Zarys historyczny

Miejscowość położona jest niecałe 14 km od przejścia granicznego z Polską, przy drodze prowadzącej z Krościenka-Smolnicy do Sambora. Najstarsze wzmianki o Chyrowie pochodzą z XIV wieku, kiedy to wieś wchodziła w skład dziewięciu innych nadanych przez księcia Władysława Opolczyka braciom Herborowi i Frydruszowi. W kolejnym stuleciu majątkiem władali Tarłowie. Za ich panowania miejscowość stała się miastem. Andrzej Tarło ufundował również parafię oraz pierwszy drewniany kościół, wzniesiony w okolicach 1531 roku, który funkcjonował aż do pożaru w XVII wieku. Następnie Chyrów przeszedł we własność Mniszów, którzy zainicjowali budowę małego murowanego kościółka (w miejsce starego), będącego zalążkiem współczesnej budowli. Świątynię bowiem przez wieki powiększano i ubogacano, aż doczekała się ostatecznego kształtu istniejącego do dziś. Murowany obiekt, przez stulecia wiele przeszedł. Jednym z zasadniczych i najważniejszych wydarzeń był ogromny pożar, który zdarzył się w XIX wieku, gdy Chyrów należał do Topolnickich, w następstwie którego miał miejsce istotny remont, który dał świątyni nowe życie i pełny, współcześnie istniejący kształt.

Jak pisze Jan K. Ostrowski w swoim opracowaniu, aż do początków XIX wieku miejscowość była jedną z najmniejszych i najuboższych w ziemi przemyskiej. Jej rozkwit nastąpił w drugiej połowie stulecia, co wiązało się z powstaniem węzła kolejowego oraz zakładu wychowawczego jezuitów w sąsiadujących Bąkowicach.

Konsekracja wyremontowanego i powiększonego obiektu sakralnego miała miejsce w roku 1903. Następne dekady wiązały się z kolejnymi modernizacjami. W czasie I wojny światowej, mimo ciężkich walk, jakie miały miejsce w mieście, kościół nie ucierpiał. Władze austriackie zarekwirowały wprawdzie dzwony, ale żadnych poważniejszych uszkodzeń świątynia nie doznała.

W roku 1941 ucierpiał dach na kościele, ale został naprawiony na przełomie 1943 i 1944 roku. W roku 1945 większość polskich mieszkańców opuściła Chyrów, a obiekt został wyłączony z religijnego użytkowania. Sowieci zamienili go na skład, a na początku lat siedemdziesiątych dobudowali do niego skrzydło mieszczące szkołę muzyczną. W późniejszych latach służył jako ośrodek kultury, ale też dom ślubów. Stan ten utrzymywał się bardzo długo, bo co najmniej do końca XX wieku.

Mimo wielu trudności, wspólnota rzymskokatolicka finalnie odzyskała obiekt w roku 2010. Wówczas też miała miejsce rekonsekracja. Przeprowadzono bardzo gruntowne remonty, które zakończono w roku 2023. Wtedy też ponownie konsekrowano już odrestaurowaną budowlę. Dziś kościół znów działa pod wezwaniem św. Wawrzyńca. Obsługują go księża z parafii pw. Św. Michała Archanioła w Starej Soli.

Architektura

Murowany z cegły i otynkowany obiekt położony jest w centrum miasteczka. Składa się z wydłużonej nawy od zachodu poprzedzonej przedsionkiem oraz z prostokątnego, zamkniętego półkoliście prezbiterium, które skierowano na wschód, a zatem w stronę domyślnie położonej Jerozolimy. Przy części ołtarzowej znajduje się zakrystia o nieregularnym rzucie zbliżonym do trapezu. Ta partia, poprzez wąski przedsionek, komunikuje się z kwadratową kaplicą Serce Pana Jezusa.

Od przodu uwagę zwraca trójosiowa fasada zamknięta gzymsem, która przechodzi w wieżę na planie kwadratu. Narożniki ujęte zostały w zwielokrotnione lizeny. W oryginalnym projekcie na dole znajdowały się koliste okna, dziś przekształcone w okna prostokątne o zamknięciu półkolistym. Analogiczne otwory okienne znajdują się niemal w całym obiekcie. Obecnie oculusy pojawiają się jedynie w półszczytach opinających wieżę oraz w szczycie prezbiterium. Poza fasadą bryła obiektu oraz artykulacja elewacji zewnętrznych jest dość prosta. Dach na kościele jest dwuspadowy.

Arkada tęczy o wykroju półkolistym. W części ołtarzowej znajdują się sklepienia kolebkowe z lunetami. Przedsionek nakryty został sklepieniem kolebkowym, a nawa sufitem.

Jak pisze Jan K. Ostrowski, część ocalałego wyposażenia przechowywana była w prowizorycznej kaplicy w domu prywatnym w Chyrowie (obraz Matka Boska z Dzieciątkiem, rzeźby Chrystus Ukrzyżowany - krzyż procesyjny i Chrystus w grobie, dwa kielichy i dwa ornaty). Pozostałe rzeźby znajdowały się na strychu kościoła w Sąsiadowicach, a feretron w kościele w Dobromilu. Obecnie brakuje informacji, które z przedmiotów trafiły do odnowionej świątyni.

Nazwa: Kościół parafialny pw. Św. Wawrzyńca w Chyrowie

Nazwa funkcjonująca obecnie: j.w.

Dział: architektura

Lokalizacja: Ukraina, obwód: lwowski, miejscowość: Chyrów

Autor: Nieznany

Data powstania: Zalążek obiektu: druga połowa XVII wieku, Konsekracja po rozbudowie i gruntownym remoncie: 1903 r. /Rekonsekracja odzyskanego i wyremontowanego obiektu: 2023 r.

Dane techniczne: Obiekt murowany