Pomnik Tadeusza Kościuszki w Filadelfii jest jednym z najbardziej znaczących monumentów upamiętniających tego polskiego i amerykańskiego bohatera w Stanach Zjednoczonych.

Bohater dwóch narodów

Tadeusz Kościuszko (1746-1817) był polskim arystokratą, inżynierem i dowódcą wojskowym. Po ukończeniu Szkoły Rycerskiej w Warszawie oraz studiach inżynieryjnych w Paryżu włączył się do walki o niepodległość Stanów Zjednoczonych, służąc jako główny inżynier w Armii Kontynentalnej pod dowództwem generała Jerzego Waszyngtona.

Wyróżnił się zwłaszcza przy budowie fortyfikacji w strategicznych punktach, takich jak Fort Ticonderoga i West Point. Jego umiejętności odegrały kluczową rolę w zwycięstwie pod Saratogą, które uznawane jest za punkt zwrotny wojny o niepodległość. Za zasługi został mianowany generałem brygady oraz uhonorowany obywatelstwem Stanów Zjednoczonych.

Po powrocie do Polski stał się symbolem walki o wolność narodów. W 1794 roku stanął na czele insurekcji, która miała być ostatnią próbą ratowania niepodległości Rzeczypospolitej. Choć powstanie zakończyło się klęską, Kościuszko pozostał ikoną zarówno polskiego, jak i amerykańskiego ruchu niepodległościowego.

Historia pomnika w Filadelfii

Filadelfia, będąca jednym z najstarszych miast Stanów Zjednoczonych, odegrała kluczową rolę w wojnie o niepodległość. Pomnik Tadeusza Kościuszki w tym mieście został odsłonięty w 1979 roku z okazji dwusetnej rocznicy śmierci generała. Jego powstanie było wynikiem wspólnych wysiłków społeczności polonijnej w Filadelfii, lokalnych władz oraz instytucji kulturalnych, które chciały uhonorować tego niezwykłego bohatera.

Pomnik został zaprojektowany przez polskiego rzeźbiarza Mariana Koniecznego, znanego z wielu monumentalnych dzieł upamiętniających ważne postaci historyczne. Znajduje się w parku Independence National Historical Park, nieopodal słynnej Sali Niepodległości, gdzie podpisano Deklarację Niepodległości Stanów Zjednoczonych, co dodatkowo podkreśla symboliczne znaczenie postaci Kościuszki dla historii Stanów Zjednoczonych.

Opis pomnika

Rzeźba przedstawia generała Tadeusza Kościuszkę w mundurze z okresu wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Postać stoi wyprostowana, na głowie ma charakterystyczny trójgraniasty kapelusz, rękę opartą na rękojeści szabli, co nadaje figurze dostojności i podkreśla jej wojskowy charakter. Surowy wyraz twarzy i skupione spojrzenie Kościuszki mogą symbolizować jego zaangażowanie i odpowiedzialność w walce o wolność zarówno Polski, jak i Stanów Zjednoczonych. Na cokole umieszczono inskrypcję w językach polskim i angielskim: „Bohater Polski i Stanów Zjednoczonych Ameryki”.

Znaczenie pomnika

Pomnik Tadeusza Kościuszki w Filadelfii ma ogromne znaczenie symboliczne zarówno dla Amerykanów, jak i dla Polonii. Kościuszko, jako jeden z niewielu obcokrajowców, którzy walczyli o niepodległość Stanów Zjednoczonych, zdobył trwałe miejsce w historii tego kraju. Jego pomnik przypomina o wartościach, które nim kierowały: wolności, równości i sprawiedliwości.

Dla amerykańskiej Polonii monument stanowi miejsce pamięci o rodaku, który całe życie poświęcił walce o niepodległość, zarówno w Ameryce, jak i w Polsce. Organizacje polonijne, w tym Związek Narodowy Polski (Polish National Alliance), odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu tego dziedzictwa i regularnie organizują uroczystości przy pomniku z okazji ważnych rocznic, takich jak Dzień Kościuszki czy święta narodowe Polski i Stanów Zjednoczonych. 

Kościuszko w amerykańskiej świadomości

Kościuszko był nie tylko utalentowanym inżynierem i dowódcą, lecz także humanistą i orędownikiem praw człowieka. W testamencie przekazał swój amerykański majątek na wykupienie i edukację czarnoskórych niewolników. Choć jego wola nie została w pełni zrealizowana ze względów prawnych, dokument ten do dziś symbolizuje jego głębokie zaangażowanie w sprawy sprawiedliwości społecznej.

W amerykańskiej historii Kościuszko pozostaje postacią, która łączy narody i wartości. Jego pomniki, jak ten w Filadelfii, są dowodem na to, że walka o wolność ma charakter uniwersalny i przekracza granice państwowe. Kościuszko, który walczył zarówno za Amerykę, jak i za Polskę, jest uosobieniem międzynarodowego braterstwa i solidarności w walce o prawa człowieka.