Soroki – nagrobek rodziny Olszewskich

Nagrobek rodziny Olszewskich to jedna z nielicznych pamiątek po mieszkających niegdyś Polakach w mieście Soroki (Mołdawia). Znajduje się on na miejscowym wieloetnicznym cmentarzu i otoczony jest współczesnymi pochówkami romskimi.

Nagrobek Leona i Joanny Olszewskich

Nagrobek Leona i Joanny Olszewskich wykonany został z piaskowca i ma bardzo popularną na przełomie XIX i XX w. formę ściętego konara drzewa, na którym umieszczony jest krzyż. Powstał w lokalnym zakładzie kamieniarskim, a niewprawnie wyryte litery świadczą o tym, że jego twórca nie posługiwał się swobodnie alfabetem łacińskim i pracował przede wszystkim na rzecz prawosławnej klienteli wiejskiej i małomiasteczkowej. Nagrobek zachował się do dzisiaj w dobrym stanie i znajduje się na ogrodzonej kwaterze, zajętej przez współczesne pochówki romskie. Warto podkreślić, że dzisiejsi opiekunowie kwatery nie zdecydowali się na usunięcie nagrobka, z szacunkiem odnosząc się do niespokrewnionych, pochowanych ponad 100 lat temu osób .

Niestety, poza datami śmierci wyrytymi na nagrobku nie udało się ustalić żadnych informacji o Olszewskich z Sorok. Wiadomo, że nazwisko to występowało wśród drobnej szlachty na sąsiednim Podolu. Trudno też powiedzieć, do czego odnosi się incjskrypa „Joanna Olszewska z Dżerli” – owa „Dżerla” to prawdopodobnie zniekształcona nazwa którejś z miejscowości na Podolu bądź w Besarabii.

Polacy stanowili parę procent mieszkańców Sorok

W Sorokach i okolicy Polacy pojawili się po zajęciu Besarabii przez Rosjan na początku XIX w. Przyjeżdżali przede wszystkim z sąsiedniego Podola w poszukiwaniu pracy w miejscowych urzędach. Często też nabywali lub dzierżawili majątki ziemskie w okolicy. Chociaż Polacy stanowili zaledwie parę procent mieszkańców Sorok, to przed I wojną światową odgrywali istotną rolę w życiu miasta, jak i całego powiatu. Duża część z nich wyjechała do Polski po rewolucji rosyjskiej i wejściu Besarabii w skład Rumunii, a kolejna fala wyjazdów miała miejsce po zakończeniu II wojny światowej.

Malowniczo położone nad Dniestrem Soroki są dzisiaj znane przede wszystkich z pochodzącej z przełomu XV i XVI w. twierdzy oraz osiedla cygańskiego, jednego z największych w Mołdawii. Rzeka Dniestr stanowi granicę z Ukrainą. Według danych ze spisu powszechnego z 2004 r. spośród ponad 28000 mieszkańców miasta, tylko 17 zadeklarowało narodowość polską.