W tekście opisany jest kościół św. Krzyża we Florencji, w którym znajduje się kilka polskich pomników grobowych, w tym pomnik malarza Michała-Bogoryi Skotnickiego, który ufundowała jego żona, Elżbieta z Laszkiewiczów. W dalszej części noty następuje opis pomnika (Źródło: „Tygodnik Illustrowany”, Warszawa 1876, Seria 3, T:2, s. 145-146, za: Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego).

Uwspółcześniony odczyt tekstu

Pomnik malarza Skotnickiego we Florencji

W kościele św. Krzyża we Florencji, tym panteonie wielkich sław narodu włoskiego, obok mniej lub więcej wspaniałych grobowców Dantego, Michała Anioła, Macchiavellego, Galileusza i innych, wcisnęło się kilka skromnych pomników polskich, kryjących zwłoki zabłąkanych tu w krainie Etrurii, rozmaitym zbiegiem okoliczności, ziomków naszych. Ale że w Italii, kolebce sztuki, najskromniejsze nawet dzieła mają piętno artystyczne, więc i te grobowce polskie są prześliczne i zasługują na szczegółowy opis, na odtworzenie w rysunku. Dla naszego oka wydały się one tym piękniejsze, bo jakieś niby smętne na obczyźnie, osierocone i pełne rzewnej pociechy. 

Takim też niezaprzeczenie jest pomnik Michała Bogoryi Skotnickiego, w kwiecie wieku, zapewne z piersiowej choroby, zmarłego tu malarza, którego zwłoki uczciła tym marmurem przywiązana żona Elżbieta z Iwaszkiewiczów, krakowianka, która i na swojej ziemi, pragnąc mieć przed oczyma ów pomnik mężowski, przez znakomitego rzeźbiarza Stefana Ricciego wykonany, temuż mistrzowi reprodukcję z niego poleciwszy, umieściła ją w katedrze krakowskiej, w kaplicy Szatraczyńców. W sercach mieszkańców Krakowa żyje jeszcze świeża pamięć niezbyt dawno zmarłej tej pani, której żywot był wiązanką dobrych uczynków, cnót dawnych, w harmonii z narodową tradycją pozostających. Przez pamięć zapewne dla zawodu i miłośnictwa zmarłego męża, stała się Elżbieta Skotnicka gorliwą protektorką sztuki i artystów. Bogate i liczne zbiory artystyczne męża, umierając, zapisała Uniwersytetowi Krakowskiemu - lecz niestety, pamiętny pożar 1850 r. zniszczył w znacznej części te zbiory, nim wola testatorki w wykonanie wprowadzoną została. Wracamy do pomnika Skotnickiego we Florencji, o którym, aby nas o stronniczość dla rzeczy swoich nie posądzono, przytoczymy zdanie znawcy obcego. 

Uczony Valery w dziele „Voyages en Italie”, tak się o tym pomniku wyraża (dajemy słowa jego w przekładzie): 

„Grobowiec hrabiego Józefa Skotnickiego, Polaka, miłośnika sztuk pięknych, zmarłego w 33 roku życia na chorobę chroniczną, jedno z najlepszych dzieł pana Ricciego, wzniesiony został przez młodą jego małżonkę. Lutnia i pędzle, jako godła talentu zmarłego Skotnickiego, wreszcie piękna postać niewieścia, przedstawiająca wiarę małżeńską, u stóp kolumny, uwieńczonej urną pogrzebową - oto cały grobowiec.” .

Tak to, dzięki artystycznemu dziełu Włocha, przeszły do potomności cicha sława i skromne zasługi mało znanego na swej ziemi Polaka.