Krzemieniec powszechnie kojarzony jest z królową Boną Sforzą oraz poetą Juliuszem Słowackim. Obie postacie były ważne zarówno dla samego miasta, jak i dla zamku, przyczyniając się do jego rozbudowy bądź utrwalenia obrazu twierdzy w literaturze. Ośrodek posiadał wczesną genezę: z II połowy XI stulecia pochodzą przekazy potwierdzające istnienie grodu obronnego. Blisko półtora wieku później funkcjonował już drewniany zamek książąt ruskich, który w 1240 r. pozwolił na skuteczną obronę przez najazdem mongolskim. O militarnych wartościach skromnej fortecy decydowała lokalizacja (na wzgórzu należącym do pasma Gór Krzemienieckich), stanowiąca niezmienny atut siedziby, która podlegała licznym modyfikacjom. Początki murowanego zamku, wzniesionego z kamienia, datowane są na II połowę XIV w., gdy dobrami gospodarował książę Lubart.

We władaniu królów i wielkich książąt
Rozwój Krzemieńca i możliwości rozbudowy warowni były uwarunkowane przez sytuację własnościową majątku. W 1366 r. ośrodek został przyłączony do Korony dzięki Kazimierzowi Wielkiemu, który jednocześnie zadbał o bezpieczeństwo i sprawne funkcjonowanie miasta, zapewniając zamkowi załogę i sprowadzając polskich urzędników. Bezpośrednim gospodarzem dóbr, które stały się lennem, król uczynił księcia litewskiego Jerzego Narymutowicza - przedstawiciela dynastii Giedyminowiczów. W późniejszym okresie Krzemieńcem rządzili między innymi: król Ludwik I Wielki (Ludwik Węgierski), książę Lubart Giedyminowicz (wyżej przywołany inicjator przebudowy zamku), jak też bracia polskiego króla Władysława II Jagiełły: Skirgiełło, Witold Kiejstutowicz (brat stryjeczny) oraz Świdrygiełło. Ostatniemu z wymienionych książąt ośrodek zawdzięczał uzyskanie praw miejskich. Nowe etap w dziejach krzemienieckiego zamku rozpoczął się za panowania Zygmunta Starego, władającego krajem w latach 1507-1548 - starostwem dysponowała wówczas królowa Bona Sforza. Małżonka monarchy podjęła decyzję o modernizacji systemu obronnego i przebudowie warowni, która otrzymała nowożytną formę.

Architektura i znaczenie zamku Bony
Od imienia królowej wzniesienie, na którym posadowiono kompleks, zyskało nazwę Góry Bony. Warunki topograficzne wymusiły nieregularny plan, w pełni wykorzystujący dostępny teren, z wjazdem od strony południowo-wschodniej. Mury obwodowe osiągały do 10 m wysokości i 3 m grubości. Modernizacja z I połowy XVI w. objęła między innymi przystosowanie fortyfikacji do potrzeb artylerii i budowę cysterny pozwalającej na zatrzymywanie deszczówki. Obronność założenia zamkowego wspomagały trzy baszt - dwie od wschodu i jedna na zamknięciu zachodniego cypla murów. Z informacji o funkcjonowaniu obiektu w XVI stuleciu wynika, że okazale prezentował się zasób zgromadzonej w nim broni palnej (29 dział, 10 hakownic, 23 rusznice, zapasy kul i prochu). Zamek utracił swoje znaczenie w połowie XVII w., w trakcie powstania Chmielnickiego - kompleks został wówczas ograbiony i zniszczony przez wojska kozackie, lecz obecność dawnej warowni nieustannie kształtowała tożsamość miejscowej ludności. W Krzemieńcu urodził się Juliusz Słowacki, którego ojciec pracował jako nauczyciel w tamtejszym liceum. Wygląd miasta i zamku pozostały na zawsze w pamięci wieszcza, który w jednym z poematów tak wspominał warownię w rodzinnym mieście: „Tam stoi góra, Bony ochrzczona imieniem, Większa nad inne - miastu panująca cieniem; Stary - posępny zamek, który czołem trzyma, Różne przybiera kształty - chmur łamany wirem; I w dzień strzelnic błękitnych spogląda oczyma, A w nocy jak korona kryta żalu kirem, Często szczerby wiekowe przesuwa powoli, Na srebrzystej xiężyca wschodzącego twarzy” (J. Słowacki, „Godzina myśli”). Mimo iż do współczesności przetrwały jedynie relikty, zamek wyróżnia się w krajobrazie, górując nad miastem. Do najlepiej czytelnych fragmentów zabudowań należą mury obwodowe oraz wieża wjazdowa z ostrołukowym przejazdem.