Informacja o obiekcie:
Kościół pw. św. Ducha w Wilnie jest świątynią o niezwykle bogatej historii. Pierwszy kościół wzniesiono w 1323 r. Zniszczony w pożarze, odbudowany został w 1409 r., przez Wielkiego Księcia Witolda. Kamienny kościół gotycki, przebudowany został na zlecenie Aleksandra Jagiellończyka w 1501 r. Wówczas przekazany dominikanom. Wielokrotnie niszczony w pożarach, odbudowywany, swój obecny kształt, projektu Jana Krzysztofa Glaubitza, zyskał w 1770 r. W podziemiach świątyni zgodnie z lokalną tradycją, spoczywa kilka tysięcy zmarłych, jest to tzw. Królestwo zmarłych. W 2022 r. zlecono wykonanie nieinwazyjnych pomiarów geofizycznych połączonych ze skanowaniem laserowym. 

Zrealizowane prace: 

2023
W kryptach kościoła św. Ducha w Wilnie odnaleziono 23 zmumifikowane ciała z zachowanymi ubiorami (XVII-XIX w.). W latach 2011-2017 ciała badali antropolodzy i wówczas zdjęto zachowane elementy ubiorów.

Celem projektu były działania inwentaryzacyjno-dokumentacyjne przy odłączonych tekstyliach. Prace miały charakter rozpoznawczy z założeniem przeglądu, segregacji i inwentaryzacji zachowanych materiałów wraz z wykonaniem dokumentacji fotograficznej. Działaniom towarzyszyły wstępne badania konserwatorskie w celu określenia liczby zachowanych szat i rodzajów tkanin oraz elementów pasmanteryjnych, jak i wstępne rozpoznanie typów ubiorów i  ich kompletności.

Kolejnym ważnym celem będzie ocena stanu zachowania tekstyliów, zebranie materiału do dalszych projektów badawczych i konserwatorskich całego zespołu.

2024
Projekt jest kontynuacją prac podjętych w ramach programu Wolontariat w 2023 r. Celem zadania było dokończenie działań z zakresu prewencji konserwatorskiej przy zinwentaryzowanym zespole tkanin grobowych odłączonych od ciał zachowanych w kryptach kościoła św. Ducha w Wilnie. W pierwszym etapie tekstylia zadokumentowano, ustalono ich liczbę i rodzaje. Podjęto wstępne czynności konserwatorskie polegające na wykonaniu opakowań dla poszczególnych elementów. Liczba tekstyliów okazała się tak duża, że w pierwszym etapie nie było możliwości, aby zabiegi zapewniające bezpieczne przechowywanie przeprowadzono w odpowiednim zakresie. W przypadku tekstyliów archeologicznych wykonanie zabiegów zapewniających im bezpieczne warunki magazynowania jest bardzo ważnym procesem. Niejednokrotnie działania konserwatorskie kończą się na etapie profilaktyki, dlatego kluczowe było dokończenie podjętych w 2023 r. prac i zapewnienie zinwentaryzowanym obiektom odpowiednich warunków dalszego przechowywania. Dla każdego z obiektów zostały wykonane opakowania z papieru bezkwasowego. Sporządzono spis wszystkich tekstyliów, który liczy 167 pozycji: w tym około 25 ubiorów świeckich i grobowych, 20 nakryć głowy, fragmenty szat liturgicznych i pasmanterii, szkaplerze oraz poduszki i obicia trumien. Tekstylia będą przechowywane w Muzeum Dziedzictwa Sakralnego w Wilnie.

Prace wykonywały cztery wolontariuszki - studentki konserwacji tkanin z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie: Róża Borek, Maria, Bystrowska, Dorota Osman i Olga Zasada, a kierowała nimi dr hab. Monika Stachurska.

Finansowanie: Program Instytutu Polonika „Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą – wolontariat” 

Więcej o projekcie: https://polonika.pl

• Fundacja Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, realizacja w latach 2023 i 2024