Kościół parafialny pw. Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika w Iwanówce Trembowelskiej, fot. Piotr Hruszko, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Wikimedia Commons, Modyfikowane: tak, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Iwanówce Trembowelskiej
Kościół parafialny pw. Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika w Iwanówce Trembowelskiej, fot. Piotr Hruszko, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Iwanówce Trembowelskiej
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002608-P/190247

Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Iwanówce Trembowelskiej

Iwanówka | Ukraina | obwód tarnopolski | rejon tarnopolski
ukr. Iwaniwka (Іванівка)
Identyfikator: POL-002608-P/190247

Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Iwanówce Trembowelskiej

Iwanówka | Ukraina | obwód tarnopolski | rejon tarnopolski
ukr. Iwaniwka (Іванівка)

Iwankówka Trembowelska położona jest ok. 10 km na wschód od Trembowli, w malowniczym miejscu, nad potokami i stawami, które zlewają się w potok o nazwie Tajna. Na terenie wsi znajduje się wzgórze o wysokości 353 m n.p.m. Najstarsze wzmianki o tej miejscowości pochodzą z XVI w., a wśród właścicieli wymienia się m.in. Baranieckich, Czestołowskich, Łąckich, Szumańczowskich. Z tymi ostatnimi wiąże się ciekawa historia. Jednym z zarządzających Iwanówką w początkach XVIII w. był Stanisław Szumańczowski, ponoć furiat nad furiaty, nieustannie wszczynający awantury w okolicy. W roku 1720 trembowelscy mieszczanie zorganizowali się i… zastrzelili pieniacza. Na pamiątkę tego wydarzenia nieopodal wsi postawiono figurę św. Stanisława.

W początkach XIX stulecia Iwanówka Trembowelska należała m.in. do Bobrowskich, Jakuba Ebermana i Dawida Parnesa, w wieku XX do Florentyny z Dzieduszyckich Czartoryskiej, a w dwudziestoleciu międzywojennym do Michała Szotarskiego.

W XIX w. coraz wyraźniejsza stawała się wśród mieszkańców potrzeba posiadania niezależnego obiektu sakralnego. W ostatniej dekadzie tego stulecia rozpoczęto budowę, co udało się głównie dzięki składkom wiernych oraz dotacji Florentyny z Dzieduszyckich Cieńskiej. Konsekracja miała miejsce w roku 1896. Miejscowość podlegała pod parafię w Trembowli, jednak gdy obiekt był już gotowy, we wsi rezydował delegowany wikary. Około roku 1908 Iwanówka Trembowelska funkcjonowała jako odrębna ekspozytura, choć data erekcji wskazuje na rok 1897. Do rangi niezależnej fary placówka została podniesiona w roku 1925. W dwudziestoleciu międzywojennym przyłączono do niej takie miejscowości jak Łozówka, Stadnica i Wiktorówka.Na terenie parafii funkcjonowały również wówczas dwie murowane kaplice - w Hleszczawie i Łozówce. Ta druga stanowiła część większego obiektu ze świetlicą, szkołą powszechną i mieszkaniem nauczyciela.

Niepokoje II wojny światowej, szczególnie napady ze strony Ukraińców pod koniec konfliktu, doprowadziły do ucieczki mieszkańców z miejscowości. Ostatni proboszcz, ksiądz Franciszek Napieracz, opuścił wieś 12 marca 1944 r., po napadzie UPA na plebanię. Przez krótki czas farą administrował ksiądz Kazimierz Białowąs, który po brutalnym napadzie na jego placówkę także udał się do Polski. Jak pisze Tomasz Zaucha w swoim opracowaniu na temat obiektu, kościół został zamknięty wkrótce po II wojnie światowej. Sowieci urządzili w nim skład zboża, a w późniejszych latach salę sportową. Obecnie znajduje się tu cerkiew prawosławna Patriarchatu Kijowskiego pw. Narodzenia Matki Boskiej.

Architektura

Obiekt znajduje się w południowej części wsi, nieopodal skrzyżowania dróg do Hleszczawy, Chorostkowa i Trembowli. Kościół ustawiono na kamiennej podmurówce, wymurowano z cegły i otynkowano. Składa się z trójprzęsłowej nawy oraz z węższego i niższego, jednoprzęsłowego, zamkniętego trójbocznie prezbiterium, które skierowano na północny wschód. Do części ołtarzowej dołączono prostokątne pomieszczenie pełniące funkcję zakrystii.

Fasada jest trójosiowa, jednokondygnacyjna i ujęta na skrajach w pilastry toskańskie. Wspierają one belkowanie z fryzem o zdwojonej szerokości. Od góry część frontalną zamyka trójkątny szczyt ujęty w postumenty. W jego polu znajduje się kuliste okienko. Otwór wejściowy został umieszczony pośrodku, w płytkiej wnęce zamkniętej odcinkowo. Ozdobiono go pseudopilastrami na cokołach i zamknięto trójkątnym szczytem, analogicznie do górnej części fasady. Artykulację elewacji bocznych nawy przeprowadzono za pomocą pilastrów toskańskich.

Nad nawą, podobnie jak nad częścią ołtarzową, znajduje się dach dwuspadowy, tyle że w tym ostatnim module przechodzi on w ostrosłupowy. Zakrystię przykryto dachem pulpitowym. Dawniej obiekt wieńczyła wieżyczka na sygnaturkę obita blachą, zakończona wysokim ostrosłupowym hełmem z żelaznym krzyżem. Zamieniono ją jednak na charakterystyczną dla kościołów wschodnich bulwiastą kopułkę.

W otoczeniu obiektu znajdowała się murowana dzwonnica, którą zburzono.

Ściany wewnętrzne zamknięto profilowanym gzymsem. Nawa nakryta została drewnianym pseudosklepieniem kolebkowym. Podobne rozwiązanie zastosowano w prezbiterium, lecz tu na etapie zamknięcia przechodzi ono w wielopolowe.

Okna w obiekcie są głównie prostokątne i zamknięte półkoliście, poza okulusami na fasadzie i w części ołtarzowej. W zakrystii zastosowano okno prostokątne.

Jak pisze Tomasz Zaucha w swoim opracowaniu na temat obiektu, kościół w Iwanówce Trembowelskiej to przykład prostej budowli wzniesionej głównie staraniem mieszkańców. Najprawdopodobniej twórca nie był architektem, a „budowniczym wykształconym w tradycji rzemieślniczej”. Wiele śladów wskazuje na to, że był nim prowadzący budowę Jan Lesyk.

Czas powstania:

konsekracja 1896

Bibliografia i archiwalia:

  • Tomasz Zaucha „Kościół parafialny pw. Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika w Iwanówce Trembowelskiej” [w:] „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej.” Cz. 1: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego T. 17. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 2009, ISBN 978-83-89273-71-0, s. 137-141

Publikacja:

17.04.2025

Ostatnia aktualizacja:

15.05.2025

Opracowanie:

Michał Dziadosz
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Iwanówce Trembowelskiej Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Iwanówce Trembowelskiej Galeria obiektu +1
Kościół parafialny pw. Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika w Iwanówce Trembowelskiej, fot. Piotr Hruszko, 2023
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Iwanówce Trembowelskiej Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Iwanówce Trembowelskiej Galeria obiektu +1
Kościół parafialny pw. Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika w Iwanówce Trembowelskiej, fot. Piotr Hruszko, 2023

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz