W tekście opisana jest Tynna, wioska na Podolu, w ktttórej znajduje się kościół wraz z obrazem Matki Boskiej. Przypomniana jest historia tej miejscowości od czasów średniowiecznych przez czasy Zygmunta Wazy po Ignacego Humieckiego. Przekazany jest też opis kościoła i zreprodukowany wizerunek cudownego obrazu Matki Boskiej. (Źródło: „Tygodnik Illustrowany”, Warszawa 1864, T:9, s. 116-117., za: Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego).

Uwspółcześniony odczyt tekstu.

Tynna z kościołem słynącym cudami Bogarodzicy.

Tynna, jest to cichutka wioska na Podolu, rozsiadła po obu brzegach rzeki Tarnawy, która tocząc się przez wieś Tarnawę i miasteczko Dunajowce, równolegle między rzekami Smotryczem i Uszycą, w kierunku południowym wpada do Dniestru. Jedyną i rozgłośną chwałą dzisiejszej Tynny jest piękny kościół cudami słynący. Wieś rozesłaną na równinie, od południa lasy uwieńczają, a od północy, na lewym brzegu rzeki, kościół nad nią króluje. Tynna leży w powiecie kamienieckim, dekanacie uszyckim, na samej pocztowej drodze, od Kamieńca o 4, a od Jarmoliniec o 1 milę. Początek tego miejsca ginie w pomroce wieków; lecz gdy jest wzmianka piśmienna w archiwum kościelnym, że Tynna, Tarnawa, Tarnawka i Tomaszów, nim przeszły r. 1607 za Zygmunta Wazy przez zamianę na dziedzictwo Tomasza Humieckiego, łowczego podolskiego, były to dobra królewskie od dwóch- set przeszło lat, wnosić więc należy, że Tynna powstała przy końcu XIV lub początku XV wieku. Trafiwszy na czasy świetne Olgierdów i Władysławów Jagiellończyków, kiedy polskie żyto i pszenica spławiały się Dniestrem aż do Bizancjum i Cypru, nic dziwnego, że zasłynęła jarmarkami. Wówczas Tynna była znacznym miastem, rozłożonym po obu stronach Tarnawy. Nad lewym brzegiem rzeki, naprzeciw domu zajezdnego, zwanego ratuszem, pokazują miejsce, gdzie stał kościółek drewniany, podług podania najdawniejszy, pod wezwaniem św. Katarzyny. Około r. 1390, wyżej nieco drewnianego, zmurowany został kościół parafialny przez Tomasza Humieckiego, łowczego podolskiego, naówczas dzierżawcę Tynny. Po przejściu Tynny do Humieckich z początkiem XVII wieku, Urban VIII, w swym przywileju nadanym tutejszemu kościołowi z odpustem na wszystkieUroczystości N. P. Maryi, nazywa go: „ecclesia primae fundationis” łowczego Humieckiego, od którego bez wątpienia i ów obraz Bogarodzicy, dotąd cudami słynący, był ofiarowany. Pamiętniki kościelne poświadczają, że Tatarzy w r. 1656 nie tylko ów kościół zrabowali, lecz i obraz cudowny N. P. Maryi cięty był wtedy pałaszem nad lewym okiem, o prawdziwości czego dotąd widzialna szrama na świętym obliczu poświadcza. Gdy w lat kilkanaście potem wtargnęli Turcy na Podole, za króla Michała r. 1672, obraz cudowny z Tynny przeniesiono do katedry kamienieckiej; a kiedy i Kamieniec Turcy zdobyli, Humiecka, chorążyna podolska, nie rychlej o ocaleniu swych dzieci pomyślała, aż obraz cudowny, wyproszony od Turków, do Lwowa odwiozła, skąd powrócił do Tynny dopiero r. 1730. Skoro ów kościół, post hosticum turcicum, r. 1706 popadł w ruinę, wkrótce z fundamentu został zrestaurowany przez Stefana i Katarzynę Humieckich, wojewodów podolskich, i dnia 10 października 1717 r. przez Stefana Rupniewskiego, biskupa kamienieckiego, pod wezwaniem Wniebowzięcia N. P. Maryi i św. Wojciecha biskupa i męczennika konsekrowany, co poświadcza kamień z napisem, odszukany przez miejscowego proboszcza i umieszczony przy wejściu do zakrystii. W r. 1734 świątynia tynneńska została zrabowana od Wołochów, Cyganów i innych napastników. Dla przekonania się, jak licznie dawniej była nawiedzana przez pobożnych w dniu odpustnym d. 2 lipca, dość jest wspomnieć, iż w r. 1743 było samych komunikujących do 30 000. Po śmierci Stefana Humieckiego, wojewody podolskiego, zmarłego r. 1736, zawładnął Tynną syn jego, Ignacy Humiecki, stolnik koronny. Stolnik, według zobowiązania, jakie nań wkładał testament ojca, rozpoczął budowę dziś istniejącego kościoła, którą po nim dokończyła jego żona, Teresa z Pociejów. Tego to kościoła widok, z herbem Humieckich i obrazem Matki Boskiej cudami słynącej od XVI wieku, mają czytelnicy przed sobą. Kościół dzisiejszy wspaniale wznosi się na małym wzgórku w kształcie prostokąta, obrócony frontem na południe. Facyata zamyka się gzymsami i pilastrami murowanymi, oraz kapitelami i kroksztynami gipsowymi. Po framugach bocznych dolnych stoją statuy św. Ignacego i św. Teresy, a na szczycie kapitelów św. Piotra i Pawła. Po obu stronach facyaty wznoszą się wieżyczki z krzyżami, a pośrodku między nimi na cyplu półowalnym stoi statua Niepokalanej N. P. Maryi. Pośrodku kościoła kopuła z sygnaturką. Budowla cała z babińcem i prezbiterium ma długości 47, a szerokości 18 łokci; arkadami podzielona na trzy nawy. Ołtarzów jest 9. Obraz cudowny N. P. Maryi trzymającej na lewej ręce P. Jezusa, malowany jest na drzewie, w ramach i sukience pozłacanej. Na zasuwce obraz Wniebowzięcia N. P. Maryi, przy tym mensa i cyborium snycerskiej roboty. Po prawej stronie zakrystia, po lewej skarbiec, mający piękne zabytki. Dodać tu należy, że Tynna z Katarzyną Humiecką, wojewodzianką podolską, gdy została secundo voto żoną Bernarda, wojewody podolskiego, do Gozdzkich przeszła, a z ich córką Karoliną do drugiego jej męża, ks. Karola de Nassau-Siegen. Księstwo de Nassau, w braku potomstwa, zapisali swój majątek wychowanicy Greczynce Ekomon, późniejszej Butiaginowej, od której syna nabył teraz Tynnę Nosalewski, ożeniony z Potocką. Kościół dzisiejszy, widny i okazały, gorliwością nieznużoną kanonika i proboszcza tutejszego od lat 13, ks. Michała Lisieckiego, niedawno prawie cały wewnątrz został wyrestaurowany.