W tekście opisany jest kościół św. Piotra i Pawła na przedmieściach wileńskiego Antokolu. Świątynia zbudowana została w latach 1668-1684 przez Michała Paca, hetmana w. litewskiego wojewodę wileńskiego według projektu Jana Caora. W kościele znajdują się m.in. dwa obrazy pędzla Franciszka Smuglewicza (Źródło: „Tygodnik Illustrowany”, Warszawa 1877, Seria 3, T:3, s. 312, 314, za: Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego).

Uwspółcześniony odczyt tekstu

Opis wnętrza kościoła św. Piotra i Pawła w Wilnie.

Do najwspanialszych świątyń Pańskich miasta Wilna należy niezaprzeczenie kościół św. Piotra i Pawła, wznoszący się w uroczym położeniu nad brzegami Wilii, na przedmieściu Antokoli. Zbudowany w latach od 1668 do 1684, kosztem Michała Paca, hetmana wielkiego litewskiego, wojewody wileńskiego, podług planu Jana Cazara, budowniczego z Rzymu, na zewnątrz przypomina nieco kościół watykański. Odznacza się wszakże szczególnie okazałością i wytwornością swego wnętrza, które pod względem gustu, pracowitości w wyrobach gipsowych, tudzież malowideł „al fresco”, robi wrażenie i stawia go w rzędzie najznamienitszych na Litwie, zawiera bowiem przeszło 2000 figur i grup gipsowych, w rozmaitych kierunkach zdobiących kościół, od sklepienia aż do posadzki. Pracowali nad nimi przez lat siedem sprowadzeni z Włoch artyści Piotr Perelli z Rzymu i Jan Maryn Galli z Mediolanu. 

Pierwszy robił bardzo starannie wykonane figury i głowy, drugi arabeski i kwiaty, obrazy zaś i „al freski” są pędzla sławnego w owym czasie malarza Marcina Altamonte, sprowadzonego także z Rzymu. W ten sposób upiększone są sztukateriami na tle niebieskim prześliczna włoska kopuła, stropy i sklepienia, tak głównej nawy, jako i prezbiterium. Ołtarzów znajduje się tu dziewięć, w których godne widzenia są dwa obrazy pędzla Franciszka Smuglewicza: w wielkim, malowanym w r. 1805, przedstawiający pożegnanie św. Piotra ze św. Pawłem, w bocznym zaś - św. Michała Archanioła. Zasługują także na uwagę dwa ołtarze boczne. W prawym znajduje się obraz Pana Jezusa ukrzyżowanego, który niegdyś hetman Pac miewał z sobą zwykle w obozie we wszystkich wyprawach; w lewym - obraz Najświętszej Panny Łaskawej, wyobrażający ją ze strzałami w obu rękach. Jerzy Tyszkiewicz, biskup wileński, będąc we Włoszech, upodobał go sobie i przemalować kazał, a przywiózłszy do Wilna, umieścił w istniejącym tutaj poprzednio kościele, na pamiątkę ukrócenia w mieście morowego powietrza w r. 1653. 

Na koniec przechowują jeszcze w tym kościele inne dawne zabytki, jakimi są: chorągiew z daru papieża Urbana VIII, dwa ornaty przez fundatora sprawione, skrzynia dębowa, która miała służyć za kasę wojskową w pamiętnej wyprawie okocimskiej, dywany tureckie, upstrzone na tle błękitnym wyobrażeniami osób, ptaków i kwiatów, także przez Paca ofiarowane i tym podobne.