Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Rudkach, fot. Klymenkoy, 2012
Licencja: CC BY 3.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Rudkach
Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Rudkach, fot. Bogdan Kosar, 2015
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Rudkach
Dzwonnica kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Rudkach, fot. Rbrechko, 2012
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Rudkach
Wnętrze kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Rudkach, fot. Silar, 2011
Licencja: CC BY 3.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Rudkach
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002240-P

Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Rudkach

Rudki | Ukraina | obwód lwowski | rejon samborski
ukr. Rudky (Рудки)
Identyfikator: POL-002240-P

Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Rudkach

Rudki | Ukraina | obwód lwowski | rejon samborski
ukr. Rudky (Рудки)
Warianty nazwy:
Sanktuarium Matki Bożej w Rudkach

Zarys historyczny
Początki parafii w Rudkach oraz pierwszego drewnianego obiektu sakralnego sięgają XV w. Wówczas to w miejscowości stanęła świątynia pod wezwaniem Świętego Wojciecha. Konsekrowano ją w roku 1435. Niestety piętnaście lat później spłonęła podczas najazdu Tatarów. Dość szybko postawiono nowy kościół, który w roku 1550 na fali reformacji został zamieniony na zbór kalwiński. W roku 1612 karty historii znów były odwrócone i świątynia ponownie znalazła się w rękach katolików. Jednocześnie w tym czasie do obiektu została przekazana prawosławna ikona Matki Bożej z XVI w. pochodząca ze spalonej przez Tatarów cerkwi na Podoli. W ten sposób miejsce stało się ważne nie tylko dla katolików, a i dla prawosławnych.

W roku 1655 rozpoczęto budowę nowego obiektu, która została przerwana przez najazd Szwedów. Miejscowość doczekała się murowanej świątyni w roku 1728. Konsekracja miała miejsce dopiero w roku 1841, prawdopodobnie przez zawirowania historyczne związane z zaborami. W 1876 r. w krypcie kościoła pochowany został słynny polski komediopisarz Aleksander Fredro.

Pierwszą wojnę światową obiekt przetrwał bez większych zniszczeń. Co w tamtych stronach było jednak niemal regułą, władze austriackie zarekwirowały dzwony. W roku 1921 miała miejsce koronacja obrazu Matki Bożej Rudeckiej.

W roku 1946 obiekt został zamknięty, a władze komunistyczne zamieniły go na hurtownię spożywczą. Cenny obraz został potajemnie wywieziony do Polski. Przez lata PRL-u otaczany był przez polski kościół katolicki z niezwykłą troską. Niestety w roku 1992 został skradziony z kościoła w Jasieniu. W roku 1988 wierni odzyskali rudzką świątynię. Przez kolejne lata przeprowadzano remonty, a kopia skradzionego obrazu pojawiła się w obiekcie w roku 1995. W roku 2003 kościół został ogłoszony sanktuarium Matki Boskiej Rudeckiej.

Architektura
Obiekt usytuowany jest na wschód od rynku. Położenie względem mapy świata ustawia go w kierunku Jerozolimy, czyli na umowny wschód. O tak ulokowanych obiektach mówi się, że są „orientowane”. Kościół jest murowany z cegły i otynkowany. Korpus świątyni jest trójnawowy, bazylikowy i składa się z trzech i pół przęseł. Prezbiterium jest natomiast dwuprzęsłowe i odpowiadające szerokością oraz wysokością nawie głównej. Po bokach znajdują się aneksy stanowiące naturalne przedłużenie naw bocznych. Aneks północny to kaplica Fredrów (pod wezwaniem Św. Trójcy), a południowy to zakrystia.

Od zewnątrz największą uwagę zwraca zdobna fasada. Jest dwukondygnacyjna ze zwieńczeniem w formie aediculi ujętej w ciekawe wolutowe spływy i nakrytej trójkątnym przyczółkiem, nad którym umieszczono cokół z żelaznym krzyżem. W polu zwieńczenia znajduje się czworolistna płycina w profilowanym obramieniu. Kondygnację drugą oddziela od zwieńczenia gzyms. Została ona ciekawie ujęta w zdobne woluty po obu stronach. Niżej ujrzymy wejście prowadzące przez dominującą na dole kruchtę przykrytą dwuspadowym daszkiem i zdecydowanie wychodzącą z głównej bryły.

Pozostałe elewacje obiega cokół i profilowany gzyms koronujący. Elewacje boczne nawy głównej zostały wyartykułowane pilastrami toskańskimi (zarówno w dolnej, jak i w górnej części). Z kolei na ścianach prezbiterium zastosowano podziały ramowe. W obiekcie dominują okna prostokątne zamknięte łukowo oraz zwykłe okna prostokątne, wzbogacone jednak trójkątnymi zdobieniami.

Nad nawą główną i prezbiterium znajduje się dach dwuspadowy, dawniej kryty dachówką, a dziś blachą. Z kolei nad nawami bocznymi znajdują się dachy pulpitowe, a nad kruchtami dwuspadowe. Wieżyczka na sygnaturkę tradycyjnie została obita blachą.

W środku największą uwagę zwraca dostojny układ perspektywiczny prowadzący przez międzynawowe filary, nad którymi zastosowano półkoliste arkady. Jak pisze Marek Walczak w swoim opracowaniu na temat obiektu, od strony nawy głównej dostawiono wysokie pilastry podobne do jońskich. Z kolei w nawach bocznych zastosowano pilastry podobne do doryckich.

We wszystkich partiach oprócz absydy, którą przykryto sklepieniem lunetowym, zastosowano sklepienie kolebkowo-krzyżowe (z drobnymi różnicami w akcentach i szczegółach. Chór muzyczny został wbudowany w zachodnie półprzęsło nawy głównej. Dostępny jest przez klatkę  od strony południowej.

Do najważniejszych elementów związanych z wyposażeniem i otoczeniem kościoła należą:

  • Malowidła symboliczno-dekoracyjne autorstwa Wincentego Witolda Rawskiego, datowane na lata 30. XX w.;  
  • Ołtarz główny w stylu neobarokowym, datowany na XIX w.;
  • Ołtarz Św. Rodziny datowany na XIX w.;
  • Ołtarz Najświętszego Serca Jezusa datowany na XX w.;
  • Neobarokowy ołtarz Świętej Trójcy (w kaplicy Fredrów) datowany na XIX w.
  • Drewniana ambona datowana na XVIII w.;
  • Murowana z cegły dzwonnica datowana na XVIII w.


​​​​Według Marka Walczaka obiekt zachowany jest w stosunkowo dobrym stanie. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż znaczna część wyposażenia przetrwała na miejscu.

 

 

Czas powstania:
konsekracja 1841
Bibliografia i archiwalia:
  • Marek Walczak, „Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Rudkach”, w: „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej”, cz. 1: „Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego”, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 1999, ISBN 83-85739-66-1, t. 7, s. 296-329.
Publikacja:
11.10.2024
Ostatnia aktualizacja:
12.10.2024
Opracowanie:
Michał Dziadosz
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz