Jerke Art Museum (Museum Jerke) to pierwsze poza Polską muzeum poświęcone wyłącznie polskiej sztuce nowoczesnej i współczesnej. Powstało z inicjatywy dr. Wernera Jerke, okulisty, kolekcjonera i promotora polskiej kultury w Niemczech. Zostało otwarte 24 kwietnia 2016 r. w sercu starówki Recklinghausen. Rdzeniem instytucji jest licząca ponad 600 obiektów kolekcja polskiej awangardy lat 20. oraz sztuki po 1960 r. – od Kobro i Strzemińskiego po Gruppę, Wróblewskiego, Szapocznikow czy Sasnala. 

Geneza kolekcji i misja

Werner Jerke (ur. 1957) dorastał w Pyskowicach na Górnym Śląsku, do Niemiec przyjechał w 1981 r., a pierwsze zakupy sztuki czynił jeszcze podczas studiów medycznych w Bonn. Od początku świadomie konstruował kolekcję wokół trzech „filarów”: łódzkiej awangardy lat 20.–30., abstrakcji i modernizmu lat 50.–60. oraz ekspresyjnego malarstwa lat 80. (m.in. Gruppa). W wywiadach podkreślał też edukacyjny wymiar prywatnego muzeum i rolę „ambasadora” polskiej sztuki w Niemczech. 
Muzeum rozwija program łączący „kanon” z aktualnością. W pierwszych latach działalności przygotowano solowe prezentacje Ryszarda Grzyba (2016), Aleksandry Waliszewskiej (2017) i Radka Szlagi (2018), a w 2022 r. pokaz Agaty Bogackiej, dialogujący kolorystycznie z fangorowskim oknem.

Siedziba – rzeźba w skali urbanistycznej

Budynek (Johannes-Janssen-Straße 7) wygląda jak „monolit” wyłaniający się z tkanki starówki. Projekt ideowy inwestora przełożył na rysunki architekt Reinhard Waadt. Elewacje i dach pokryto płytami z granitu Kösseine o szorstkiej fakturze, a w szczytowej ścianie w 2015 r. osadzono nieregularne, barwne okno zaprojektowane przez Wojciecha Fangora – gest, który wprowadza do surowej bryły puls koloru i aluzję do polskiej op-artu. Powierzchnie ekspozycyjne rozmieszczono na dwóch kondygnacjach (po 195 m² każda), parter zajmuje część usługowa. Muzeum stoi vis-à-vis kościoła św. Piotra, w bezpośrednim sąsiedztwie Ikonen-Museum. 

Profil kolekcji  

Kolekcja Jerke łączy rzadkości polskiej awangardy międzywojnia i sztuki powojennej z dziełami klasyków nowoczesności oraz twórców najnowszych. Jest konsekwentnie budowana „pod kątem cezur i przełomów” w polskiej sztuce XX wieku, działa jak mapa polskich nowoczesności – od unizmu i konstruktywizmu, przez powojenną abstrakcję, po postawy lat 80.  

W kolekcji m.in.:

• Bogacka, Agata, Equality Dream, 2019  
• Fangor, Wojciech, Bez tytułu, 1965, olej na płótnie, 60 × 60 cm
• Grzyb, Ryszard, Tygrysia Wołowina, 1985, tempera na kartonie, 122,7 × 129,2 cm
• Hiller, Karol, Heliografische Komposition (XIV), 1939, heliografia
• Jarema, Maria, Gestalten, 1952
• Kantor, Tadeusz, Informel, 1958, olej na płótnie, 75 × 110 cm
• Krasiński, Edward, Interwencja, 1985, drewno, farba, taśma klejąca
• Krasiński, Edward, Sześcian z niebieską taśmą klejącą, drewno, farba, taśma klejąca
• Modzelewski, Jarosław, Murek, 1988, olej na płótnie, 170 × 220 cm
• Strzemiński, Władysław, Konstrukcja płaska – rozbicie czarnego prostokąta, 1923, relief, olej na drewnie, 52,5 × 63 cm
• Strzemiński, Władysław, Rozbity czworokąt, 1923
• Szapocznikow, Alina, Fajrant, 1971, poliester, 26 × 16 × 11 cm
• Szapocznikow, Alina, Monotypia (bez tytułu), b.d. (eksponowana w Düsseldorfie; z kolekcji dr. Jerke)
• Szczekacz, Samuel, Construction, 4–11/III, 1936
• Wróblewski, Andrzej, Portret Garbatej z czerwonym tłem, 1955, olej na płótnie, 85,5 × 60 cm
• Wróblewski, Andrzej, Robotnica, 1955
• Wróblewski, Andrzej, Szkic do „Rozstrzelania”, 1949, tusz na papierze, 31,1 × 23,5 cm
• Ziółkowski, Jakub Julian, Jaguar Paw, 2016, olej na płótnie

Na długo przed otwarciem siedziby w Recklinghausen wybrane prace z kolekcji funkcjonowały w obiegu wystawienniczym. W 2014 r. Polski Instytut w Düsseldorfie pokazał – w kuratorskiej koncepcji Moniki Kumięgi – przekrojową wystawę polskiej awangardy z zasobu Jerke. Narrację zbudowano wokół dwóch nurtów: geometrycznego (konstruktywistycznego) oraz organicznego, co unaoczniały m.in. prace Strzemińskiego, Stażewskiego, Szczekacza, Hillerowskie heliografie, a z drugiej strony – Jaremy, Stanka czy Szapocznikow. Pokaz wpisał polską awangardę w europejski kontekst równoległych wystaw Klee/Mondrian/Malewicz w NRW.

Część tych prac pokazywano na głośnych prezentacjach w Polsce (m.in. Atlas Sztuki w Łodzi i BWA w Sopocie) i za granicą; wybrane obiekty z kolekcji trafiały na wystawy w największych instytucjach (m.in. MoMA, Reina Sofía). 

Adres i informacje praktyczne
Johannes-Janssen-Straße 7, 45657 Recklinghausen (stare miasto, przy Propsteikirche St. Peter; obok Ikonen-Museum). Aktualne godziny i wystawy: museumjerke.com.