Stefan Antoni Kątski
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone, Źródło: Kolekcja prywatna, Montreal, Modyfikowane: tak, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Stefan Antoni Kątski - malarz i konserwator
Stefan Antoni Kątski, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Kolekcja prywatna, Montreal
Fotografia przedstawiająca Stefan Antoni Kątski - malarz i konserwator
Dzieło Stefana Antoniego Kątskiego, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Kolekcja prywatna, Montreal
Fotografia przedstawiająca Stefan Antoni Kątski - malarz i konserwator
Identyfikator: slow-000006-P/190291

Stefan Antoni Kątski - malarz i konserwator

Brał udział w wielkiej wojnie jako żołnierz Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. W latach 1921-1924 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, w latach 1924-1927 kontynuował naukę malarstwa sztalugowego, konserwacji oraz malarstwa ściennego w Galleria dell’Accademia we Florencji. W latach 1927-1930 mieszkał we Francji i chodził na zajęcia do Józefa Pankiewicza (profesora filii krakowskiej ASP w Paryżu). W Hiszpanii, w 1933 r., poznał technikę wytwarzania kurdybanów, stając się jej wysokiej klasy specjalistą. Kątski pracował przy renowacji Wawelu, jak również zrealizował szereg prac z zakresu polichromii w polskich kościołach, m.in. w kościele św. Wawrzyńca w Chorzowie. Artysta należał do Zrzeszenia Artystów Plastyków „Zwornik”. Nie znane są żadne obrazy artysty z czasów przedwojennych. Wziął udział w kampanii wrześniowej, a po jej niepowodzeniu, przez Francję dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w I Korpusie PSZ w Szkocji, z przydziałem do referatu muzealnego.

W 1948 r. artysta wysłany został przez rząd RP na uchodźstwie do Kanady jako konserwator Skarbów Wawelskich (przewiezionych tam w 1940 r.). Zamieszkał w Ottawie, po roku przeniósł się do Montrealu. W latach 1950-1954 artysta pracował nad polichromią w kościele Matki Boskiej Częstochowskiej oraz pokrył kurdybanami ołtarz główny, dwa ołtarze boczne i ambonę. W efekcie powstało jedno z najpiękniejszych wnętrz kościołów diaspory polskiej w Ameryce Północnej, które możemy do dziś podziwiać w niezmienionej formie. W 1954 r. Kątski pracował nad polichromią St. Adalbert Church na Long Island/Nowy York. W 1957 r. podjął pracę kreślarza w zakładach lotniczych Canadair, gdzie pracował do 1963 r.

Artysta wziął udział w wystawie The Polish Artists in Exile Residing in Canada, przygotowanej w Montreal Fine Arts Museum w 1950 r. W następnym roku, w Centrum Słowiańskim na University Montreal uczestniczył w Exhibition of Slavonic Art, pokazanej również na McGill University. Polish Art Exhibition zorganizowana w 1954 r. w Redpath Museum na McGill University prezentowała głównych twórców fali wojennej - Kątski był w komitecie organizacyjnym wystawy oraz pokazał pięć swoich prac. Artysta przystąpił do powstałego w 1955 r. Polskiego Klubu Rzemiosła Artystycznego (in. Polski Klub Zdobniczy). Prace Kątskiego pokazane były w stoisku polskim na Canadian National Exhibition w 1956 r., które przygotował Polski Klub Zdobniczy. Zbiorowa wystawa, przygotowana z okazji Zjazdu Kongresu Polonii Kanadyjskiej w 1978 r. w Toronto, była ostatnią wystawą za życia artysty. Po śmierci, prace jego uczestniczyły w wystawie grupowej w Toronto City Hall, w 1992 r., zorganizowanej przez Kanadyjsko-Polski Instytut Badawczy.

W malarstwie swoim - tematyce, kolorystyce i kompozycji, Stefan Kątski był wiernym uczniem postimpresjonistów - Józefa Pankiewicza i Pierre Bonnarda. Bliskie mu były również dokonania Paula Cezanna, od którego przejął założenie, że w obrazie nie temat jest najważniejszy, ale sposób, w jaki został on przełożony na barwy i kształty. Stąd zamiłowanie Kątskiego do martwych natur i pejzażu. Zachowały się dwie kolekcje prac Stefana Kątskiego: piętnaście olejów jest w posiadaniu Polskiego Instytutu Naukowego i Biblioteki Polskiej im. Wandy Stachiewicz w Montrealu (wszystkie pochodzą z lat 70.), osiem jest w prywatnej kolekcji w Montrealu (datowane od 1942 po 1967 r., z osobistymi dedykacjami malarza na obrazach). W kwietniu 2017 r. Związek Rodu Kątskich zorganizował w Sanoku sesję zatytułowaną „Życie i twórczość Sanoczanina - Stefana Antoniego Kątskiego”.

Praca w katalogu
Stefan Antoni Kątski, „Martwa natura”, w górnym prawym rogu sygn. [Kątski 1957], 90 x 70 cm, z prywatnej kolekcji w Montrealu. Na lekko zgniecionym obrusie w biało-niebieskie pasy leżą jabłka, dwie zielone papryki, w białym naczyniu sześć mandarynek, w brązowej misie dwie żółto-brunatne gruszki, na zielonym talerzu trzy gruszki. Elementem wertykalnym jest zielona karafka pękata u podstawy, pnącą się w górę. Obok niej stoi biała filiżanka z pomarańczowym obramowaniem. Całość wibruje kształtami i barwami. Wzburzony obrus przydaje kompozycji objętości, nadając rytm martwej naturze. Obraz dowodzi ręki wprawnego postimpresjonisty, który stworzył klarowną kompozycję, pomimo wielości obiektów, kryjącą w sobie porządek i harmonię.  

Imię:

Stefan

Nazwisko:

Kątski

Nazwisko panieńskie lub używane formy poboczne:

Kontski

Drugie imię:

Antoni

Rodzice:

Henryk Władysław Koncki i Janina Zofia z domu Jodłowska

Data urodzenia:

21-04-1898

Miejsce urodzenia:

Sanok

Data śmierci:

24-05-1978

Miejsce śmierci:

Montreal

Wiek:

80

Zawód:

malarz, oficer, konserwator, specjalista, artysta malarz

Stopień:

por. piech.

Odznaczenia:

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1977)

Miejsce pochówku:

Pointe-Claire

Bibliografia i archiwalia:

  • Piotrowski R.A., Biographies of Polish Artists in Canada, Canadian Polish Research Institute, Toronto 1992, s. 62
  • Jurkszus-Tomaszewska J., „Kronika Pięćdziesięciu lat 1940–1990”, Toronto 1995, s. 45, 47, 52, 53, 56, 60, 67, 80, 98, 127, 150, 178, 191, 193, 320
  • Szrodt K., „Powojenna emigracja polskich artystów do Kanady - rozwój życia artystycznego w nowej rzeczywistości w latach 40. i 50. XX wieku”, Zeszyty Archiwum Emigracji, nr 12–13 (1–2), UMK, Toruń 2010, s. 248, 249, 250, 257
  • Katarzyna Szrodt, „Polscy artyści plastycy w Kanadzie 1939-1989”, Warszawa 2020
  • A. Wołodkowicz, „Polish Contribution to Arts and Sciencies In Canada”, Montreal 1969, s. 35-36
  • MacDonald C. S., „A Dictionary of Canadian Artists”, Ottawa 1967-1990, t. III, s. 669, 670
  • Katalog „Exhibition Oil Paitings by Stefan Kontski”, Little Gallery, Ottawa, 25-30 kwietnia 1949 r.

Bibliografia uzupełniająca:

Carl Weiselberger, „Colour Freshness Features Kontski’s Paintings”, The Ottawa Citizen, 26 kwietnia 1949 r.;
„Wystawa przemysłu artystycznego w Montrealu”, Związkowiec, 14 maja 1950 r., s. 8;
John Ayer, „Beautifying Church Brings Painter Rare Contentment”, The Gazette, Montreal, 1 marca 1952 r.;
„Two-year Church Fresco Competerd by Polish Artist”, The Montreal Star, 24 stycznia 1953 r.;
„Wystawa u Eatona” , Związkowiec, 6 lipca 1954 r., s. 11;
„Sprawa Skarbów Wawelskich”, Głos Polski, 1 kwietnia, s.8;
Stanley Twardy, „Polish Painter in exile creates medieval art in Montreal”, Mayfair, marzec 1955 r.;
„Wystawa Neokanadyjczyków”, Związkowiec, 10 kwietnia 1955 r., s. 8;
„Sukces Polskiej Sztuki i Artystów”, Związkowiec, grudzień 1956 r.;
„Wystawa malarzy etnicznych”, Związkowiec, czerwiec 1969 r., s. 8;

Publikacja:

24.04.2025

Ostatnia aktualizacja:

24.04.2025

Opracowanie:

Katarzyna Szrodt
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Stefan Antoni Kątski - malarz i konserwator Fotografia przedstawiająca Stefan Antoni Kątski - malarz i konserwator Galeria obiektu +2
Stefan Antoni Kątski
Fotografia przedstawiająca Stefan Antoni Kątski - malarz i konserwator Fotografia przedstawiająca Stefan Antoni Kątski - malarz i konserwator Galeria obiektu +2
Stefan Antoni Kątski, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Stefan Antoni Kątski - malarz i konserwator Fotografia przedstawiająca Stefan Antoni Kątski - malarz i konserwator Galeria obiektu +2
Dzieło Stefana Antoniego Kątskiego, wszelkie prawa zastrzeżone

Projekty powiązane

1
  • Słownik artystek i artystów polskich w Kanadzie Zobacz