W artykule wspominana i opisana jest Mereczewszczyzna, a także zrekapitulowane poglądy na temat miejsca narodzin Tadeusza Kościuszki. Na dowód autorzy podają m.in. parafię kościoła kossowskiego, w której jest metryka chrztu Kościuszki. Wspomniany jest też stary drewniany dom Kościuszków, który w 1857 roku miał być odrestaurowany. (Źródło: „Tygodnik Illustrowany”, Warszawa 1861, T:4, s. 121-122., za: Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego).

Uwspółcześniony odczyt tekstu.

Miejsce urodzenia Tadeusza Kościuszki.

W życiorysach Kościuszki albo nie znajdujemy żadnej wzmianki o miejscu jego urodzenia, albo też czytamy ogólne podanie, że się urodził w dawnem województwie brzeskiem. W życiorysie jednak umieszczonym w „Małej Encyklopedii Polskiej przez S. P. (Leszno i Gniezno 1841)”, przy którym wypisana jest znaczna liczba materyałów do biografii tego wiekopomnej sławy rycerza-obywatela, znajdujemy podaną wiadomość, że Kościuszko urodził się w Siechnowicach, w ówczesnem województwie brzeskiem, w dzisiejszym obwodzie bialskim, na lewym brzegu Bugu. W tem podaniu dwa są mylne twierdzenia. Najprzód wieś Siechnowice, względem której ostateczne rozporządzenie Kościuszko przed śmiercią zostawił (ob. „Tyg. Illustrowany”, nr 92), leży nie na lewym brzegu Bugu, zatem nie w dzisiejszem Królestwie Polskim, lecz na prawym, i to w odległości mil kilku od niego, w dzisiejszej guberni grodzieńskiej. Następnie miejscem urodzenia Kościuszki nie są Siechnowice, lecz Mereczowszczyzna, odległa od Siechnowic na mil kilkanaście i leżąca o parę wiorst od Zapola, stacyi pocztowej na szosie brzesko-bobrujskiej, za karłuzką Berezą położonej. Nie więcej też jak parę wiorst odległa jest od miasteczka Kossowa, w powiecie słonimskim leżącego. Mereczowszczyzna, obecnie majętność p. Wandalina Pusłowskiego, należy do parafii kościoła kossowskiego. W księgach tego kościoła jest właśnie metryka chrztu T. Kościuszki, która uprzejmie udzielona, pod powagą pieczęci kościelnej, przez teraźniejszego proboszcza, księdza Bohdanowicza, dosłownie tu umieszczamy.

In libris metricis Baptisatorum Ecclesiae Romanae Catholicae Kossoviensis parochialis id quod sequitur reperiri, pagina 22, Nr 478. Anno Domini millesimo septingentesimo quadragesimo sexto, die duodecima mensis Februarii. Reverendus Pater Raymundus Korsak S. Theol. Lector, Prior Hoszczeciensis Ordinis Praedicatorum, baptisavit infantem legitimum parentum filium: Andream, Thadeum, Bonaventuram, per Illustr. Magnific. Dominorum Ludovici Thadei et Theclae Ratomskiej Kościuszków, mieczników województwa brzeskiego. Patrini: Clarus Magnificus Dnus Casimirus Narkuski, starosta kusliski, cum Magnif. Protasewiczowna Suchodolska, et Magn. Dnus Adamus Protasewicz, vice-capitaneus distr. Pinscensis, cum Mlica Dna Virgine Anna Suchodolska, pisarzówna ziemska słonimska. Nr 42. In quorum fidem has testimoniales literas sigillo Ecclesiae munitas, manu propria subscripto. Datum Kossoviae Anno Domini 1861, mensis Julii 18. S. Antonius Bohdanowicz, curatus kossoviensis.

Gdy teraźniejszy dziedzic Mereczowszczyzny, posiadający rozległe dobra, wybrał tę majętność na miejsce rezydencyi swojej, dom drewniany, w którym się Kościuszko urodził, tak już był do upadku pochylony, że nie tylko w nim mieszkać, ale też zachować go w takim stanie, w jakim się znajdował, było niepodobna. Na mieszkanie przeto poczęto wznosić piękny, obszerny pałac murowany, dom zaś drewniany, chcąc go zachować jako pamiątkę narodową, przebudowano z użyciem nowego materyału w miejsce starego, gdzie ten był do użycia nieprzydatny. Przebudowanie to wykonane zostało w r. 1857, pod okiem i dozorem Michała Ostromęckiego, niegdyś ucznia warszawskiego realnego gimnazyum, a potem Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego w Marymoncie. Główne zadanie, ażeby dom ten po restauracyi w niczem nie różnił się od dawniejszego, ani pod względem rozmiarów, ani pod względem liczby pokojów i ich rozłożenia, ani też pod względem fizyognomii zewnętrznej, ściśle i sumiennie dokonane zostało.