W tekście opisany jest kościół w miasteczku Sarya w guberni witebskiej, wykonany z czerwonej cegły, z dwoma dużymi wieżami i czternastoma małymi. Kościół założony został przez Ignacego Łopacińskiego w 1850 r. i ukończony w 1857 r. (Źródło: „Tygodnik Illustrowany”, Warszawa 1867, T:15, s. 280, za: Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego).

Uwspółcześniony odczyt tekstu.

Kościółek w Saryi.

Kościółek, o którym mowa, nie jest żadnym zabytkiem historycznym, ale wyłącznie pamiątką rodzinną, pięknością zaś formy i czystością linii architektonicznych zwraca na siebie oczy znawców. Założony przez Ignacego Łopacińskiego w 1850 r. w majętności jego Saryi w guberni witebskiej, powiecie dryzieńskim, parafii Osieckiej, wznosi się naprzeciw mogiły matki, żony i synka założyciela. Cały z cegły czerwonej, na wysokości od fundamentów do gzymsów stóp 50. Dwie wyższe wieżyczki dochodzą wysokości stóp 100 aż do krzyża, czternaście mniejszych, z cegiełek czerwonych na pręty żelazne nizanych, wybiega nad dach płaski blachą kryty. Od jednej wieżyczki do drugiej balustrada, także z cegły czerwonej, jakby misternej roboty koronka, wznosi się nad gzymsem. Ozdoby gotyckie, rozety, konsole itp., wszystkie z gliny palonej. Wewnątrz kościółek ma długość około stóp 70, szerokości 28. Sklepienie gotyckie, którego łuki wdzięcznie się przecinają, wspiera się także na gotyckich pilastrach. W głównym, a jedynym ołtarzu, jest piękna statua kamienna Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia, umieszczona we framudze i oświecona z góry ukrytym oknem. Sam ołtarz, arcydzieło stolarskiej roboty, wykonany w kształcie sarkofagu gotyckiego z drzewa dębowego. Na nim wznosi się z takiegoż drzewa jakby świątynia gotycka - cyborium. Kratki, ambona, chór itd., wszystko w najczystszym gotyckim stylu, tworzą widok pełen harmonii. Zewnątrz cmentarz kościelny ogrodzony jest z trzech stron murem, także gotyckim, a od frontu sztachetami z kutego żelaza. Kościółek ten, za Najwyższym zezwoleniem, ukończony został w 1857 r. i poświęcony w czerwcu. Tegoż roku, w lipcu, zjechał tam śp. Wacław Żyliński, metropolita wszystkich rzymskokatolickich kościołów w Rosji, a po odprawieniu pontyfikalnie mszy świętej przez dwa dni tłumy ludu bierzmował.