Budynek ZUS-u przy ulicy Zielonej we Lwowie wybudowany w latach 1937-1939 według projektu Jana Bagieńskiego, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Modyfikowane: tak
Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie
Budynek ZUS-u przy ulicy Zielonej we Lwowie wybudowany w latach 1937-1939 według projektu Jana Bagieńskiego, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie
Hol wejścia głównego w budynku ZUS-u przy ulicy Zielonej we Lwowie wybudowany w latach 1937-1939 według projektu Jana Bagieńskiego, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie
Klatka schodowa w budynku ZUS-u przy ulicy Zielonej we Lwowie wybudowany w latach 1937-1939 według projektu Jana Bagieńskiego, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie
Klatka schodowa w budynku ZUS-u przy ulicy Zielonej we Lwowie wybudowany w latach 1937-1939 według projektu Jana Bagieńskiego, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie
Klatka schodowa w budynku ZUS-u przy ulicy Zielonej we Lwowie wybudowany w latach 1937-1939 według projektu Jana Bagieńskiego, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002381-P/166001

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie

Lwów | Ukraina | obwód lwowski | rejon lwowski
ukr. Lwiw (Львів)
Identyfikator: POL-002381-P/166001

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie

Lwów | Ukraina | obwód lwowski | rejon lwowski
ukr. Lwiw (Львів)

Instytucją realizującą politykę społeczną państwa w pierwszej połowie lat trzydziestych stał się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, powstały po scaleniu systemu ubezpieczeń. Pod koniec lat trzydziestych polski ZUS był jedną z najszybciej rozwijających się instytucji ubezpieczeniowych w Europie. Środki pochodzące z nadwyżek finansowych, które powstały dzięki reinwestycji składek ubezpieczeniowych, ZUS przeznaczał na działalność budowlaną (szpitale, sanatoria, budynki mieszkalne) oraz prozdrowotną. Potężne modernistyczne gmachy ZUS-u wybudowano w Poznaniu (1931) i Gdyni (1936).

We Lwowie przy ulicy Zielonej powstał dla ZUS-u budynek będący jednym z lepszych przykładów modernizmu. Projektantem obiektu został Jan Bagieński (1883–1967), znajdujący się wówczas u szczytu swojej kariery zarówno praktykującego architekta jak i wykładowcy akademickiego, jako profesora Lwowskiej Politechniki. Gro spuścizny architektonicznej Bagieńskiego jest stylistycznie neoklasyczna. Opracował on nawet własną metodę przekształcania proporcji porządków klasycznych, aby dostosować je do nowoczesnych norm budowlanych i możliwości technologicznych. W projektowaniu złożonej bryły ZUS-u mimo funkcjonalistycznych wytycznych, nadal pozostaje głębokim apologetą klasycznej architektury. Świadectwem tumu są pionowe pasma okien czy półkolisty wykusz, które podkreślają wertykalizm gmachu zwieńczonego wydatnym gzymsem. Wejście główne z westybulem i reprezentacyjną klatką schodową przeszkloną na całej wysokości budynku wyznaczają oś fasady głównej. Budowa gmachu trwała w latach 1937–1939 i stała się najbardziej rozpoznawalną realizacją architekta. Natomiast pierwotna swoja funkcje ten budynek nie zdążył wypełnić.

W czasie okupacji hitlerowskiej nowoczesne pomieszczenia zostały zaadaptowane na instytut badawczy działający pod nazwą: Instytut Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami. Zadaniem placówki była produkcja szczepionki na potrzeby niemieckiego okupanta. Prowadził ją profesor Uniwersytetu Lwowskiego Rudolf Weigl. Stworzył on we Lwowie ośrodek badań nad tyfusem plamistym o szerokim rozgłosie, miejsce spotkań najwybitniejszych ludzi nauki jeszcze w okresie międzywojennym. Już wówczas światowej sławy biolog odkrył szczepionkę na tę jedną z najbardziej śmiercionośnych chorób w historii.

W trakcie wojny Instytut Weigla na ulicy Zielonej stał się miejscem, gdzie ratowano życie lwowian, zatrudniając ich do karmienia wykorzystywanych w badaniach wszy. Współpracownicy Instytutu, w tym tak zwani karmiciele wszy otrzymywali chroniące ich dokumenty i deputat żywnościowy. W ten sposób profesor pomógł około czterem tysiącom osób. Uratował m.in. Stefana Banacha i Zbigniewa Herberta. Produkowana w jego Instytucie szczepionka przeciwko tyfusowi plamistemu była nielegalnie przekazywana ludności cywilnej, walczącej w podziemiu, trafiała także do lwowskiego i warszawskiego getta.

Wielki biolog i człowiek, który uratował tysiące osób, choć był trzykrotnie nominowany do Nagrody Nobla, nigdy jej nie otrzymał. Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Dzisiaj znajduje się w budynku lwowski sanepid oraz Wydział Mikrobiologii Uniwersytetu Medycznego.

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1937-1939

Twórcy:

Jan Bagieński (architekt; Polska, Ukraina)(podgląd)

Publikacja:

26.11.2024

Ostatnia aktualizacja:

19.01.2025

Opracowanie:

Żaneta Komar
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie Galeria obiektu +5
Budynek ZUS-u przy ulicy Zielonej we Lwowie wybudowany w latach 1937-1939 według projektu Jana Bagieńskiego, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie Galeria obiektu +5
Budynek ZUS-u przy ulicy Zielonej we Lwowie wybudowany w latach 1937-1939 według projektu Jana Bagieńskiego, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie Galeria obiektu +5
Hol wejścia głównego w budynku ZUS-u przy ulicy Zielonej we Lwowie wybudowany w latach 1937-1939 według projektu Jana Bagieńskiego, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie Galeria obiektu +5
Klatka schodowa w budynku ZUS-u przy ulicy Zielonej we Lwowie wybudowany w latach 1937-1939 według projektu Jana Bagieńskiego, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie Galeria obiektu +5
Klatka schodowa w budynku ZUS-u przy ulicy Zielonej we Lwowie wybudowany w latach 1937-1939 według projektu Jana Bagieńskiego, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie Fotografia przedstawiająca Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Zielonej we Lwowie Galeria obiektu +5
Klatka schodowa w budynku ZUS-u przy ulicy Zielonej we Lwowie wybudowany w latach 1937-1939 według projektu Jana Bagieńskiego, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz