W tekście opisany jest Mohilew, jego historia, począwszy od 1386 r. Wspomniany jest także monastyr bracki pod wezwaniem Zwiastowania NMP, budowany od 1636 do 1700 r. i ufundowany przez książąt Ogińskich (Źródło: „Tygodnik Illustrowany”, Warszawa 1868, Seria 2, T:1, s. 122-123, za: Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego).

Uwspółcześniony odczyt tekstu.

Mohilew nad Dnieprem.

Początek tego grodu głębokiej sięga starożytności. Z podań o nim to tylko wiadomo, że w środku dzisiejszego Mohilewa, na krętym, nader wysokim brzegu Dniepru, przy ujściu doń rzeki Dubrowienki, w roku 1586 istniał zamek, założony przez księcia Lwa Daniłowicza Możnego (Mohił) i stąd ma pochodzić nazwa zamku Mohilew. Zamek ten nadawany był prawem lennym różnym zasłużonym osobom. Aleksander Chodkiewicz, dzierżąc go w swoim ręku w roku 1577, wyjednał dlań prawo magdeburskie i od tej chwili ludność zamku Mohilewa poczęła wzrastać, a wkrótce powstało tu miasto. Mało jest grodów posiadających tak szczęśliwe położenie jak Mohilew. Dniepr otacza swą wstęgą większą jego połowę; środkowa część, leżąca na krętym jego brzegu, ozdobiona jest świątyniami wspaniałej architektury. Najpiękniejszy widok przedstawia miasto ze żwirowni petersburskiej i od rogatek wileńskich. Oprócz świątyń, z zabytków dawnej architektury pozostały bramy, ciężkie murowane arkady, podobne do łuków tryumfalnych, z mieszkaniami po obu stronach. Do bram tych nie przytyka żaden wał, ani fosa, ani ogrodzenie; po większej części znajdują się one za miastem, w polu prawie. Za dawnych czasów Mohilew miał takich bram dziesięć, dziś zostało ich tylko pięć: przy rogatkach lachowskich, na żwirowni petersburskiej, na starym trakcie petersburskim, szklowska i w środku miasta, wprost soboru św. Józefa. Cel i epoka wystawienia tych bram nie są wiadome; dzieje jednak podają, że dawniej przy nich odbywał się pobór myta za wjazd do miasta i od przywozowych produktów. Myto takowe znane jest pod nazwą „bramiejo”. Zasługuje tu na uwagę gmach ratusza miejskiego, którego wieża panuje nad całym miastem, ustępując tylko wysokością dzwonnicy monasteru brackiego, pod wezwaniem Zwiastowania N. M. P. Monaster ten budowany był przez 64 lat, od r. 1636 do 1700, kosztem bractwa, lecz głównymi dobrodziejami i fundatorami jego byli książęta Ogińscy. Imię architekta, który skreślił plan tej wspaniałej budowli, nie jest wiadome; w miejscowej tylko kronice znajdujemy ślad, że w r. 1700, pod koniec robót, budowniczym kierującym nimi był jakiś zakonnik. Przy ulicy Szklowskiej znajduje się starożytny dom, wystawiony przez jezuitów; w nim później mieścił się szpital wojskowy. Miasto, oprócz niższej części leżącej nad Dnieprem, od miejsca gdzie dziś jest przewóz, w górę rzeki, otoczone było podwójnym wałem, bliższym i dalszym. Ostatni z nich istnieje dotychczas, otaczając miasto ze strony zachodniej i południowej; pierwszego została bardzo mała cząstka, za domem biskupim. Podczas ogólnej organizacji guberni, Mohilew nie został zaraz wybrany na siedlisko władz gubernialnych; z początku należał on do namiestnictwa połockiego, a następnie do guberni białorusko-witebskiej. Prawa miasta gubernialnego otrzymał dopiero w r. 1801, przy podziale dawnej Białorusi na dwie gubernie, witebską i mohilewską.