W tekście opisany jest i opatrzony fotografiami pałac w Swojatyczach w powiecie nowogródzkim. Pokrótce opisane jest miasteczko Swojatycze. Przedstawone są najważniejsze budowle w miejscowości – kościół, w którym znajdują się obrazy z polskimi napisami oraz tablice informujące o tym, że tam spoczywają Czapscy. Fundatorami w mieście są Platerowie (Źródło: „Ziemia. Tygodnik Krajoznawczy Ilustrowany”, Warszawa 1911, nr 10, s. 9, za: Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa).

Uwspółcześniony odczyt tekstu

Pałac w Swojatyczach.

O sześć wiorst od Pogorzelców, stacji kolei Moskiewsko-Brzeskiej, w cichym zakątku ziemi mińskiej, w powiecie nowogródzkim, leży schludne miasteczko Swojatycze, wyróżniające się prawie zupełnym brakiem ludności niekatolickiej. Już przy samym wjeździe do Swojatycz mile uderza oko potężny krzyż na środku drogi, ten tak wiele mówiący na Litwie symbol. 

O dość zwykłych kolejach, jakie przeszły Swojatycze, świadczy chociażby widniejący z dala w zieleni kościółek z dzwonnicą, dziś - cerkiew prawosławna, datująca swe istnienie od końca pierwszej połowy ubiegłego stulecia. W kościółku tym i dziś jeszcze widzieć można na ścianach obrazy katolickie z polskimi napisami i czytać na kamiennych tablicach, że w podziemiach spoczywają zwłoki hr. Czapskich, fundatorów świątyni, przodków obecnych kolatorów hr. Zyberk-Platerów. 

Lud okoliczny jednak wierzy, że rychło ziszczą się jego marzenia co do kościoła, jak wierzy także i w to, że dzięki ofiarności i dobrym chęciom Henrykostwa hr. Platerów wkrótce Swojatycze zyskają ochronkę dla dzieci, czytelnię dla starszych, maleńki szpitalik, a kto wie, może i tak bardzo potrzebny „dom ludowy”, choćby w najskromniejszych rozmiarach. 

W ostatnich właśnie czasach Henryk hr. Plater w dowód wysokiego zaufania został jednogłośnie wybrany na prezesa sklepu spółdzielczego, co bez wątpienia powinno wyjść na korzyść tej sympatycznej instytucji; nowo obrany prezes nosi się z myślą założenia w miasteczku straży ogniowej ochotniczej, na początek zaś dla zachęty zamierza zorganizować straż ze służby w swych dobrach, leżących wraz z pięknym pałacem z 1772 r. tuż obok miasteczka. Poprzednimi właścicielami Swojatycz byli Obuchowicze, którzy tu jeszcze w XVIII w. utrzymywali piękną stadninę.