Artykuł opisujący wieś Cebrów pod Tarnopolem, w której powstał kolejny Dom Ludowy T.S.L. z inicjatywy m.in. wojewody Malickiego. Dom otrzymał patronat gen. Śmigłego-Rydza. W tekście opisana jest także szeroko uroczystość poświęcenia tego budynku (Źródło: „Wschód”, Lwów 1937, nr 66, s. 1, za: Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa).

Uwspółcześniony odczyt tekstu.

Nowe ognisko kultury polskiej: Dom Ludowy TSL imienia Marszałka Śmigłego-Rydza w Cebrowie pod Tarnopolem

Cebrów, wieś pod Tarnopolem, ma piękny Dom Ludowy. Wystawiony on został wysiłkiem miejscowych obywateli, którym dopomógł w pierwszych poczynaniach ówczesny starosta, przewodniczący Kuratorium Domów Ludowych i Kaplic, dzisiejszy wojewoda p. Malicki. Stanął duży, okazały gmach w pośrodku wsi, widoczny z plantu kolejowego, zwracający uwagę rozmiarami swymi, wysoki, jasny. Mieszkańcy Cebrowa postanowili swój Dom Ludowy nazwać imieniem Marszałka Śmigłego-Rydza. Napisano więc do Pana Marszałka prośbę i wyrażono nadzieję, że może Pan Marszałek przybędzie na uroczystość poświęcenia Domu Ludowego lub wydeleguje swego przedstawiciela. Z Warszawy nadeszła pomyślna wiadomość, że Marszałek Śmigły-Rydz godzi się, aby nazwać Dom jego imieniem, a równocześnie przyszło zawiadomienie, że Pana Marszałka reprezentować będzie dowódca korpusu generał Tokarzewski-Karaszewicz. Przed kilku dniami odbyło się więc poświęcenie Domu Ludowego w Cebrowie. W pierwszy mroźny dzień zimy skierowali się do Cebrowa liczni goście. Z Tarnopola przybyły pod dowództwem oficerów oddziały wojskowe, przemaszerowali pod bronią Strzelcy w sile trzech kompanii, przybyła orkiestra wojskowa, przyjechali liczni delegaci organizacji oświatowych, społecznych i gospodarczych. Cebrów nie widział chyba tak wielu ludzi, takiego gwaru, takiej uroczystości. Pociągami z Tarnopola i od strony Zborowa i Jeziemii zjeżdżali zaproszeni goście. Ludność Cebrowa przygotowała się na to przyjęcie bardzo starannie. Główne drogi wysypano piaskiem, pracowano całą noc, aby wszystko było w porządku. Wystawiono bramę triumfalną z serdecznym napisem: „Witajcie”. Cała wieś wylęgła na główny swój szlak komunikacyjny, oczekując przyjazdu przedstawicieli władz wojskowych i cywilnych, z sąsiednich wiosek przybyli ludzie, aby wziąć udział w pierwszej tego rodzaju - zapewne - uroczystości. Na spotkanie przedstawicieli władz wyjechała banderia konna, złożona z miejscowych chłopów. Tymczasem z Tarnopola wyruszył korowód samochodów wojskowych i cywilnych, aby zdążyć na czas, na pierwszy etap uroczystości: nabożeństwo. Przy bramie triumfalnej zebrała się starszyzna Cebrowa pod przewodnictwem wójta Pietrasa. Wojsko i Strzelcy prezentują broń, pochylają się sztandary, wjeżdża do Cebrowa

PRZEDSTAWICIEL MARSZAŁKA POLSKI ŚMIGŁEGO-RYDZA

generał Tokarzewski. Towarzyszy mu wojewoda Malicki i cały szereg przedstawicieli władz. Pana generała i pana wojewodę wita tradycyjnym chlebem i solą i przemówieniem wójt Pietras. Dwoje dzieci wita gości krótką deklamacją. Wszyscy gromadzą się pod bramą triumfalną. Z generałem Tokarzewskim przybył pułkownik dypl. Paszkiewicz, podpułk. dypl. Pokorny i major Zemanek ze Lwowa, dalej przybyli: przewodnicząca Kół Gospodyń Wiejskich woj. Malicka, naczelnik Klimczak, starosta Adamski, prezydent m. Tarnopola i przewodniczący Obozu Zjednoczenia Narodowego poseł Widacki, wiceprezydent m. Tarnopola Pawłowski, radca Kuderewicz, dyrektor gimnazjum Pytel, podinspektor Syrek, przedstawiciele TSL: prof. Joch, sekretarz Mazur i Wisiecki, a wreszcie liczni delegaci organizacji społecznych, kulturalnych i gospodarczych. Na miejscu obecni są także państwo Garapichowie, właściciele majątku Cebrów. Nabożeństwo odbywa się w skromnej i ubogiej kaplicy drewnianej. Ksiądz proboszcz Białowąs z Jeziemii wita przedstawicieli władz u wejścia do świątyni i rozpoczyna się nabożeństwo, celebrowane przez ks. Zawadeckiego z Kozłowa. Równocześnie odbywa się także nabożeństwo w miejscowej cerkwi, celebrowane przez ks. dziekana Fedoryszyna z Jeziemii. Szczupły kościół nie może pomieścić kilkutysięcznych uczestników uroczystości. Gromadzą się więc oni na dziedzińcu i dookoła Domu Ludowego, na skrzyżowaniu dróg, na pobliskich wzgórzach. Wychodzi procesja, prowadzona przez księży polskich i ruskich i kieruje się do szkoły powszechnej, której budynek nowo wzniesiony ma być za chwilę poświęcony. Generał Tokarzewski i wojewoda Malicki biorą udział na czele tej uroczystej procesji, za którą podążają

TŁUMY LUDNOŚCI WIEJSKIEJ.

I znów cały orszak przechodzi wzdłuż frontu oddziałów wojskowych i strzeleckich, w kierunku szkoły. Księża poświęcają budynek, obchodzą sale i odmawiają modlitwy. Przemówienie wygłasza podinspektor szkoły z Tarnopola p. Syrek, który podkreśla uroczystą chwilę, kiedy szkole dana jest wyjątkowa możność rozpoczęcia nauki w obecności przedstawiciela Marszałka Polski i wojewody tarnopolskiego. Przedstawiciel władzy szkolnej wskazał na trudności, w jakich uczy się i wychowuje na dobrych obywateli młodzież szkolna, i wysiłki społeczeństwa i władz, które łożą wiele na naukę i wykształcenie. Przy budowie szkoły pomocna była

LUDNOŚĆ CEBROWA, OFIAROWUJĄC BEZINTERESOWNIE SWĄ PRACĘ.

Istotnie szkoła powszechna w Cebrowie przedstawia się okazale, sale szkolne są przestronne i widne, młodzież ma więc możność pobierania nauki w bardzo dobrych warunkach. Po poświęceniu budynku szkolnego ruszył znów pochód pod przewodnictwem generała Tokarzewskiego i wojewody Malickiego w kierunku Domu Ludowego TSL. Tu znów zebrała się dookoła Domu cała ludność, ustawiły się oddziały wojskowe i strzeleckie, grupy młodzieży PW i wszyscy przybyli goście. Księża poświęcili budynek. Ze stopni u wejścia do Domu Ludowego pierwszy przemówił ks. proboszcz Białowąs, wyrażając podziękowanie ludności za zaszczyt, jaki spadł na Cebrów, który może poszczycić się obecnością przedstawiciela Marszałka Polski Śmigłego-Rydza w osobie generała Tokarzewskiego. W przemówieniu ks. proboszcza przebijały akcenty podnoszące zbiorowy wysiłek ludności na kresach, która pracuje nad umocnieniem rubieży Rzeczypospolitej i umacnia fundamenty państwowości polskiej. W imieniu ludności Cebrowa przemawiał legionista Cwynar i dziękował również przedstawicielom władz za udział w tej pamiętnej dla Cebrowa uroczystości. Z kolei generał Tokarzewski-Karaszewicz wygłosił przemówienie, w którym zobrazował wysiłki całego społeczeństwa na kresach wschodnich i zachęcał do dalszej pracy. W imieniu Pana Marszałka Polski złożył generał Tokarzewski życzenia jak najlepszych wyników pracy kulturalnej i oświatowej, wskazując na rolę chłopa polskiego. Przemawiali jeszcze wojewoda Malicki, prezydent Widacki, wzywając ludność do wytężonej pracy dla siebie, państwa i społeczeństwa. Ludność wysłuchała wszystkich przemówień w skupieniu i wznosiła okrzyki na cześć Pana Prezydenta Rzeczypospolitej, Marszałka Śmigłego-Rydza, generała Tokarzewskiego i wojewody Malickiego. Orkiestra odegrała Hymn Narodowy. Należy zaznaczyć, że w uroczystości

BRAŁA UDZIAŁ CAŁA LUDNOŚĆ POLSKA I UKRAIŃSKA,

zamieszkała w Cebrowie i w okolicznych wsiach. Z kolei odbyło się symboliczne przekazanie kluczy od Domu Ludowego TSL im. Marszałka Śmigłego-Rydza, które wręczono obecnemu prezesowi Wojewódzkiego Kuratorium Budowy Domów Ludowych, Kościołów i Kaplic pułk. dypl. Paszkiewiczowi. Klucze te pułkownik Paszkiewicz wręczył obecnemu na miejscu prezesowi Zarządu TSL, prezydentowi Widackiemu. Gospodynie Cebrowa z pp. Chałupkową, żoną zawiadowcy stacji, i Rabową, żoną komendanta posterunku PP, zorganizowały śniadanie w sali Domu Ludowego, w którym wzięli udział wszyscy goście. Podczas śniadania przemawiali starosta p. Adamski, p. Garapich i sekretarz p. Mazur. Równocześnie wojskowe kuchnie polowe wydały

ŻOŁNIERSKI OBIAD Z KOTŁÓW

dla wojska i Strzelców. Na zakończenie odbyła się

ZABAWA LUDOWA

z udziałem mieszkańców Cebrowa. Na Podolu, w województwie tarnopolskim, od szeregu lat trwa akcja społeczna, zmierzająca do budowy Domów Ludowych, Kościołów i Kaplic. Akcja ta wydaje bardzo dobre wyniki, sieć Domów Ludowych wzrasta, ludność coraz bardziej rozumie potrzebę organizowania się, skupienia pod wspólnym dachem i zbiorowej pracy. Domy Ludowe - jak w swym przemówieniu w Cebrowie podkreślił generał Tokarzewski - muszą mieć ducha, bogaty program pracy i są otwarte dla wszystkich: dla Polaków i dla Rusinów czy Ukraińców.