Świątynia benedyktynek w Wilnie od 2009 r. pełni funkcję sali koncertowej. Przez ponad 300 lat w miejscu tym rozbrzmiewała muzyka, ale modlitewna. Mniszki nie ustawały bowiem w wychwalaniu Boga, wstawiając się za mieszkańcami Wilna i Litwy.

Architekturę świątyni wraz z jej wystrojem można zaliczyć do najwspanialszych, XVIII-wiecznych realizacji artystycznych nie tylko na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego, ale też dawnej Rzeczypospolitej.

Benedyktynki zostały sprowadzone do litewskiej stolicy ok. 1620 r. przez chorążego rzeczyckiego, Mikołaja Horodyskiego i jego żonę Katarzynę z klasztoru w Nieświeżu (Białoruś). Początkowo mieszkały w gotyckiej kamienicy Horodyskich, która z czasem została włączona w nowożytną zabudowę klasztoru. Po niespodziewanej śmierci fundatorów wydawało się, że będą musiały porzucić Wilno, ale opiekę nad nimi roztoczył biskup wileński Eustachy Wołłowicz (1572-1630) oraz jego brat Piotr, podkomorzy trocki, którego żona, Katarzyna z Horodyskich. Były to osoby zaangażowane w odnowę religijną po czasach protestantyzmu, wspierające zakony. Początkowo zakonnice dysponowały drewnianym kościołem (konsekracja 1632 r.), do którego w 1636 r. wspomniany podkomorzy ufundował kaplicę Opatrzności Bożej. Wraz ze wzbogaceniem się klasztoru, benedyktynki wzniosły murowany klasztor i świątynię, konsekrowaną w 1650 r. Została ona zniszczona w trakcie okupacji moskiewskiej (1655-1660).

W 1684 r. ksienią została Franciszka Gałecka, która przyjęła imię Scholastyki. Za jej rządów kościół został na nowo wzniesiony i konsekrowany w 1703 r. przez biskupa Konstantego Kazimierza Brzostowskiego (1644-1722). Kosztowna budowa według projektu nieznanego, ale wybitnego architekta, nie byłaby możliwa, gdyby do zakonu nie wstąpiły jedyne córki Feliksa Jana Paca (po 1615-1702) oraz Joanny von Syberg zu Wischling (zm. 1692), Sybilla (w zakonie Magdalena) oraz Anna (w zakonie Marianna). Wniosły one klasztorowi wioski Dzisnę, Ostrowiec, Dzieszkowczynę i miasto Twerecz, oraz znaczną liczbę przedmiotów z miedzi, cyny, srebra, złota, a także konie i bydło, oraz - co niebagatelne - gotówkę. Po śmierci matki Gałeckiej zakonnice wybrały Sybillę Pacównę (1658-1741) na ksienię.

Wzniesiony za czasów ksieni Gałeckiej kościół w znacznym stopniu zachował się do dzisiaj. Składa się on z zamkniętego półkoliście, jednoprzęsłowego prezbiterium i trójprzęsłowej nawy, której artykulację tworzą pary toskańskich kolumn wspierające szerokie gurty, będące z kolei oparciem dla kolebkowego sklepienia z lunetami. W ścianach nawy wprowadzono płyciny i otwory okienne zwieńczone prostymi gzymsami, z uszakowymi obramieniami. Według badacza świątyni - Aleksandra Stankiewicza - układ przestrzenny budowli wileńskiej nawiązuje do rzymskiej świątyni S. Salvatore in Lauro, która wcześniej została skopiowana w kościele parafialnym w Gołębiu (1626-1634) oraz stała się inspiracją dla kościołów jezuitów pw. śś. Ignacego i Franciszka Ksawerego w Chomutovie w Czechach (proj. Carlo Lurago, po 1663) oraz teatynów pw. św. Kajetana w Monachium (proj. nawy głównej Agostino Barelli, 1663-1674, prace do 1690 r. kontynuował Enrico Zuccalli). W tym czasie w Wielkim Księstwie Litewskim nie działał żaden architekt, który byłby w stanie zaprojektować tak wysmakowaną budowlę jak świątynia benedyktynek. Z całą pewnością projekt sporządzono w stołecznej Warszawie, a pośrednikami w dostarczeniu planów byli zapewne Pacowie, królewscy dworzanie.

Sybilla Pacówna w przeciągu swoich rządów doprowadziła do rozbudowy klasztoru, oraz remontu świątyni, uszkodzonej w trakcie pożaru w 1737 r. Prace budowlane kontynuowała po jej śmieci ksieni Joanna Rejtanówna (do końca 1743 r.), zatrudniając architekta Jana Krzysztofa Glaubitza (ok. 1710-1767). Zawarty z nim kontrakt przewidywał wzniesie fasady z dwoma wieżami oraz szczytu ponad prezbiterium. Dekoracje sztukatorską miał wykonać Jan Hedel. Za pieniądze darowane zakonnicom przez Jerzego Wołłowicza Glaubitz wzniósł także przy kościele nową kaplicę Opatrzności Bożej (przed 1746 r.).

Architekt - luteranin został zatrudniony do prac przy kościele benedyktynek w momencie, gdy realizował swoje pierwsze poważne zlecenie w Wilnie - budowę kościoła luterańskiego przy ul. Niemieckiej (1739-1743). Zamówienie dla mniszek traktował więc jako prestiżowe, pozwalające mu zaprezentować swoje umiejętności także w innym środowisku wyznaniowym. Szczyt kościoła jest pierwszym z całej serii podobnych realizacji, natomiast na wyróżnienie zasługuje przede wszystkim kaplica Opatrzności Bożej. Związane z nią bractwo religijne założone zostało w 1705 r. przez Sybillę Pacównę. Kaplica uzyskała wyjątkowo ekspresyjną i bogatą formę. Wzniesiona została na planie koła wpisanego w sześciobok z ramowo-płycinowymi podziałami ścian we wnętrzu. Dwustopniowa czasza kopuły jest zintegrowana z bębnem sześciobocznym na zewnątrz, a okrągłym wewnątrz. Ścianę naprzeciw wejścia zajmuje architektoniczny ołtarz zdobiony posągami świętych oraz symbolem Opatrzności Bożej w zwieńczeniu.

Pięciokondygnacyjne wieże świątyni ujmują trójosiową i trójkondygnacyjną fasadę. Umieszczono w niej figury św. Benedykta i św. Scholastyki, a także zaplanowano złożony program heraldyczny, który został opracowany przez Sybillę Pacównę, bowiem doskonale ukazuje patronat nad klasztorem skoligaconych ze sobą rodzin Paców i Wołłowiczów. W portalu głównym, którego naczółek ozdobiono herbami Orła i Pogoni, ujętymi panopliami, z banderolą z napisem: „PRO ECCLESIAE TRIUMPHANTI PUGNAMUS IN MILITANTI” (Dla Kościoła Triumfującego walczymy w wojsku). Sentencja ta odwoływała się do walki duchowej i zwycięstwa Zmartwychwstałego Chrystusa nad szatanem, jako sukcesu militarnego, popularnego w treści ówczesnych kazań religijnych. Rycerzem Chrystusowym („miles Christianus”) w myśl takiego toposu stawał się każdy wierny, w tym oczywiście same mniszki. Z kolei wykorzystanie militariów w dekoracji odwoływało się do całkiem rzeczywistej obrony wyznania katolickiego przed najazdami protestanckich Szwedów oraz prawosławnych Moskwicinów, które regularnie targały Rzeczpospolitą.

Znajdujący się w zwieńczeniu portalu krzyż św. Benedykta, czyli tzw. karawaka, nawiązywała do tradycji związanej z tym znakiem, który miał za zadanie chronić przed chorobami i urokami. Forma krzyża nawiązywała do przechowywanego w hiszpańskim mieście Santa Cruz de Caravaca relikwiarza Krzyża Świętego. W okresie soboru trydenckiego benedyktyni przyjęli karawakę jako herb swojego zakonu, a Sybilla Pacówna dbała o rozwój jego kultu.

W trzeciej kondygnacji na osi fasady umieszczono kartusz z wykonanym z metalu herbem Gozdawa (podwójna lilia) Paców ujętym wyobrażeniem dwuwieżowej świątyni i budowli na planie centralnym oraz dwoma metalowymi gałęziami winnej latorośli. Przedstawieniom towarzyszy napis: „VINEAE MEAE NEC LILIA DESUNT” (W winnicach moich lilii nie brakuje), który odnosi się do niemalejącej liczby zakonnic. W fasadzie umieszczono także herb Bogoria Wołłowiczów. Dwie córki Wincentego Piotra (zm. 1737), referendarza litewskiego oraz Anny z Paców (zm. 1726), Franciszka (w zakonie Anna) i Petronela Ludgarda (w zakonie Marianna) również wstąpiły do klasztoru benedyktynek, a pierwsza ze wspomnianych została nawet ksienią. Przedstawiciele Wołłowiczów wspierali finansowo klasztor, byli też pogrzebani w kryptach kościoła, o czym świadczy epitafium Jerzego Wołłowicza i Elżbiety z Ważyńskich.

W latach 1753-1759 za czasów ksieni Anny Mechtyldy Hilzen wzniesiono drewniane, pokryte marmoryzacją i stiukiem ołtarze, zaprojektowane i wykonane przez Jana Hedela. Znajdują się w nich obrazy autorstwa uznanego malarza Szymona Czechowicza. Poczesne miejsce zajął ołtarz poświęcony Matce Bożej, tzw. Pacowski lub fundatorski, przy którym odprawiano msze święte za dobroczyńców z rodu Paców. Są to jedne z najpiękniejszych ołtarzy Wilna. Wysokiej klasy artystycznej jest także ambona zwieńczona personifikacją Eklezji. W zachodniej części kościoła znajduje się nie tylko chór z organami, ale przed nim wprawiono dwa balkony muzyczne. Benedyktynki dużą uwagę poświęcały bowiem liturgii i jej muzycznej oprawie.

W XIX wieku klasztor benedyktynek ucierpiał w wyniku represji władz rosyjskich, ale jako jedyny klasztor żeński w Wilnie nie został zamknięty. Zlikwidowały go natomiast władze radzieckie w 1946 r. W świątyni zorganizowano magazyn muzealny, a w klasztorze urządzono biura i mieszkania prywatne. W 1986 r. podjęto decyzję o restauracji kościoła i przeznaczeniu jego wnętrza na salę koncertową. Prace podjęły wówczas polskie PKZ. W jednym z pomieszczeń klasztoru konserwatorzy wydłubali w tynku napis „NIECH SIĘ / TU PAMIĘTA CHOROBA / ŻE MAMY / DOŚĆ SIERPA / I MŁOTA”.