Haus der Meditation” w Jockgrim
Jockgrim
1989

Rzeźba Adolfa Ryszki „Haus der Meditation” w Jockgrim powstała w 1989 r. Praca wykonana z czerwonego piaskowca, o wymiarach 250 cm wysokości i 150 cm szerokości, znajduje się w Bürgerparku, wraz z innymi rzeźbami artystów którzy uczestniczyli w międzynarodowym sympozjum rzeźbiarskim w Jockgrim. Swoją formą dzieło Ryszki nawiązuje do nowo powstałego wówczas ratusza. Realizacja składa się z dużej trójkątnej formy z nieregularnie opracowanego kamienia umieszczonej na mniejszych kamiennych blokach.  

Rzeźba Adolfa Ryszki na kampusie Uniwersytetu Technicznego w Kaiserlautern
Kaiserlautern
1982

Rzeźba Adolfa Ryszki na kampusie Uniwersytetu Technicznego w Kaiserlautern wykonana została w 1982 r. Powstała w ramach międzynarodowego sympozjum rzeźby kamiennej organizowangeo na uczelni. Realizacja to trójczłonowa rzeźba kamienna wykonana z czerwonego piaskowieca i liny, która łączy kamienne bloki. Ma wysokość 250 cm. Kamień jest opracowany szorstko i nieregularny. 

Rzeźba Adolfa Ryszki „Milczący kamień” na szlaku rzeźby Schweinstal
Kaiserlautern 
1986

Rzeźba Adolfa Ryszki „Ruhiger Stein”, położona na szlaku rzeźby Schweinstal, wykonana zostala z czerwonego piaskowca w 1986 r. Praca ma wysokość 3 m. Znajduje się na kilkukilometrowym szlaku, na którym można podziwiać również inne rzeźby. Powstały one w wyniku organizowanych przez kraj związkowy Nadrenia-Palatynat projektów artystycznych, których celem jest finansowanie rzeźb przeznaczonych do przestrzeni publicznej.  

Rzeźba Adolfa Ryszki „Kamień graniczny” („Grenzstein”) w Sankt Wendel
Sankt Wendel
1971

Realizacja powstała w ramach Internationales Steinbildhauer Symposion i jest jednym z wielu dzieł, jakie Adolf Ryszka wykonał na tego rodzaju międzynarodowych plenerach rzeźbiarskich. Tu monumentalizmu jego rzeźbie dodaje usytuowanie na pagórku. Wśród prac artystów z innych krajów wyróżnia się ona niemal pomnikowym charakterem.

Pomysł organizowania międzynarodowych sympozjów rzeźby kamiennej inspirowany był przez austriackiego rzeźbiarza Karla Prantla. „Drogę Rzeźb” w Sankt Wendel zainicjował z kolei miejscowy artysta Leo Kornbrust, wpisując ją w wielki europejski projekt imaginowanego ciągu prac artystycznych dedykowanych Ottonowi Freundlichowi, artyście zamordowanemu przez nazistów, który podobną, pacyfistyczną ideę drogi rzeźb łączącej ludzi między Moskwą a Paryżem wysunął w latach 30. XX w.

W Sankt Wendel, wzdłuż ścieżki ciągnącej się przez pola na długości ok. 25 km, powstało 57 dzieł artystów z 12 krajów, ostatnią dodano w 2010 r. Praca Ryszki była jedną z pierwszych, ustawionych w lecie 1971 r., gdy w plenerze pracowało 11 twórców. Forma jego rzeźby, podobnie jak jej materiał, pozostają w organicznym związku z okolicą jak w żadnej innej z prac artystów sympozjum. Miejscowy czerwony piaskowiec wtapia się kolorystycznie w rudą ziemię (zwłaszcza gdy pola zostają tu zaorane), ujawniając zarazem jej niewzruszony potencjał. Kształt przysadzisty, ale rozsadzany przez rozpadlinę w środku, nawiązuje do łagodnych i majestatycznych wzgórz Saarlandu i polnych dróg, które przebiegają opodal. Jak pisał Bogusław Mansfeld, kamień stojący pośrodku drogi „mówi o granicy zamkniętej, pokonywanej z trudnością, wbrew naturze, po drugiej stronie ulegając destrukcji. Wstrząsający pomnik bezrozumnego zakazu, zatrzymującego wędrującego człowieka, przekreślający przyrodzoną mu wolność” . Rzeźba stoi kilkadziesiąt metrów od parkingu sympozjum, gdzie znajdują się tablice informacyjne przedstawiające historię całego przedsięwzięcia, nazwiska rzeźbiarzy i mapę założenia. 

JAPONIA

Rzeźba Adolfa Ryszki w parku Tsuchiya Sekizai w Kasamie
Kasama
1974

Dwie rzeźby granitowe autorstwa Adolfa Ryszki znajdują się w parku Tsuchiya Sekizai w Kasamie. Mają wysokość ok. 2 m i wykonane zostały z granitu. Powstały w 1974 r. 

Pomnik brata Zeno w Gotembie
Gotemba
1973-1979

Na pomnik składa się 8 płyt kamiennych leżących parami, pionowa płyta z portretem zakonnika i napisem „Ningen kore mina onaji” [Ludzie są wszyscy tacy sami]. Powstał z inicjatywy Fundacji Fuji z 1973 r. Ryszka przybył do Japonii w samym roku i sportretował żyjącego jeszcze brata Zenona Żebrowskiego (1898-1982), cenionego misjonarza - powstał wówczas brązowy medalion. Realizacja pomnika nastąpiła jednak dopiero w 1979 r. Jego współautorem jest japoński artysta Hajime Togashi (1930-1982).

„Pomnik utrzymany jest w duchu sztuki japońskiej, przemawia poprzez symbolikę form abstrakcyjnych: cztery pary niskich granitowych brył zbliżonych do sarkofagów, przywodzące na myśl otwarte ramiona, uszeregowane parami jedna za drugą, zakończone półkolistym głazem z medalionem wyobrażającym twarz misjonarza i napisem w języku japońskim” - pisła Irena Grzesiuk-Olszewska.

Sam Ryszka w wywiadzie z 1980 r. tak interpretował wymowę pomnika: „niskie, koncentryczne granitowe łuki - symbolizujące rozwarte ramiona”. Dzieło wyróżnia się wprawdzie w dorobku Ryszki elokwencją symbolicznych odniesień, lecz jednocześnie ujawnia typową dla niego skłonność (tu w zgodzie z kulturą dalekowschodnią) do wykorzystywania naturalnej niejako mowy kamienia. „Kamienie kończone obustronnie podciętym grzbietem, unoszą się w stronę biegnącej między nimi przerwy, aby przed nią lekko załamać się krótkim skłonem. Delikatnie podana supozycja uczucia otwartego i życzliwego” - oceniał Bogusław Mansfeld.

Autorzy otrzymali polską nagrodę im. Brata Alberta. 

Osoby powiązane:

Publikacja:

25.04.2025

Ostatnia aktualizacja:

25.04.2025

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski, prof. Andrzej Pieńkos
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Galeria obiektu +12
Adolf Ryszka, rzeźba bez tytułu, 1989, czerwony granit, Neumünster, jezioro Einfelder See, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Galeria obiektu +12
Adolf Ryszka, rzeźba bez tytułu, 1989, czerwony granit, Neumünster, jezioro Einfelder See, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Galeria obiektu +12
Adolf Ryszka, rzeźba bez tytułu, 1989, czerwony granit, Neumünster, jezioro Einfelder See, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Galeria obiektu +12
Adolf Ryszka, rzeźba bez tytułu, 1989, czerwony granit, Neumünster, jezioro Einfelder See, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Galeria obiektu +12
Rzeźba Adolfa Ryszki „Kompozycja” w Sankt Margarethen, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Galeria obiektu +12
Rzeźba bez tytułu, autorstwa Adolfa Ryszki, powstała w 1991 roku, Sankt Margarethen, plener rzeźby kamiennej w kamieniołomach, fot. Kamahele, 2007
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Galeria obiektu +12
Rzeźba Adolfa Ryszki „Haus der Meditation” w Jockgrim, fot. Kamahele, 2014
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Galeria obiektu +12
Rzeźba Adolfa Ryszki „Milczący kamień” na szlaku rzeźby Schweinstal, fot. Kamahele, 2014
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Galeria obiektu +12
Adolf Ryszka, bez tytułu, 1990, piaskowiec, Hořice, góra Gotarda
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Galeria obiektu +12
Adolf Ryszka, „Kamień graniczny”, 1971, czerwony piaskowiec, w pobliżu miejscowości Sankt Wendel, tzw. Strasse der Skulpturen, fot. Andrzej Pieńkos, 2016
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Galeria obiektu +12
Adolf Ryszka, „Kamień graniczny”, 1971, czerwony piaskowiec, w pobliżu miejscowości Sankt Wendel, tzw. Strasse der Skulpturen, fot. Andrzej Pieńkos, 2016
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Galeria obiektu +12
Adolf Ryszka, „Kamień graniczny”, 1971, czerwony piaskowiec, w pobliżu miejscowości Sankt Wendel, tzw. Strasse der Skulpturen, fot. Andrzej Pieńkos, 2016
Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Fotografia przedstawiająca Rzeźby Adolfa Ryszki poza Polską Galeria obiektu +12
Adolf Ryszka, „Kamień graniczny”, 1971, czerwony piaskowiec, w pobliżu miejscowości Sankt Wendel, tzw. Strasse der Skulpturen, fot. Andrzej Pieńkos, 2016

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz