W artykule, wśród wymienionych różnych pamiątek po rodzinie Słowackich, jest też wspomniany nagrobek Juliusza Słowackiego, który pierwotnie pochowany został na cmentarzu Montmartre w Paryżu. (Źródło: „Tygodnik Illustrowany”, Warszawa 1861, T:3, s. 40-41., za: Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego)

Uwspółcześniony odczyt tekstu.

Pamiątki malownicze po rodzinie Słowackich.

Nieliczne szczegóły o życiu Juliusza Słowackiego, rozrzucone po czasowych pismach, nie zostały dotąd należycie uzupełnione i złożone w jednę całość. Materiały dostarczone w ostatnich czasach przez panią Słowacką, wdowę po ś. p. Władysławie Słowackim, i umieszczone r. 1859 w „Gazecie Codziennej”, rzucają wiele światła na domowe życie i charakter poety. Zamyślając w tym miejscu zatrzymać się wyłącznie nad kilką malowniczemi pamiątkami, wiążącemi się ze wspomnieniem Słowackich, ograniczyć się nam przyjdzie na powtórzeniu niektórych zaledwo dat i faktów z żywota Juliusza, wiadomych już zkąd inąd.

Juliusz Słowacki, urodzony 28 sierpnia 1809 roku w Krzemieńcu, był synem znanego w piśmiennictwie naszym Euzebiusza Słowackiego (którego wizerunek tu załączamy), profesora literatury, najprzód w byłym krzemienieckim liceum, a w końcu w byłym wileńskim uniwersytecie. Sieroctwo po ojcu, które go w dzieciństwie dotknęło, starała mu się nagrodzić matka, Salomea z Januszewskich, która, pomimo powtórnych małżeńskich związków z doktorem Augustem Bécu, troskliwie kierowała się następujący czterowiersz:

„Ten co umiał to płótno w Amorka zumienie,
Rywal Albana - jego pędzla ma ozdoby.
Poznawszy go, nie wiemy czyli więcej cenić
Wytworność jego sztuki, czy słodycz osoby.”

Nieustanną troskliwość matki, odpłacał nasz poeta niemniej wygórowanym uczuciem miłości synowskiej. W każdym niemal wierszyku, nieprzeznaczonym do druku, w każdym liście pisanym do krewnych, wspomina ją z niewysłowionym szacunkiem i przywiązaniem, a każda okoliczność przywodzi mu na pamięć jej obraz. Zamiast wymarzonej Beatryksy lub Laury, silny miłością i boleścią swoją, znakomity poeta nasz Aleksandrę obrał za symboliczny ideał dozgonnej tęsknoty - swoją matkę.

Początkowe nauki przechodził Juliusz Słowacki w krzemienieckim liceum, a po ukończeniu kursu w wileńskim uniwersytecie, zajął posadę w ministerium skarbu w Warszawie. Z prywatnych źródeł wiemy, że od dzieciństwa nie był czerstwem obdarzony zdrowiem i że w roku 1826 odbył podróż do Odessy, szukając uleczających środków w morskich kąpielach; lecz po powrocie do Wilna, cierpienia piersiowe znowu się wzmogły. Będąc wówczas (1827 r.) w końcu akademickiego kursu, wstrzymywał wyjazd swój za granicę i w liście z tej daty do jednego z krewnych, rojenia młodzieńcze albo przenoszą go w jaką piękną ustronie we Włoszech, albo budzą chęć kupienia wioski w okolicy Krzemieńca, żeby się nie oddalać od naukowego ogniska. Poeta nasz umarł po długiej chorobie w Paryżu, dnia 15 kwietnia 1849 roku. List księdza Felińskiego, drukowany w r. 1859 w „Gazecie Codziennej”, zostawił nam szczegółową pamięć ostatnich chwil jego. Pochowany dnia 17 kwietnia na cmentarzu Montmartre, i oto ma przed sobą grobowiec, pod którym spoczywają jego zwłoki. Prócz tego matka, pani Salomea Bécu, uczciła pamięć syna pomnikiem w Krakowie, w kościele akademickim.

Niepodobna w końcu nie wspomnieć medalionie Słowackiego, wykonanym ze spiżu, w dwóch tylko egzemplarzach, przez p. Władysława Oleszczyńskiego, z których jeden zdobi pomnik zmarłego, a drugi przechowuje się u jego rodziny. Uprzejmości pani Aleksandry Słowackiej zawdzięczam jeszcze ołówkowy, własnoręczny szkic naszego poety, familijnego nagrobku dla Jana, Julii i Melanii Januszewskich, który przesyłam „Tygodnikowi Ilustrowanemu”. Dla łatwiejszego użytku artysty, komunikuję szacowny ten zabytek w oryginale, upraszając publicznie redakcję o zwrot jego, dla oddania rodzinie.