Groby polskich uchodźców z ZSRR na cmentarzu chrześcijańskim, fot. MKiDN, 2018
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Groby polskich uchodźców z ZSRR na cmentarzu chrześcijańskim
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: WOJ-000432-W/106544 (IL-0003)

Groby polskich uchodźców z ZSRR na cmentarzu chrześcijańskim

Identyfikator: WOJ-000432-W/106544 (IL-0003)

Groby polskich uchodźców z ZSRR na cmentarzu chrześcijańskim

Jerozolima oraz Tel Awiw, jako największe miasta ówczesnej Palestyny, to miejscowości, w których osiedliło się najwięcej polskich uchodźców cywilnych przybyłych w latach 1939-1941 w ramach ewakuacji z Węgier, Rumunii i Bałkanów, a następnie w 1942 r. - z ZSRR poprzez Iran. Na te tereny przybywali nie tylko cywile, lecz także żołnierze, spośród których formowano 2. Korpus Polski.

Cmentarz chrześcijański w Jafie należy do kościoła parafialnego ojców franciszkanów z Kustodii Ziemi Świętej pod wezwaniem św. Antoniego Padewskiego. Najwcześniejsze pochówki polskie na tym cmentarzu datowane są na 1937 r. Na polskiej działce mieści się kwatera uchodźców, w której spoczywa 59 osób zmarłych w okresie II wojny światowej i tuż po wojnie - pracownicy wojskowej i cywilnej administracji państwowej II RP, polscy oficerowie i żołnierze, ochotniczki Pomocniczej Służby Kobiet, dzieci uratowane z terenów ZSRR i inni Polacy przebywający w czasie wojny w Jafie.

W latach 1977-1979 obok kwatery pojawiły się nowe pochówki polskie, następnie po 1997 r. między polskimi grobami pochowano też kilkoro dzieci innej narodowości.

Pierwszą przebudowę kwatery i niektórych nagrobków wykonano w 1947 r. Wprawdzie władze PRL nie interesowały się grobami uchodźców z ZSRR, jednak pamiętali o nich polscy duchowni z Jafy i miejscowa Polonia. Po 1990 r. w opiekę włączyła się Ambasada RP w Izraelu oraz Fundacja „Polonica w Izraelu”.

W 1991 r. ze środków Ambasady przyznanych przez Departament Konsularny i Wychodźstwa Ministerstwa Spraw Zagranicznych uporządkowano otoczenie grobów, naprawiono częściowo ogrodzenie oraz wymieniono na nowe dwie najbardziej zniszczone płyty nagrobne.

W 1998 r. Ambasada RP sfinansowała wykonanie inwentaryzacji wszystkich polskich grobów, niektóre inskrypcje były już wówczas nieczytelne i pomimo starań siedem pochówków pozostało niezidentyfikowanych. W 2006 r. przeprowadzono prace remontowe z funduszy Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Na końcu głównej alejki kwatery postawiono granitowy pomnik w kształcie słupa milowego o charakterystycznym, jednolitym dla cmentarzy uchodźców z ZSRR prostopadłościennym kształcie, zwieńczony płaskorzeźbą orła. Na pomniku znajduje się napis w języku polskim i angielskim: "W HOŁDZIE / POLAKOM / SPOCZYWAJĄCYM NA TYM CMENTARZU / OSOBOM CYWILNYM I ŻOŁNIERZOM / II KORPUSU POLSKIEGO / GEN. WŁADYSŁAWA ANDERSA / BYŁYM JEŃCOM I WIĘŹNIOM / SOWIECKICH ŁAGRÓW / ZMARŁYM W DRODZE DO OJCZYZNY / W LATACH II WOJNY ŚWIATOWEJ / I PO JEJ ZAKOŃCZENIU // POLSKA O WAS PAMIĘTA! / RZECZPOSPOLITA POLSKA / Warszawa Tel Awiw-Jafa / 2007".

W 2018 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego finansowało kolejne prace remontowe wykonane przez Fundację Armenian Foundation, mające na celu poprawienie osadzenia krzyży. W ramach zadania dofinansowanego z Programu Ministra „Miejsca pamięci narodowej za granicą” Fundacja sprawuje obecnie opiekę nad polskimi grobami na cmentarzu w Jafie, która polega na dozorze i stałym utrzymaniu porządku.

Więcej szczegółowych informacji nt. tego cmentarza zawiera monografia prof. dr. hab. Artura Patka - Polski cmentarz w Jafie. Z dziejów Polonii w Izraelu, Kraków 2016. Autorowi udało się na podstawie badań archiwalnych odtworzyć nazwiska 7 osób upamiętnionych jako NN.

Publikacja:

01.04.2023
rozwiń
Groby polskich uchodźców z ZSRR na cmentarzu chrześcijańskim
Groby polskich uchodźców z ZSRR na cmentarzu chrześcijańskim, fot. MKiDN, 2018

Projekty powiązane

1
  • Groby polskich uchodźców z ZSRR na cmentarzu chrześcijańskim
    Katalog cmentarzy wojennych MKiDN Zobacz