Zarys historyczny

Miejscowość położona jest nad potokiem Tajna, 14 km na północny zachód od Husiatyna i około 10 kilometrów na północny wschód od Kopyczyniec. Od strony onomastycznej nazwa tego miejsca ewoluowała. Po drodze Niżborg Nowy zapisywany był jako Nyeczbork, a dziś funkcjonuje jako Niżborg (po ukraińsku Нижбірок).

Najstarsze wzmianki o Niżborgu Nowym pochodzą z XV wieku. Wówczas to miejscowość odnotowywana była jako miasto. Wśród właścicieli dobra na przestrzeni wieków wzmiankowano m.in. Krampskiego, Orzechowskiego (XVI wiek), Pawła Krężelowskiego, siostry: Katarzynę Kozietulską (secundo voto Wolińską) i Agnieszkę Siąską (secundo voto Stanisławską)- XVII wiek. Najprawdopodobniej te ostatnie posesorki przekazały majątek (wraz z dwoma innymi wsiami) na rzecz kolegium jezuitów, którzy prowadzili tam misję aż do kasaty zakonu w roku 1773.

Kolejnymi właścicielami byli m.in. hrabia Mikołaj Baworowski, Jan Horodyński i Franciszek Bielski. Później dobro znalazło się w rękach Baworowskich i pozostało w nich aż do II wojny światowej.

Początkowo Niżborg Nowy podlegał pod farę w Kopyczyńcach. Wbrew pozorom to nie jezuici założyli w miejscowości pierwszy kościół. Starania o niezależną jednostkę duszpasterską podjęto dopiero pod koniec XIX stulecia. Wówczas też w Niżborgu powstała świątynia. Przed rokiem 1907 musiała zostać powołana ekspozytura, którą w roku 1925 podniesiono do rangi niezależnej parafii.

Jak pisze Rafał Nestorow w swoim opracowaniu na temat obiektu, protokół wizytacji dziekańskiej z roku 1924 określił jego stan jako dobry, choć odnotowano dziurawy dach i brak ogrodzenia.

W latach 1944-1945 ukraińscy terroryści z UPA zamordowali na terenie Niżborga Nowego i Niżborga Szlacheckiego dwudziestu Polaków. Niniejsze akty barbarzyństwa, ale również nadchodząca nowa sowiecka władza, zmusiły naszych rodaków do wyjazdu na zachód. Polacy wraz z księdzem Eugeniuszem Rychwą opuścili miejscowość w październiku roku 1945. Część wyposażenia udało się ocalić. Los sprzętów pozostawionych w kościele jest jednak nieznany. W roku 1950 Sowieci urządzili w obiekcie kołchozowy magazyn zbożowy.

Architektura

Obiekt położony jest na północnym skraju miejscowości. Wymurowany z cegły i otynkowany kościół składa się z dwuprzęsłowej nawy i nieco niższego oraz węższego prezbiterium skierowanego na północ. Część ołtarzowa ma postać głębokiej, półkolistej apsydy. Od południa obiekt otwiera kruchta na rzucie prostokąta. Do prezbiterium, od zachodu, przylega prostokątna zakrystia.

Elewacje usadowione są na niskim cokole, a od góry zamknięte zdwojonym, profilowanym gzymsem, który obiega cały obiekt. Jednoosiowa i jednokondygnacyjna fasada jest niemal w całości przykryta przez kruchtę. Wieńczy ją trójkątny szczyt z kolistym oknem w środku. Z kolei elewacje kruchty ujęte zostały w lizeny i zamknięte profilowanym gzymsem. Szczyt wieńczy ażurowy, kuty krzyż.

Nad częścią nawową znajduje się dach dwuspadowy. Nad apsydą tożsamy, przechodzący w stożkowy. Z kolei zakrystię przykryto dachem trójspadowym. Nieistniejąca już dziś wieżyczka na sygnaturkę została obita blachą. W przeszłości składała się m.in. z ażurowej gloriety i dzwonkowatego daszka zwieńczonego gałką i krzyżem.

W środku uwagę zwracają boczne ściany nawy, które zamknięto gzymsem tworzącym pseudokapitele na filarach podtrzymujących arkadę tęczy w kształcie półkolistym. Wnętrze obiektu zostało nakryte pozornymi sklepieniami z desek. Okna w kościele są prostokątne, zamknięte odcinkowym łukiem. W zakrystii znajdują się okna prostokątne. Drewniany chór muzyczny został wsparty na dwóch słupach o ściętych narożach.

Rafał Nestorow w swoim opracowaniu na temat obiektu określa jego architekturę jako skromną, ale w udany sposób nawiązującą do lokalnej tradycji barokowej. Szczególną uwagę zwraca na poprawne proporcje, odcinkowe zamknięcie otworów okiennych, profilowane gzymsy, a także barokizującą wieżyczkę na sygnaturkę.

Nazwa: Kościół parafialny pw. Nawiedzenia Najświętszej Panny Marii w Niżborgu Nowym

Nazwa funkcjonująca obecnie: j.w.

Dział: architektura

Lokalizacja: Ukraina, obwód: tarnopolski, miejscowość: Niżborg Nowy

Autor: Nieznany

Data powstania: 1886 r.

Dane techniczne: Obiekt murowany, otynkowany