W tekście opisany jest pałac w Czerniatynie położony w gubernii podolskiej, powiecie lityńskim. Przedstawiony jest opis, wyposażenie i historia pałacu, który zbudowany został w 1830 r. przez Ignacego Witosławskiego (Źródło: „Tygodnik Illustrowany”, Warszawa 1870, Seria 2, T:6, s. 297, 299, za: Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego).

Uwspółcześniony odczyt tekstu.

Opis pałacu Czernatyńskiego.

Jednym z pomników wykształceńszego architektonicznego u nas smaku, jest wspaniały, położony w guberni podolskiej, powiecie lityńskim, pałac w Czerniatynie. Zbudowany on był w r. 1830, staraniem dziedzica dóbr tych, p. Ignacego Witosławskiego, według planu i pod dozorem architekta Wiocha. Tak czysto gotyckie gmachu zewnętrze, jak i z wielkim gustem urządzone wnętrze jego, przez lat kilkanaście stanowiły przedmiot ogólnego w okolicy podziwu. Składająca się z kilku tysięcy tomów biblioteka, park angielski, oranżeria, założona i pielęgnowana przez sprowadzonego niegdyś do Puław Anglika Miklera; dalej ściany pałacu wyłożone mozaiką i inkrustowane perłową macicą posadzki, opatrzony w gotyckie wieżyce dach płaski, a na nim grupa ustawianych latem pomarańczowych drzew i cyprysów - stworzyły długi rzadkich osobliwości szereg. Dodawszy do przeróżnych wymysłów sztuki piękną podolskiej ziemi naturę: przestronne dębowe lasy, bujne łany pszeniczne, srebrzyste, z kąpiącymi się w ich gładkiej powierzchni wierzbami stawy i zamieszkały w rozległym jak miasto siole lud dorodny i bogaty, - łatwo wystawić sobie tę uroczą zamożnego dziedzica siedzibę. Niestety! zbieg okoliczności nie sprzyjał zachowaniu jej w dawnym blasku. W skutek zawikłanych interesów majątkowych, pałac czerniatyński, razem z posiadłościami, zagrożony jest obecnie przejściem w inne, przemysłowe ręce, więc i uprzednia jego świetność znikać zaczyna widocznie. Pałac i ogród, biblioteka i starożytne domu zabytki, wszystko już tam uległo w ostatnich czasach znacznemu zaniedbaniu. Obawiać się należy, by z obalonymi w części gotyckimi na dachu wieżycami, i reszta zabytków nie stała się pastwą nieszanującego nic czasu i braku opiekuńczej ręki.