Zarys historyczny

Miejscowość położona jest pośród lasów, 8 kilometrów na zachód od Kopyczyniec i 8 na północ od Czortkowa. Źródła historyczne nie dostarczają o Majdanie zbyt wielu informacji. Dodatkowym wektorem utrudniającym badania stanowi fakt częstego występowania osad o tej samej nazwie. Innymi słowy „Majdanów” jest i było sporo na kresach. Co do niniejszego przypadku wiadomo na pewno, że w wiekach XVIII i XIX wieś należała do kompleksu dóbr, których centralnymi miejscowościami były Hadynkowce oraz Byczkowce. Właścicielami owego kompleksu byli Potoccy, Cieleccy herbu Zaręba, a od drugiej dekady XIX wieku nieznany z imienia Jastrzębski, hrabia Józef Starzeński, a później m.in. Karol Spendakowski. Na przełomie XIX i XX stulecia majątek uległ rozdrobnieniu. Jak pisze Rafał Quirini-Popławski w swoim opracowaniu na temat obiektu, poszczególne jego części należały do Leontyny Nawrockiej, Parnasa Bettiego, Dawida Buchsbauma, a później do Salomona Horowitza. W okresie międzywojennym wśród posesorów dobra wymienia się Beniamina Buksa i nieznanego z imienia członka rodu Buschbaumów.

Początkowo Majdan podlegał pod parafię w Czortkowie. W roku 1924 pojawiła się idea stworzenia na miejscu ekspozytury. Tym bardziej, że wieś posiadała już swój obiekt sakralny. Został on zbudowany z funduszy Dominikanów z Czortkowa oraz składek. Początkowo funkcjonował jako kaplica publiczna, jednak pod koniec lat dwudziestych udało się obiekt doposażyć (między innymi w dzwon z pracowni Schwabego), by mógł godnie pełnić funkcję niezależnej światyni. Parafię utworzono w roku 1929. Jednostka objęła także Tudorów. Warto odnotować, że na terenie miejscowości, od roku 1905, funkcjonowała również szkoła oraz (od 1912 roku) ochronka.

Lata 1943-1945 okazały się niezwykle tragiczne dla mieszkańców oraz kościoła w Majdanie. UPA zamordowała 243 osoby, nie mówiąc już o celowym niszczeniu i podpalaniu gospodarstw. Najbardziej brutalnym aktem terroru był napad na kościół, podczas którego zginęło około 90 osób. Ukraińcy ostrzelali obiekt, a po sforsowaniu drzwi do zakrystii wrzucili do wnętrza kościoła kilka granatów. Po tych wydarzeniach polska ludność opuściła miejscowość. Najpierw udała się do Kopyczyniec lub Czortkowa, a potem wyjechała na zachód.

W początkach lat sześćdziesiątych XX wieku Sowieci zaadaptowali obiekt na kołchozowy magazyn zboża. Elementy wyposażenia (w tym ołtarz główny) wywieziono i spalono pod lasem. Od roku 1964 świątynia stoi jednak opuszczona i popada w ruinę.

Architektura

Obiekt usytuowany jest w centralnej części miejscowości. Jest to budowla jednoprzestrzenna, która powstała na rzucie prostokąta. Od północy dołączono prostokątną zakrystię. Kościół jest orientowany. Oznacza to, że ołtarz jest zwrócony w kierunku symbolicznego wschodu, gdzie w domyśle znajduje się Jerozolima.

Artykulacja ścian zewnętrznych została przeprowadzona za pomocą lizen. Opinają one narożniki i wyznaczają podział na przęsła. Wspierają profilowany gzyms, który obiega całą budowę. Fasada jest jednoosiowa. Została zwieńczona niskim, trójkątnym szczytem, który ujmują niskie sterczyny na postumentach. Całość wieńczy analogiczna sterczyna z metalowym krzyżem. W polu szczytu znajduje się prostokątne, zamknięte półkoliście okno, flankowane przez wnęki o identycznym kształcie.

Nad korpusem znajduje się dach dwuspadowy, a nad zakrystią trójpołaciowy. Oba pokryte zostały blachą. Wieżyczka na sygnaturkę, powstała na rzucie kwadratu z ostrosłupowym daszkiem oraz zwieńczona gałką i krzyżem.

Wnętrze obiektu jest trójprzęsłowe. Nakryto je drewnianym pseudosklepieniem krzyżowym. Z kolei sklepienie przęsła wschodniego zakończone jest trzema lunetami. Okna w ścianach bocznych zastosowano prostokątne, zamknięte ostrołukowo i obustronnie rozglifione. W ścianie wschodniej znajduje się okno koliste, a w zakrystii prostokątne. Chór muzyczny jest drewniany, tynkowany i wsparty na kwadratowych słupach pomiędzy którymi rozpięto trzy arkady. Podłogę wyłożono kamienną posadzką.

Rafał Quirini-Popławski ocenia kościół w Majdanie jako budowlę „skromną”, niepozbawioną błędów, a dodatkowo bez cech stylowych. Najprawdopodobniej największą siłą obiektu było jego wyposażenie, z którego do naszych czasów zachowało się bardzo niewiele. Dawny kościół jest obecnie w bardzo złym stanie.

Nazwa: Kościół Parafialny pw. Świętej Rodziny w Majdanie

Nazwa funkcjonująca obecnie: j.w.

Dział: architektura

Lokalizacja: Ukraina, obwód: tarnopolski, miejscowość: Majdan

Autor: Nieznany

Data powstania: 1902 r.

Dane techniczne: Obiekt murowany, otynkowany