Zarys historyczny

Miejscowość leży około 10 kilometrów na północny zachód od znacznie większego Czortkowa. Najstarsze wzmianki historyczne o Rydodubach pochodzą z roku 1680, kiedy to wieś była jedną z jednostek administracyjnych położonych tuż przy granicy polsko-tureckiej. Wśród najważniejszych właścicieli na przestrzeni wieków wymienia się m.in. Potockich (XVIII wiek), Witwickich (początek XIX wieku), Zarudzkich (początek drugiej połowy XIX wiek), Ochockich (od lat sześćdziesiątych XIX wieku).

Początkowo miejscowość podlegała pod parafię w Chomiakówce. W roku 1937 weszła w skład nowo utworzonej fary w Białobożnicy. Katarzyna Brzezina w swoim opracowaniu na temat obiektu i miejscowości zwraca uwagę na fakt, że w Rydodubach było stosunkowo niewielu mieszkańców wyznania rzymskokatolickiego.

W roku 1911 ówczesny właściciel majątku, Antoni Zawadzki-Ochocki, zorganizował zebranie w celu utworzenia komitetu budowy kaplicy. Proces przeciągał się przez wzgląd na różne okoliczności. Najpierw pojawił się konflikt pomiędzy mieszkańcami a Zawadzkim-Ochockim, później nastąpiły trudności w związku z ustaleniem konkretnego projektu. Ponoć Ochocki miał wolę wybudowania mało konserwatywnego obiektu. Później przyszła I wojna światowa i zebrany materiał został zabrany przez austriackie wojsko na naprawę drogi.

W roku 1922 miało miejsce utworzenie nowego komitetu, którego działania doprowadziły do przyśpieszenia budowy kaplicy, która miała pełnić funkcję kościoła filialnego. Kamień węgielny został wmurowany rok później i niemal równolegle zatwierdzono stosowny projekt. Budowę ukończono na początku lat trzydziestych XX wieku. W roku 1931 miała miejsce konsekracja.

Druga wojna światowa oszczędziła obiekt, choć w roku 1943 niemieckie wojska zabrały dzwon. W roku 1945 władze poleciły księdzu Jakubowi Macyszynowi przeniesienie się do Rydodubów z Białobożnicy. W latach 1945-1946 polska część mieszkańców opuściła wieś.

W czasach dominacji ZSRR przynależność kaplicy ulegała zmianom. Początkowo, w roku 1947, udało się zarejestrować świątynię, jednak trzy lata później władze zaanektowały ją na magazyn zbożowy. Wyposażenie udało się ocalić, przewożąc je do Chomiakówki. W roku 1951 zwrócono obiekt parafianom rzymskokatolickim.

Do roku 1963 kościół obsługiwany był przez księdza z Borszczowa. Później wspólnota sama organizowała modlitwy w kaplicy. W roku 1979 władze znów przejęły świątynię i urządziły w niej magazyn filmów. W roku 1989 wspólnocie udało się odzyskać budynek, który czym prędzej uczyniono ośrodkiem parafii. Na początku lat dziewięćdziesiątych przeprowadzono remont. Konsekracja miała miejsce w roku 1991.

Dziś dawna kaplica funkcjonuje jako pełnoprawny kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii.

Architektura

Obiekt usytuowany jest na południowym krańcu wsi, niedaleko cerkwi. Obok przebiega droga do Białobożnicy. Kościół wymurowano z kamienia i otynkowano. Ustawiony został na rzucie krzyża łacińskiego. Składa się z trójprzęsłowej nawy, którą flankuje para prostokątnych kaplic znajdujących się tuż przed zamkniętym pięciobocznie prezbiterium, odpowiadającym szerokością korpusowi głównemu i skierowanemu na północ. Do części ołtarzowej dołączono prostokątną zakrystię.

Elewacje usadowiono na niskim cokole o starannie ułożonym wątku. Fasada jest jednoosiowa, jednokondygnacyjna i zamknięta falistym szczytem, który wieńczy krzyż. Otwór wejściowy ma kształt ostrołukowy. Powyżej umiejscowiono koliste okno, a w polu szczytu prostokątne okno zamknięte ostrołukowo. Oba otwory okienne zostały ujęte w obramienia wykonane ze starannych ciosów. Ponad to elewacje zewnętrzne obiega profilowany gzyms, przerwany na ścianach czołowych kaplic. Od góry zamyka je szczyt zbliżony do szczytu fasady. W polu szczytu lewej kaplicy umiejscowiono koliste okno, a w prawej płycinę w kształcie krzyża łacińskiego.

Nawę, kaplice i część ołtarzową przykrywają dachy dwuspadowe. Jedynie nad zamknięciem prezbiterium dach dwuspadowy przechodzi w ostrosłupowy. Zakrystię, znajdującą się obok części ołtarzowej, przykryto dachem pulpitowym. Wieżyczka na sygnaturkę zbudowana została na rzucie sześcioboku i nakryta ostrosłupowym daszkiem z gałką i krzyżem. Wszystkie części dachowe pokryto blachą.

Artykulację ścian wewnętrznych części nawowej przeprowadzono za pomocą przyściennych filarów z bazami i kapitelami w formie odcinków zwielokrotnionego, profilowanego gzymsu, na które spływają gurty sklepienne. Uwagę zwracają również podobne, lekko zaostrzone arkady tęczy oraz prześwity pomiędzy nawami a kaplicami. Z kolei w części ołtarzowej nie ma artykulacji. Nawa oraz kaplice zamknięte zostały, charakterystycznym dla gotyku i neogotyku, sklepieniem krzyżowo-żebrowym. W prezbiterium nakryto sklepieniem parasolowym, a zakrystię stropem. Większość okien w obiekcie ma kształt prostokątny, zamknięty ostrołukowo.

Chór muzyczny jest murowany. Wsparto go na dwóch kolumnach i dwóch półkolumnach przyściennych na cokołach z kapitelami podobnymi do toskańskich. Dostęp do niego wiedzie przez żelazne, spiralne schodki.

Do najważniejszych elementów związanych z wyposażeniem i otoczeniem obiektu należą m.in.:

• Drewniany ołtarz boczny z kamienną mensą, datowany na okolice roku 1930 z obrazem przedstawiającym wizerunek Matki Boskiej;
• Podobny ołtarz boczny z obrazem Najświętsze Serce Jezusa;
• Oryginalne, udekorowane ławki z lat dwudziestych XX wieku;
• Feretron z drewnianą, polichromowaną rzeźbą przedstawiającą wizerunek Matki Boskiej datowany na początek XX wieku;
• Obrazy, w tym kopia Tycjana z lat dwudziestych XX wieku, przedstawiający Wniebowzięcie Matki Boskiej;
• Drewniane, polichromowane rzeźby: Chrystus Ukrzyżowany, Matka Boska z Lourdes”;
• Marmurowa tablica upamiętniająca małżeństwo Waleriana Podlewskiego z Wandą Marią Kozicką;
• Dzwonnica w formie trójprzelotowej bramki, wykonana z ciosów kamiennych.

Katarzyna Brzezina w swoim opracowaniu na temat obiektu określa styl świątyni jako zmodernizowany kostium gotycko-barokowy, z przewagą motywów gotyckich. Kościół jest w dobrym stanie.

Nazwa: Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Rydodubach

Nazwa funkcjonująca obecnie: j.w.

Dział: architektura

Lokalizacja: Ukraina, obwód: tarnopolski, miejscowość: Rydoduby

Autor: Teodor Wtórzecki

Data powstania: 1928 r. / Konsekracja: 1931 r. / Ponowna konsekracja 1991 r.

Dane techniczne: Obiekt murowany z kamienia, otynkowany